Twintegste iew

(Doorverweze van 20ste iew)

De twintegste iew vaan de westerse (christeleke) jaortèlling leep vaan 1901 tot 2000. Ze heet ziech gekinmerk door groete politieke veraanderinge, wereldoorloge en 'nen invlood vaan technische oontwikkelinge op 't daogeleks leve wie noets teväöre.

Groete gebäörtenisse

bewirk
Zuug ouch: Belle Époque, Ierste Wereldoorlog, Interbellum, Twiede Wereldoorlog, Kawwen Oorlog
 
Vreidesconferentie veur 't Verdraag vaan Vereeniging, boe de Boere de capitulatie in d'n Twiede Boerenoorlog teikende.
 
Ierse soldaote in de loupgraaf bij de Slaag bij de Somme, Ierste Wereldoorlog.
 
De Hindeburg vergeit kort veur häör landing.
 
D-Day, de Geallieerde operatie die 't westelek froont in d'n Twiede Wereldoorlog opebraok.
 
De Vereinegde Naties bij de opriechting in 1945. Lidstaote middeblauw, kolonies en aander gebeedsdeile doonkerblauw.
 
Sovjetrussische tanks in de straote vaan Boedapes, nao de invasie vaan 1956.
Conferentie in D'n Haag euver de oonaofhaankelekheid vaan Suriname (1974).
 
Frederik de Klerk en Nelson Mandela in 1992.

Wetensjap

bewirk

Oontdèkkingsreize

bewirk

De lèste plaotse op Eerd woorte in 't begin vaan d'n iew aongedoon.

Natuurwetensjappe

bewirk
 
Spoetnik 1, d'n ierste satelliet.

Wiskunde

bewirk

Minswetensjappe

bewirk

Filosofie

bewirk
 
Jean-Paul Sartre.

Oetvindinge

bewirk

Alle oonderstoonde oetvindinge zien later indeloes verbeterd. 'tzelfde gelt veur väöl oetvindinge oet de negentienden iew (zuug dao).

 
Colossus, eine vaan de ierste computers.

Religie

bewirk
 
Paus Paulus VI bij de opening vaan 't Twiede Vaticaans Concilie.

De beteikenis vaan religie naom in d'n twintegsten iew sterk aof. In de communistische len woort 't oontmeujeg (soms zelfs verboje), in de westerse len woorte väöl lui oet eige beweging oonkèrkelek.

Kunste

bewirk

De gansen iew heersde in de (elite)kunste 'n avant-gardefilosofie: de idee tot kuns ziech ummer moot vernuie. Dit steit bekind es modernisme. Pas vaanaof de jaore zèsteg kump, mèt 't postmodernisme, 'n tegereactie, die evels 't individualistisch kunsideaol neet aofdaank.

 
Tableau I vaan Piet Mondriaan, 't bekindste lid vaan De Stijl.
 
Oetreiking ierste Academy Awards.
 
Nationaol Congres, deil vaan de geplande stad Brasília.

De sportraasj, die in d'n twieden hèlf vaan de negentienden iew 't Vereineg Keuninkriek in ziene greep heel, breide ziech in de nuien iew euver de ganse wereld oet.

 
't Maracaná-stadion in Rio de Janeiro, oonder mie gebruuk bij 't WK hierevoetbal vaan 1950.

Persoenelekhede

bewirk
Zuug ouch: Persoen vaan 't Jaor

Politici en activiste

bewirk
 
Franklin D. Roosevelt

Wetensjappers, filosofe en technici

bewirk
 
Albert Einstein, oontwikkeler vaan zoewel de algemein es de speciaol relativiteitstheorie.

Kunstenere

bewirk
 
Igor Stravinski, invloodrieke componis in diverse stijle.

Sportlui

bewirk
jaore 1900 1901 1902 1903 1904 1905 1906 1907 1908 1909 1910
jaore 1910 1911 1912 1913 1914 1915 1916 1917 1918 1919 1920
jaore 1920 1921 1922 1923 1924 1925 1926 1927 1928 1929 1930
jaore 1930 1931 1932 1933 1934 1935 1936 1937 1938 1939 1940
jaore 1940 1941 1942 1943 1944 1945 1946 1947 1948 1949 1950
jaore 1950 1951 1952 1953 1954 1955 1956 1957 1958 1959 1960
jaore 1960 1961 1962 1963 1964 1965 1966 1967 1968 1969 1970
jaore 1970 1971 1972 1973 1974 1975 1976 1977 1978 1979 1980
jaore 1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990
jaore 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000
Aafkomstig van Wikipedia, de Vriej Encyclopedie. "https://li.wikipedia.org/w/index.php?title=Twintegste_iew&oldid=466265"