1952

1949 - 1950 - 1951 - 1952 - 1953 - 1954 - 1955

1952 (MCMLII) waor e sjrikkeljaor wat begós op 'nen dinsdag op de Gregoriaanse kalender.

Gebäörtenisse

De Efteling,
geäöpend in 31 mei 1952.

1 jannewarie - Jordanië kriet ein nuuj gróndjwèt die oetgeit van de ministerieel verantjwoordelikheid.
26 jannewarie - Biej heftige ónlöste in Caïro valle doaje en gewónje, en waere de hoeze van boetelenjersj aangevalle. De Wafd-regering van Nahas Pasha kiek toe en treujt nauweliks op.
7 fibberwarie - Prinses Elizabeth van 't Verenigd Keuninkriek wirt beëdigd es keuningin.
15 fibberwarie - De 6e Olympische Wènjtersjpele waere in Oslo door prinses Ragnhild geäöpend. Nederlandj wint op dees sjpele 3 zilvere medailles.
18 fibberwarie - Griekelandj en Turkije traeje toe tot de NAVO.
11 miert - Parlemèntsleje van de Egyptische Wafd weigere same te wirke mèt de nuuj regering van Hilali Pasha. Ómdat ziej ein meërderheid höbbe in 't parlemènt, zal dit door keuning Farouk waere óntbónje.
14 miert - In Qumran ónger Jericho wirt ein derde grot gevónje mèt Doaj Zeërolle.
21 miert - In Nederlandj waere de lètste doadvonnisse voltrokke die in de biejzunjere rechspleging zint oetgesjpraoke. De SS'er Pieters en de SD'er Albrecht waere doadgesjaote.
28 april - Inwirkingtraejing van 't Vredesverdraag van San Francisco; Japan herwint zien soevereiniteit.
21 mei - 't Amsterdam-Rienkanaal wirt geäöpend.
31 mei - 't Sjprookjesbosj De Efteling in Kaatsheuvel wirt geäöpend.
21 juni - De ARRA I, de eësjte in Nederlandj geboewde computer, wirt officieel in bedrief gesjtèld.
23 juli - In Egypte nump 't Comité van Vriej Offesere ónger leijing van Gamal Abdel Nasser de mach euver van de regering van Hilali Pasha. Keuning Farouk wirt aafgezat en formeel wirt zien zoontje Fouad II in zien weeg es keuning van Egypte oetgerope.
26 juli - Nasser en de ziene sjuve generaal Naguib nao veure es premier en regent.
Biej de Olympische Sjpele in Helsinki wint Emil Zátopek veur Tsjecho-Slowakije goud op de 5000 maeter, de 10.000 maeter en de marathon.
Definitieve aafsjluting van de Braakman, eine zeë-erm van de Westersjelde in Zeëuws-Vlaandere.
2 augustus - In Nederlandj geit 't televisiebeeld tot 18 augustus op zjwart waeges vekansie.
Door eine hevige raegeval wirt 't angersj zoa pittoreske Èngelsje dörpke Lynmouth verzjwolge door de boete zien oeversj traejende revier de Lyn. D'r valle 32 sjlachoffersj en d'r zint hónderde daakloaze.
13 september - 't Eësjte verhaol euver Jip en Janneke versjient in Het Parool.
3 oktober - Eësjte Britse atoomtes in Australië – hiejmit wirt 't Verenigd Keuninkriek de derde atoommach, naeve de Verenigde Sjtate (1945) en de Sovjet-Unie (1949). Frankriek en China volge later. In ditzelfde jaor (17 november) doon de Verenigde Sjtate de eësjte proof mèt ein watersjtofbóm, väöle maole krachtiger es de atoombóm. Dit wirt 't begin van ein van de meis bedreigende óngerdeile van de kawwe aorlog, de kernwaopewedloup. Eërdere poginge óm atoomwaopes door ein supranationale organisatie te laote beheëre, loupe sjtök op óngerling wantrouwe van de groate mogendheje. In 1952 wirt door de VN de óntwaopeningscommissie in 't laeve gerope.
4 oktober - De Brusselse Noord-Zuidverbènjing is ein feit. Ze wirt ingereje door Keuning Boudewijn.
13 oktober - Eësjte oetzending van In Holland sjteit ein hoes, ein muzikaal heuërsjpel euver de femielie Doorsnee.
25 oktober - De Geïllustreerde Pers brink 't eësjte exemplaar van 't waekblaad Donald Duck oet es biejlaag van 't damesblaad Margriet.
17 november – De eësjte proof mèt ein watersjtofbóm wirt door de Verenigde Sjtate oetgeveurd.
22 november - Eësjte oetzending van de intoch van Sinterklaos op televisie, oetgezónje vanoet Amsterdam mèt J. Gajentaan es Sinterklaos.
25 november - In Londe geit 't toneëlsjtök Mousetrap van Agatha Christie in première. 't Zal pes miert 1974 ónaafgebraoke waere gesjpeeld, en is daomit de langs loupende toneëlveursjtèlling ter waereld.
4 december - Vanaaf 4 december hink d'r lange tied baove Londe eine heële dikke mis dae oetentelik aan 4000 luuj 't laeve kos. Hiejnao waere d'r maotregele getróffe óm deze sjmog tot 't verleje te laote beheuëre en van Londe ein sjoaner sjtad te make.
5 december - De eësjte keër dat Sinterklaos op de Nederlandse televisie wirt óntvange. Presentator is Mies Bouwman die dees taak vervölt tot 1973.
26 december - Oet de Koepelgevangenis in Breda óntsjnappe mèt behulp van boetesjtaondersj zeve aorlogsmisdadigers die daezelfde aovend nog in de ómgaeving van Berg en Dal de grens nao Wes-Duutsjlandj weite euver te kómme. 't Geit óm: Herbertus Bikker, Sander Borgers, Klaas Carel Faber, Jacob de Jonge, Willem van der Neut, Willem Polak en Antoine Touseul.

zónger datum

Nelson Mandela äópent in Johannesburg ein advocatekantoar veur neet-blanke Zuid-Afrikane.
Äöpening van 't hoofketeer van de Verenigde Naties in New York City.
De Europese Gemeinsjap veur Kaole en Sjtaal (de EGKS) is opgerich.
Griekelandj en Turkije waere lid van de NAVO.
Michael Ventris óntciefert 't Lineair B.

Nobelprieze

Natuurkunde: Felix Bloch en Edward Mills Purcell "um hun oontwikkeling vaan nui methodes veur nucleair magnetische perciziemetinge en hun oontdèkkinge in dat verband."
Sjemie: Archer Martin en Richard Laurence Millington Synge "um hun oetvinding vaan partitiechromatografie."
Geneeskunde: Selman Abraham Waksman "um zien oontdèkking vaan streptomycine, 't ierste antibioticum wat wèrk tege de tering."
Literatuur: François Mauriac "um 't deep spiritueel inziech en de artistieke intensiteit boemèt heer in zien romans 't drama vaan 't minselek leve heet gepenetreerd."
Vrei: Albert Schweizer, "missiedokter, stiechter vaan Lambaréné (Gabon)" (e jaor later oetgereik).

Vrouw vaan 't Jaor

Elizabeth II

Gebore

1 jannewarie - İbrahim Tatlıses, Turkse acteur, zenger, regisseur en songwriter
11 jannewarie - Lee Ritenour, Amerikaanse gitarist
14 jannewarie - Joke Bruijs, Nederlandse actrice en zangeres
16 jannewarie - Fuad II, keuning van Egypte (1952-1953)
18 jannewarie - Michael Behe, Amerikaanse biochemicus en aanhanger intelligent design
18 jannewarie - Wim Rijsbergen, Nederlandse voetballer en -coach
20 jannewarie - Paul Stanley, Amerikaanse muzikant
22 jannewarie - Karen Moe, Amerikaanse zjwömster en olympisch kampioene (1972)
12 fibberwarie - Michael McDonald, Amerikaanse zenger
13 fibberwarie - Andries Knevel, Nederlandse (radio)presentator, journalist, ómroopdirecteur, christelik sjriever, columnist en predikant
15 fibberwarie - Carla Beurskens, Nederlandse atlete
15 fibberwarie - Tomislav Nikolić, Servisch politicus
18 fibberwarie - Randy Crawford, Amerikaanse zangeres
19 fibberwarie - Freddy Maertens, Belzje fitserenner
21 fibberwarie - Jean-Jacques Burnel, Britse basgitarist en zenger (The Stranglers)
27 fibberwarie - Henk Westbroek, Nederlandse radio-dj, politicus en zenger van de groep Het Goede Doel
5 miert - Alan Clark, Britse toetsenist van de Dire Straits
9 miert - Amir Peretz, Israëlische vakbóndjsbesjtuurder en politicus
10 miert - Morgan Tsvangirai, Zimbabwaanse politicus
11 miert - Douglas Adams, Èngelsje sjriever (gesjtorve 2001)
22 miert - Guusje ter Horst, Nederlandse politica en minister
28 miert - Jos Valentijn, Nederlandse sjaatser
10 april - Hugo Broos, Belzje voetballer en -trainer
24 april - Jean-Paul Gaultier, Franse modeóntwerper
25 april - Jacques Santini, Franse voetbalcoach
30 april - Jack Middelburg, Nederlandse motorcoureur (gesjtorve 1984)
2 mei - Martin Haar, Nederlandse voetballer en voetbaltrainer
6 mei - Gerrit Zalm, Nederlandse vicepremier veur de VVD en minister van Financiën
13 mei - Manfred Langer, eigenaer van de Amsterdamse discotheek iT (gesjtorve 1994)
14 mei - David Byrne, Brits muzikant en songwriter
17 mei - Jody Pijper, Nederlandse zangeres
19 mei - Bert van Marwijk, Nederlandse Bondscoach
21 mei - Mr. T, Amerikaanse acteur
3 juni - Billy Powell, Amerikaanse toetsenist (gesjtorve 2009)
13 juni - Jean-Marie Dedecker, Vlaams-Belzje politicus en judocoach
16 juni - Gino Vannelli, Canadese zenger
16 juni - Giorgos Papandreou, Aajdpremier vaan Griekeland
18 juni - Isabella Rossellini, actrice en model, dochter van Ingrid Bergman
21 juni - Alicia de Bielefeld, boete-echtelike dochter van Prins Bernhard
27 juni - Paul Wellens, Belzje fitserenner
30 juni - David Garrison, Amerikaanse acteur
15 juli - Mat Herben, Nederlandse ambtenaer, journalist politicus (LPF)
16 juli - Stewart Copeland, Amerikaanse drummer (o.a. The Police)
17 juli - David Hasselhoff, Amerikaanse acteur en zenger
21 juli - Robin Williams, Amerikaanse acteur en kemiek
23 juli - Henk Kamp, Nederlandse politicus (VVD) en minister van Defensie
28 juli - Monique van de Ven, Nederlandse actrice
1 augustus - Zoran Đinđić, Joegoslavische politicus (gesjtorve 2003)
6 augustus - Ton Scherpenzeel, Nederlandse muzikant van ónger meë de groep Kayak
7 augustus - Kees Kist, Nederlandse voetballer
17 augustus - Nelson Piquet sr., Braziliaanse autocoureur
17 augustus - Guillermo Vilas, Argentijnse tennisser
18 augustus - Patrick Swayze, Amerikaanse filmacteur (gesjtorve 2009)
19 augustus - André Gevers, Nederlandse fitserenner
20 augustus - John Hiatt, Amerikaanse muzikant en leedjessjriever
23 augustus - Vicky Leandros, Grieks-Duutsje zangeres
24 augustus - Marion Bloem, Nederlandse sjriefster
2 september - Jimmy Connors, Amerikaanse tennisser
6 september - Yvonne Keeley, Nederlandse zangeres
9 september - David A. Stewart, Brits gitarist (Eurythmics)
12 september - Neil Peart, Canadese drummer van de progressieve rockgroep Rush
21 september - Ben Erkens, Nederlands-Limburgse zenger en leedjessjriever
22 september - Orlow Seunke, Nederlandse filmregisseur
25 september - Ray Clarke, Èngelsje voetballer
25 september - Christopher Reeve, Amerikaanse acteur (Superman) (gesjtorve 2004)
28 september - Sylvia Kristel, Nederlandse actrice
7 oktober - Vladimir Poetin, president van Ruslandj
8 oktober - Jan Marijnissen, Nederlandse politicus veur de SP
9 oktober - Sharon Osbourne, vrouw van de Britse rocksjter Ozzy
14 oktober - Margriet Eshuijs, Nederlandse zangeres
23 oktober - Hiroshi Masumura, Japanse mangateikenaer, animemeaker en kunstenaer
24 oktober - Maarten Spanjer, Nederlandse acteur en sjriever
8 november - Jan Raas, Nederlandse fitserenner, columnist en ploogleijer
9 november - Lou Ferrigno, Amerikaanse bodybuilder en acteur (De Hulk)
16 november - Shigeru Miyamoto, Japanse directeur van Nintendo
17 november - Ties Kruize, Nederlandse hockeyer
17 november - Cyril Ramaphosa, Zuid-Afrikaanse politicus
30 november - Dick Schoenaker, Nederlandse voetballer
4 december - Jan Rietman, Nederlandse muzikant, orkesleijer en radiopresentator
17 december - Hans Alders, Nederlandse politicus (PvdA), minister en Commissaris van de Keuningin in de provincie Groninge
27 december - David Knopfler, Britse muzikant, medeoprichter en sjlaaggitarist van Dire Straits

Bert van Marwijk,
gebaore 19 mei 1952.
Gino Vannelli,
gebaore 16 juni 1952.
Monique van de Ven,
gebaore op 28 juli 1952.
Vladimir Poetin,
gebaore op 7 oktober 1952.

Gesjtorve

4 jannewarie - Constant Permeke (69), Vlaams expressionistisch kunstenaer
26 jannewarie - Lodewijk van Deyssel (87), Nederlandse sjriever, werkelike naam Karel Joan Lodewijk Alberdingk Thijm
6 fibberwarie - George VI (56), keuning van Groat-Brittannië
16 fibberwarie - Jaap Barendregt (47), Nederlandse voetballer
19 fibberwarie - Knut Hamsun (92), Noorse sjriever en Nobelprieswinnaer
1 miert - Mariano Azuela (79), Mexicaanse sjriever en medicus
5 miert - Charles Scott Sherrington (94), Britse fysioloog en Nobelprieswinnaer
23 miert - Klaas Schilder (61), Nederlandse theoloog en verzètssjtriejer
6 mei - Maria Montessori (81), Italiaanse óngerwieskundige en gróndlègkster van 't Montessori-óngerwies
8 mei - William Fox (73), Amerikaanse óngernummer
17 mei - Ivan Ziatyk (52), Poolse preester, martelaer en zalige
2 juli - Henriëtte Bosmans (56), Nederlandse componiste en pianiste
26 juli - Eva Perón (33), Evita
22 september - Cor Ruys (63), Nederlandse toneëlsjpeler, cabaretier en toneëlleijer
9 november - Chaim Weizmann (78), president van Israël.
21 november - Henriette Roland Holst (82), Nederlandse dichteres en socialiste
11 december - Herman Hana (78), Nederlandse kunstenaer
27 december - Henri Winkelman (76), Nederlandse opperbevelhöbber ten tieje van de Duutsje invasie in 1940