1973

1970 - 1971 - 1972 - 1973 - 1974 - 1975 - 1976

1973 (MCMLXXIII) waor e gewoen jaor wat begós op 'ne maondag op de Gregoriaanse kalender.

Gebäörtenisse

1 jannewarie - 't Verenigd Keuninkriek, Denemarke en Ierlandj traeje toe tot de EEG.
6 jannewarie - De 4 Nederlandse scoutingorgane (organisaties) gaon same wiejer es Scouting Nederlandj.
9 jannewarie - Willem van Otterloo nump aafsjied es dirigent van 't Residentie Orkest mèt ein oetveuring van de 7e symfonie van Bruckner.
10 jannewarie - 't Komisch duo Peppi en Kokki versjient veur 't eësj op de Nederlandse televisie.
22 jannewarie - In de Verenigde Sjtate van Amerika erkènt 't Hoaggerechshof mèt 't arrest in de zaak Roe taenge Wade 't rech op abortus.
27 fibberwarie - Biej ein vakbóndjsdemonstratie in de Surinaamse hoofsjtad Paramaribo wirt Jowini Abaisa doadgesjaote.
18 miert - Nederlandj eindigt es tweëde biej 't waereldkampioensjap ieshockey veur C-lenj in Den Haag en promoveert same mèt Noorwege nao de B-poule.
2 april - In eine zjwaore sjtörm wirt 't zendjsjeep Norderney van Radio Veronica op 't sjtrand biej Sjeveninge gewórpe. 't Sjeep kump moervas te zitte, de sjtörm -mèt aaf en toe eine orkaankrach- rich ouch groate sjaaj aan in 't Weslandj. In heël Nederlandj sjneuvele meë es drie miljoen buim.
4 april - Äöpening van 't World Trade Center in New York.
7 april - Eddy Merckx wint de achste editie van de Amstel Gold Race.
15 april - Veur eige pebliek wint de Sovjet-Unie 't waereldkampioensjap ieshockey.
18 april - In Den Haag demonsjtrere 80.000 veural jóngere veur de legalisatie van de radiopiraat Veronica. Op dezelfde daag wirt 't gesjtranje zendjsjeep vlotgetrokke en trukgesjleip nao internationaal watere.
10 mei - Invasie van Hutu-rebelle vanoet Rwanda en Tanzania in Burundi.
18 mei - De Standaard ónthult 't RTT-sjandaal.
23 mei - In Avignon wirt de Pablo Picasso-expositie geäöpend, de eësjte naodat hae op 8 april waas gesjtórve. Alle 201 deuk die hae saer 1970 sjilderde waere dao tentoangesjtèld, ouch de nuujste die hae vlak veur ziene doad hej gemaak.
29 juni - 't Door Tutsi's geleijde regeringslaeger van Burundi vermaord in Tanzania tieën Hutu's.
30 juni - De Tour de France sjtart in Sjeveninge. Dit is de eësjte keer dat de Tour in ’t boetelandj van sjtart geit.
11 juli - De Raod veur de Nederlandse Cultuurgemeinsjap wies De Leëuw van Vlaandere aan es Vlaams volksleed.
18 juli - Biej ein bösóngelök in de Franse Alpe kómme 43 Belzje óm 't laeve.
20 juli - De Sjpaanse fitserenner Luis Ocaña wint de Runj van Frankriek.
21 juli - D'r wirt ein akkaord gesjlaote tösje de presidente van Tanzania en Burundi, nao bemiddeling van president Mobutu van Zaïre.
23 augustus - Ilie Năstase wirt de allereësjte nummer ein op de waereldranglies van de tennisprofessionals.
2 september - Nederlandj wint in 't Wagener-sjtadion 't waereldkampioensjap hockey door in de finale India nao sjtraofbel te versjlaon.
11 september - In Chili pleeg 't leger ónger generaal Augusto Pinochet eine sjtaatsgreep. De democratisch gekaoze president Salvador Allende, dae eine lènkse koers aanheel, wirt doad aangetróffe.
6 oktober - Egyptische sjtriedkrachte sjtaeke op deze joadse feësdaag ónverwach 't Suezkanaal euver en euverrómpele mèt succes de Israëlische Bar-Lev-linie. Begin van de Jom Kippoeraorlog.
Syrische sjtriedkrachte verovere de Golanheuëgde.
11 oktober - 't Christen Democratisch Appèl (CDA) wirt officieel opgerich. 't Is veurluipig ein federatie van KVP, ARP en CHU ónger veurzittersjap van Piet Steenkamp.
12 oktober - 't Israëlische laeger herovert de Golanheuëgde.
14 oktober - 't Laeger wirt ingezat taenge ein sjtudente-demonstratie in Thailand: 1577 doaje. Keuning Bhumibol sjtuurt de militaire junta weg.
15 oktober - Israëlische sjtriedkrachte sjtaeke 't Suezkanaal euver en ómsingele 't Egyptische Derde Laeger.
17 oktober - Begin van de aoliecrisis. De Arabische lenj boycotte ónger angere Nederlandj, ómdat dit landj Israël sjteunt.
24 oktober - Sjtaak-'t-vure tösje Israël en Egypte.
4 november - In Nederlandj vundj de eësjte autoloze zóndig plaatsj, veroarzaak door de aoliecrisis. De sjnelwaege zint oetgesjtórve en waere allein nog mer gebruuk door fitsers en rolsjaatsers.
17 december - Op deze daag vundj de blojigste kaping pes dan toe plaatsj door Palestiene, wobiej 32 doaje valle. De kaping doert 16 oer.
31 december - Wim Kan kump veur 't eësj mèt zien awtjaorsaovendconference op televisie. Mèt 8,8 scoort hae de hoagste waardering aller tieje. Van de elpee dae daovan gemaak woort gaon d'r zoa ein 300.000 euver de toanbank.

zónger datum

In Nederlandj mótte artse vanaaf noe nog drie jaor specialisatie volge óm hoesarts te waere.
Toneëlsjriever en regisseur Lodewijk de Boer baart väöl opzeen mèt de theaterserie The family.

Nobelprieze

Natuurkunde:
- Leo Esaki en Ivar Giaever "um hun experimenteel oontdèkkinge umtrint tunneleffekte in respectievelek haafgeleiers en supergeleiers.
- Brian Josephson "um zien theoretische veurspeulinge vaan de eigensjappe vaan 'ne superstroum door 'n tunnelbreer, in 't bezunder die versjijnsele die me gemeinelek es 't Josephsoneffek kint."
Sjemie: Ernst Otto Fischer en Jeffrey Wilkinson "um hun baonbrekend werk, oonaofhaankelek vaanein, umtrint de sjemie vaan organometallische "sandwichverbindinge."
Geneeskunde: Karl von Frisch, Konrad Lorenz en Nikolaas Tinbergen "um hun oontdèkkinge umtrint organisatie en oerzaak-en-gevolg vaan individueel en sociaol gedraagdpatroene."
Literatuur: Patrick White "veur 'n epische en psychologische vertèlkuns, die e nui continent in de literatuur heet geïntroduceerd."
Vrei: Henry Kissinger en Lê Đức Thọ (weigerde), "veur 't Akkoord vaan Paries vaan 1973, gemeind um e staak-'t-vure in de Vietnamoorlog en 'n tröktrèkking vaan de Amerikaanse tróppe te bewèrke."
Economie: Wasilly Leontief "um de oontwikkeling vaan de input-outputmethode en veur häör touwpassing op belaankrieke economische vraogstökker."

Maan vaan 't Jaor

John Sirica

Gebore

4 jannewarie - Frank Høj, Deense fitserenner
9 jannewarie - Ronald Hamming, Nederlandse voetballer
14 jannewarie - Giancarlo Fisichella, Italiaanse autocoureur
15 jannewarie - Tomáš Galásek, Tsjechische voetballer
18 jannewarie - Regilio Vrede, Nederlandse voetballer
19 jannewarie - Jevgeni Sadovy, Russische zjwömmer en meërvoudig Olympisch kampioen
20 jannewarie - Mathilde, prinses van Belsj
25 jannewarie - Elsbeth van Rooy-Vink, Nederlandse fitserenster
5 fibberwarie - Trijntje Oosterhuis, Nederlandse zangeres
12 fibberwarie - Laurens Looije, Nederlandse atleet
12 fibberwarie - Gianni Romme, Nederlandse sjaatser
13 fibberwarie - Bas Roorda, Nederlandse voetbalkeeper
15 fibberwarie - Amy Van Dyken, Amerikaanse zjwömster
16 fibberwarie - Cathy Freeman, Australische atlete en Olympisch kampioene (2000)
22 fibberwarie - Shota Arveladze, Georgische voetballer
22 fibberwarie - Philippe Gaumont, Franse fitserenner
2 miert - Max van Heeswijk, Nederlandse fitserenner
2 miert - Romans Vainsteins, Letse fitserenner
3 miert - Xavier Bettel, premier vaan Luxembörg
8 miert - Jeroen Delmee, Nederlandse hockeyer
13 miert - Edgar Davids, Nederlandse voetballer
20 miert - Yvon Jaspers, Nederlandse televisiepresentatrice en actrice
23 miert - Jerzy Dudek, Poolse voetballer
24 miert - Daniëlle Overgaag, Nederlandse televisiepresentatrice en fitserenster
29 miert - Marc Overmars, Nederlandse voetballer
30 miert - Jan Koller, Tsjechische voetballer
6 april - Edith van Dijk, Nederlandse marathonzjwömster
9 april - Bart Goor, Belzje voetballer
10 april - Roberto Carlos, Braziliaanse voetballer
12 april - Robert Jensen, Nederlandse radio- en televisiepresentator
13 april - Nicolas Jalabert, Franse fitserenner
15 april - Jeroen Dubbeldam, Nederlandse sjprèngruter
16 aprèl - Akon, Senegalees-Amerikaanse rapper en oondernummer
20 aprèl - Isabel dos Santos, Angolese zakevrouw
26 april - Stephanie Graf, Oasteriekse atlete
30 april - Michael Blaudzun, Deense fitserenner
2 mei - Richard Schuil, Nederlandse volleyballer
3 mei - Michael Reiziger, Nederlandse voetballer
7 mei - Paolo Savoldelli, Italiaanse fitserenner
11 mei - Sabine Völker, Duutsje sjaatsster
14 mei - Mike van de Goor, Nederlandse volleyballer
18 mei - Saskia Mulder, Nederlandse actrice
23 mei - Mirjam Sterk, Nederlandse politica (CDA)
24 mei - Ruslana, Oekraïense zangeres en politica, winnares van 't Eurovisiesongfestival 2004
1 juni - Frederik Deburghgraeve, Belzje zjwömmer
1 juni - Heidi Klum, Duutsj fotomodel
4 juni - Greg van Hest, Nederlandse atleet
5 juni - Gella Vandecaveye, Belzje judoka
8 juni - Erick Overveen, Nederlandse sjriever
16 juni - Jan Mierten Heideman, Nederlandse marathonsjaatser
16 juni - Nikos Machlas, Griekse voetballer
19 juni - Letícia Spiller, Braziliaanse actries

Xander de Buisonje,
gebaore op 19 juli 1973.

28 juni - Regillio Simons, Nederlandse voetballer
29 juni - George Hincapie, Amerikaanse fitserenner
11 juli - Konstantinos Kenteris, Griekseatleet en Olympisch kampioen (2000)

Haakon Magnus van Noorwege,
gebaore op 20 juli 1973.

Monica Lewinsky,
gebaore op 23 juli 1973.

12 juli - Christian Vieri, Italiaansevoetballer
16 juli - Stefano Garzelli, Italiaanse fitserenner
19 juli - Xander de Buisonjé, Nederlandse zenger
20 juli - Kroanprins Haakon Magnus van Noorwege
23 juli - Monica Lewinsky, Amerikaanse ex-stagiaire in 't Witte Hoes
25 juli - Carolijn Brouwer, Nederlandse zeilster
6 augustus - Stuart O'Grady, Australische fitserenner
11 augustus - Kristin Armstrong, Amerikaanse fitserenster
12 augustus - Joseba Beloki, Sjpaanse fitserenner
16 augustus - Tracy Looze-Hargreaves, Australisch-Nederlandse triatlete
19 augustus - Kroanprinses Mette-Marit van Noorwege
23 augustus - Ignacio Tuhuteru, Nederlandse voetballer
24 augustus - Inge de Bruijn, Nederlandse zjwömster
25 augustus - Bas van Dooren, Nederlandse fitserenner
29 augustus - Boris van der Ham, Nederlands politicus (D66)
10 september - Mark Huizinga, Nederlands judoka
10 september - Nance, Nederlandse zangeres en televisiepresentatrice
13 september - Fabio Cannavaro, Italiaanse voetballer
13 september - Sabine Koning, Nederlandse actrice (o.a. Goede tijden, slechte tijden)
16 september - Camiel Eurlings, Nederlandse politicus en minister
16 september - Aleksandr Vinokoerov, Kazachse fitserenner
17 september - Anastacia, Amerikaanse zangeres
18 september - Dario Frigo, Italiaanse fitserenner
5 oktober - Jacqueline Poelman, Nederlandse atlete
7 oktober - Hans Peter Minderhoud, Nederlandse dressuurruter
19 oktober - Marc Lotz, Nederlandse fitserenner
19 oktober - Hanneke Smabers, Nederlandse hockeyster
22 oktober - Marten Eikelboom, Nederlandse hockeyer
22 oktober - Fleur van de Kieft, Nederlandse hockeyster
24 oktober - Levi Leipheimer, Amerikaanse fitserenner
1 november - Igor González de Galdeano, Sjpaanse fitserenner en ploogleijer
5 november - Koos Moerenhout, Nederlandse fitserenner
7 november - Monique van der Lee, Nederlandse judoka
22 november - Daphne Bunskoek, Nederlandse presentatrice
22 november - Eliana, Braziliaanse presentatrice
23 november - Claudia Zwiers, Nederlandse judoka
25 november - Steven de Jongh, Nederlandse fitserenner
29 november - Ryan Giggs, Welsh voetballer
2 december - Monica Seles, Joegoslavisch-Amerikaanse tennisster
2 december - Jan Ullrich, Duutsje fitserenner
6 december - Nikos Christodoulides, Cypriotische president
16 december - Kristie Boogert, Nederlandse tennisster
17 december - Paula Radcliffe, Èngelsje atlete
28 december - Ids Postma, Nederlandse sjaatser
30 december - Frans Bauer, Nederlandse zenger

Gesjtorve

22 jannewarie - Lyndon B. Johnson (64), 36ste president van de Verenigde Sjtate
7 miert - André de Meulemeester (78), Belzje Eësjte Waereldaorlog lóchaos
15 miert - Sjef van Dongen (66), Nederlandse Noordpoolvorsjer en politicus
26 miert - Noël Coward (73), Èngelsje toneëlsjriever
5 april - David Murray (63), Sjotse autocoureur
8 april - Pablo Picasso (91), Frans-Spaanse kunstenaer
1 mei - Marinus Vertregt (76), Nederlandse weitesjapper
31 mei - Albert van Giffen (89), Nederlandse archeoloog
1 juni - Helen Parkhurst (84), Amerikaanse pedagoge
2 juni - Sophie Stein (80), Nederlandse cabaretière en actrice
11 juni - Cor Hilbrink (54), Nederlandse óngernummer, verzètsman en sjportbesjtuurder
14 juni - Mierten de Niet (79), Nederlandse jurist en besjtuurder in Suriname
18 juni - Willem Vogt (84), Nederlandse ómrooppioneer
20 juli - Bruce Lee (32), Amerikaans/HongKongs (vechsjport)acteur
29 juli - Roger Williamson (25), Britse autocoureur
17 augustus - Paul Williams (34), Amerikaans baritonzenger van The Temptations
20 augustus - Wam Heskes (82), Nederlandse beeldend kunstenaer en acteur
31 augustus - John Ford (79), Amerikaanse filmregisseur
2 september - J.R.R. Tolkien (81), Èngelsje sjriever
17 september - Eugenio Garza Sada (81), Mexicaanse zakeman
29 september - W.H. Auden, Èngelsje sjriever
2 oktober - Paavo Nurmi (76), Finse atleet en Olympisch kampioen
25 oktober - Abebe Bikila (41), Ethiopische marathonlouper en Olympisch kampioen
12 november - Friedrich Ahlers-Hestermann (90), Duutsje kunssjilder en lithograaf
1 december - Willem Hesselink (95), Nederlandse voetballer
9 december - Mary Fuller (85), Amerikaanse actrice
20 december - Bobby Darin (37), Amerikaanse zenger
23 december - Gerard Kuiper (68), Nederlands/Amerikaanse astronoom