1956
1956 (MCMLVI) waor e sjrikkeljaor wat begós op 'ne zóndag.
Gebäörtenisse
bewirk- 1 jannewarie - Soedan wirt ónaafhankelik van 't Verenigd Keuninkriek en Egypte.
- 5 jannewarie - Eësjte NTS journaal op de Nederlandse televisie. Óngerwerpe: hardnekkige gladheid, interview mèt Caroline, de dochter van sjaakkampioen Max Euwe en jóng sjtiere door de sjtraote van Pamplona.
- 31 jannewarie - Extreme waersómsjlaag; nao waeke van zach wèntjerwaer is de middigtemperatuur in de Bilt bènne eine daag gedaald pes -4,7 °C, óm in de dao-opvolgende daag nog väöl wiejer nao beneje te gaon [1].
- De kawtste fibberwarie in de Nederlandse mèteorologische gesjiedenis (betrouwbaar waarnumminge saer 1706) en zelfs de op ein nao allerkawtste maondj oats gemaete nao jannewarie 1823, mèt ein gemiddelde temperatuur die meë es 9 graad leëger is es normaal veur fibberwarie. De kaw vilt in róndj 30 jannewarie en nao eine daag is 't ies euveral sjaatsbetroewbaar. Op 14 fibberwarie wirt d'r eine barre Èlfsjtejetoch verreje. De extreem kaw kos ein aantal luuj 't laeve. Veural de daoopvolgende waek brink Siberische temperature (Volkel - 26 °C), mèr 't kawterecord van 27 jannewarie 1942 in Wèntjerswiek wirt net neet gehaold. Op 29 fibberwarie vilt de doaj in.
- 2 miert - Eindj van 't Franse protectoraat euver Marokko; Marokko wirt ónaafhankelik verklaord nao eine groatsjalige guerrilla-aorlog.
- 14 miert - 't Nederlands Èlftal versjleit in Düsseldorf regerend waereldkampioen Wes-Duutsjlandj mèt 1-2. Allebei de Nederlandse gole waere gemaak door Abe Lenstra.
- 19 miert - Bep van Klaveren bóks op 48-jaorige laeftied ziene lètste wedsjtried, dae The Dutch Windmill waeges ein ougblessure veurtiedig mót aafbraeke.
- 20 miert - Nao ein guerrilla-campagne en eine reeks terroristische aansjlaeg door nationaliste verleënt Frankriek Tunesië ónaafhankelikheid.
- 23 miert - De Nederlandse Organisatie veur Internationale Biejsjtand, Novib, wirt opgerich.
- 2 april - Sjtart van de Amerikaanse soapserie As the World Turns.
- 19 april - In Monaco vundj 't huwelik plaatsj van prins Reinier mèt de Amerikaanse filmactrice Grace Kelly.
- 26 april - De Sjots/Amerikaanse verveurder Malcolm McLean äöpent eine vrachdeens mèt tweë containersjepe.
- 4 mei - Keuningin Juliana sjtèlt biej de Doajeherdènking 't Nationaal Monemènt op de Dam in Amsterdam in gebruuk.
- 13 mei - De Algerijnse generaal Massu weigert de Franse regering te erkènne.
- 24 mei - De eësjte editie van 't Eurovisiesongfestival vundj plaatsj in Lugano, Zjwitserlandj.
- 13 juni - 't Duutsje blaad Der Spiegel ónthult de Greet Hofmans-affaire. Brón van de redactie is prins Bernhard.
- 13 juni - Eësjte finale van 't Europees Toernooi van Landjskampioene in 't Parc des Princes in Paries: Real Madrid versjleit Stade de Reims mèt 4 - 3.
- 14 juni - In Nederlandj wirt de wèttelike hanjelingsónbekwaamheid van de getrouwde vrouw opgehaeve.
- 15 juni - Technische Universiteit Eindhove opgerich.
- 28 juni - Biej proteste taenge 't communistisch regime in 't Poolse Poznań kómme 74 arbeidersj óm; in Hongarije waere later es sjteunbetuging demonstraties gehawwe, ein van de aanleijinge tot de Hongaarse Opsjtand.
- In Nederlandj wirt de Voogdiejraod opgerich, veurluiper van de Raod veur de Kènjerbesjerming.
- 26 juli - Egypte nationaliseert 't Suezkanaal, wat leijt tot de Suezcrisis.
- Vörming van de Armée Libération Nationale, ein Algerijns bevriejingsleger. Hel acties van 't Franse leger veroarzake nog meë opsjtand.
- 8 augustus - In Marcinelle vundj de ergste mienramp in de gesjiedenis van Belsj plaatsj. 262 mienwirkersj kómme óm, ónger wae 156 Italiaanse gasarbeiders.
- 18 augustus - Sjtart van de reclamecampagne 'drènk frisj', door de Bóndj van Nederlandse Beerhanjelaere en Mineraalwaterfabrikante. 't Woord "frisjdrank" wirt gelanceerd es vertaling van "soft drink". Tot noe toe woort in Nederlandj veurnamelik van "limmenaad" gesjpraoke.
- 2 september - In 't Nederlandse betaald voetbal geit de eëredevizie van sjtart.
- 6 september - 't Eësjte vleegtuug landj op vleegveldj Rotterdam.
- 10 september - Aafkóndiging van de Gróndjwetswieziging.
- 13 september - IBM introduceert de eësjte hel sjief veur data-opsjlaag: de RAMAC.
- 22 september - In Eindhove sjtort ein sjtraaljager neer op ein volkrieke buurt, ómdat de piloot van zien route aafweek.
- 12 oktober - Marga Klompé wirt de eësjte vrouwelike minister van Nederlandj.
- 23 oktober - Sjtudentedemonstraties in Boedapest, Hongarije, leije tot algemeine opsjtand taenge 't bewèndj van Ernő Gerő; zuug Hongaarse opsjtand.
- 24 oktober - Imre Nagy wirt premier van Hongarije.
- 25 oktober - Sjerpsjöttersj van de veiligheidstroepe sjete op vreedzaam demonsjtrante in Boedapest.
- 26 oktober - Imre Nagy neuëdigt neet-communiste oet in zien nuuj regering plaatsj te numme.
- 27 oktober - Sovjettroepe trèkke zich oet Boedapest truk.
- 29 oktober - Nao geheim besjpraekinge mèt Groat-Brittannië en Frankriek vilt Israël de Sinaï bènne.
- 31 oktober – De Franse en Britse lóchmach bómbardere Egyptische vleegvelje.
- 1 november - Imre Nagy kondig de truktrèkking van Hongarije oet 't Warschaupact aan.
- 1 november - In Nederlandj wirt de Adoptiewèt van krach. Pleegkènjer kènne vanaaf noe waere gewettig.
- 4 november - Sovjettroepe valle Boedapest bènne en make ein eindj aan de Hongaarse opsjtand, wonao eine groate Hongaarse vluchtelingesjtroam nao 't weste op gank kump.
- 5 november - Britse en Franse troepe valle de Kanaalzone bènne, wo Israëlische en Egyptische troepe sjlaags zint geraak.
- 6 november/7 november - Nao internationale drök wirt ein sjtaak-'t-vure in de Kanaalzone bereik.
- 6 november - Nederlandj trèk zich truk van de Olympische Sjpele ómdat 'gein miensj zich maog veraorlaove same mèt de mèt blood bevlekde Russische vlag en zien draagsters en dragers te verblieve op ein plaatsj wo eine sjportieve geis zal heërsje'.
- 7 november - De Hongaarse president István Dobi óntsjleit premier Imre Nagy en beneump Janos Kadar tot ziene opvolger. Hae óntbeërt hiebiej de noadzakelike sjteun van de Presidentiële Raod.
- 22 november - In 't cricketsjtadion van Melbourne äöpent prins Philip de Olympische Sjpele. Es ein van de weinige lenj óntbruk Nederlandj op dees Spjele.
- 18 december - Japan treujt toe tot de Verenigde Naties.
- zónger datum
- De Internationale Commissie veur Maote en Gewichte reup de gemiddelde daag van 't jaor 1900 es officiële oet, en de seconde wirt gedefinieerd es één-31.556.925,9747-ste van dat jaor.
- De radiotelescoop van Dwingeloo wirt in gebruuk gesjtèld.
- De Nederlandse Kirkprovincie kriet d'r tweë bisdómme biej: Rotterdam en Groninge.
Nobelprieze
bewirk- Natuurkunde: John Bardeen, Walter Houser Brattain en William Bradford Shockley "um hun oonderzeuk nao haafgeleiers en hun oontdèkking vaan 't transistoreffek."
- Sjemie: Cyril Norman Hinshelwood en Nikolaj Semjonov "um hun oonderzeuk nao 't mechanisme vaan sjemische reacties."
- Geneeskunde: André Frédéric Cournand, Werner Forssmann en Dickinson W. Richards "um hun oontdèkkinge umtrint hartkatheterisering en pathologische veraanderinge in de bloodsumloup."
- Literatuur: Juan Ramón Jiménez "veur zien lyrische poëzie, die in 't Spaons e veurbeeld gief vaan groet enthousiasme en artistieke puurheid."
- Vrei: neet touwgekind
Gebore
bewirk- 1 jannewarie - Christine Lagarde, Franse zjuris, polletieker, hoegen ambteneer en allewijl veurzitterse vaan de ECB
- 3 jannewarie - Mel Gibson, Amerikaanse acteur, filmregisseur en -producent
- 5 jannewarie - Frank-Walter Steinmeier, allewiele president van Duutsjland
- 6 jannewarie - Tscheu La Ling, Nederlandse voetballer en zakeman
- 12 jannewarie - Vincent Lavenu, Franse fitserenner en ploogleijer
- 16 jannewarie - Martin Jol, Nederlands voetballer en voetbaltrainer
- 17 jannewarie - Paul Young, Britse muzikant
- 20 jannewarie - John Naber, Amerikaanse zjwömmer en olympisch kampioen (1976)
- 20 jannewarie - Henk Poort, Nederlands operazenger en musicalsjter
- 31 jannewarie - Johnny Rotten, Britse zenger (Sex Pistols)
- 31 jannewarie - Jo Lemaire, Belzje zangeres ("Je suis venue te dire que je m' en vais")
- 3 fibberwarie - Ernie Brandts, Nederlandse voetballer en voetbaltrainer
- 6 fibberwarie - Frank Snoeks, Nederlandse sjportversjlaaggaever van de NOS
- 7 fibberwarie - Mark St. John, Amerikaanse lead-gitarist in de hardrock/glamrock band Kiss (gesjtorve 2007)
- 12 fibberwarie - Ad Melkert, Nederlandse politicus (PvdA) en bewèndjveurder biej 't Internationaal Monetair Fónds (IMF)
- 14 fibberwarie - Vivian Boelen, Nederlandse televisiepresentatrice (RTL)
- 23 fibberwarie - Sylvia Millecam, Nederlandse actrice, zangeres en presentatrice (gesjtorve 2001)
- 25 fibberwarie - Tineke Verburg, Nederlandse televisiepresentatrice, jaorelank ' 't gezich' van de TROS
- 2 miert - Mark Evans, Australisch bassist van AC/DC
- 12 miert - Pim Verbeek, Nederlandse voetballer en voetbaltrainer (gestorve 2019)
- 16 miert - Pierre Vermeulen, Nederlandse voetballer
- 20 miert - Sandra Neilson, Amerikaanse zjwömster en olympisch kampioene (1972)
- 22 miert - Groathertogin Maria Teresa van Luxemburg
- 23 miert - José Manuel Barroso, veurmaolege premier vaan Portugal en Prizzedent vaan de Europees Kemissie
- 29 miert - Dick Jol, Nederlandse voetbalsjeidsrechter
- 2 april - Rik Wouters, Vlaamse dichter, prozasjriever
- 12 april - Herbert Grönemeyer, Duutsje zenger en acteur
- 19 april - Hans Hoogervorst, Nederlandse politicus (VVD)
- 28 april - Rick van der Ploeg, Nederlandse politicus (PvdA)
- 4 mei - Pia Zadora, Amerikaanse zangeres en actrice
- 5 mei - Kamagurka, Belzje cartoonist, theater- en televisiemaeker
- 7 mei - Jan Peter Balkenende, Nederlandse minister-president (CDA)
- 11 mei - Paul Rosenmöller, Nederlandse politicus en ex-Tweëde Kamerlid veur GroenLinks
- 16 mei - Loretta Schrijver, Nederlandse presentatrice van 't RTL Nuujs
- 17 mei - Bob Saget, Amerikaanse acteur en presentator
- 21 mei - Seán Kelly, Ierse fitserenner
- 22 mei - Dennie Christian, Duutsj-Nederlandse schlagerzenger
- 23 mei - Albert Voorn, Nederlandse sjprèngruter
- 26 mei - Simon Tahamata, Nederlandse voetballer
- 29 mei - La Toya Jackson, Amerikaanse zangeres
- 30 mei - Katerina Sakellaropoulou, rechter en prizzedent vaan Griekeland
- 2 juni - Jan Lammers, Nederlandse autocoureur
- 3 juni - René van der Kuil, Nederlandse zjwömmer
- 6 juni - Björn Borg, Zjweedse tennisser
- 22 juni - Fons De Wolf, Belzje fitserenner
- 2 juli - Marga Bult, Nederlandse zangeres
- 9 juli - Tom Hanks, Amerikaanse acteur
- 15 juli - Ian Curtis, Britse muzikant (Joy Division)
- 16 augustus - Daniel Willems, Belzje fitserenner
- 9 september - Arjan Ederveen, Nederlandse acteur
- 10 september - Debby Petter, Nederlandse presentatrice veur de Waereldómroop
- 14 september - Maxime Verhagen, Nederlandse politicus
- 16 september - David Copperfield, Amerikaans illusionist en goochelaer
- 23 september - Paolo Rossi, Italiaanse voetballer
- 29 september - Sebastian Coe, Britse atleet
- 29 september - Piet Raijmakers, Nederlandse sjprèngruter
- 4 oktober - Hans van Breukelen, Nederlandse voetbalkeeper
- 12 oktober - Trần Đại Quang, Vietnamese politicus (gestorve 2018)
- 18 oktober - Martina Navrátilová, Tsjechisch-Amerikaanse tennisster
- 28 oktober - Mahmoud Ahmadinejad, President van Iran
- 28 oktober - Franky Vercauteren, Belzje voetballer en voetbaltrainer
- 6 november - Marc Dutroux, Belzje maordenaer en zededelinquent
- 7 november - Denise Jannah, Surinaams-Nederlandse zangeres
- 8 november - Jan Douwe Kroeske, Nederlandse radiopresentator en diskjockey
- 9 november - Lei Clijsters, Belzje voetballer (o.a. Club Brugge en KV Mechele) (gesjtorve 2009)
- 12 november - Jannes van der Wal, Nederlandse waereldkampioen damme
- 14 november - Peter R. de Vries, Nederlandse misdaadversjlaaggaever
- 23 november - Shane Gould, Australische zjwömster en olympisch kampioene (1972)
- 6 december - Peter Buck, Amerikaanse gitarist van R.E.M.
- 10 december - Jan van Dijk, Nederlandse voetballer en -voetbaltrainer
- 12 december - Johan van der Velde, Nederlandse fitserenner
- 15 december - Piet Paulusma, Nederlandse waerman
- 17 december - Mike Mills, Amerikaanse gitarist (REM)
- 20 december - Annette van Trigt, Nederlandse versjlaaggaefster en tv-presentatrice
- 21 december - Willem Lust, Nederlandse televisiejournalist
- 23 december - Michele Alboreto, Italiaanse autocoureur (gesjtorve 2001)
Gesjtorve
bewirk- 3 jannewarie - Joseph Wirth (76), Duutsje riekskanseleer
- 5 jannewarie - Genoveva Torres Morales (76), Sjpaanse ordesjtichtster
- 8 jannewarie - Greenleaf Pickard (78), Amerikaanse radiopioneer en oetvènjer
- 31 jannewarie - A.A. Milne (74), Èngelsje sjriever
- 18 fibberwarie - Gustave Charpentier (95), Franse componist
- 21 fibberwarie - Edwin Franko Goldman (58), Amerikaanse componist, dirigent en cornettist
- 17 miert - Irène Joliot-Curie (58), Franse sjeikundige
- 19 april - Leon Jungschläger (52), Nederlandse zeëman en militair
- 7 mei - Josef Hoffmann (85), Oasteriekse architect en óntwerper
- 20 mei - Alois Hitler jr. (74), Oasteriekse haufbroor van Adolf Hitler
- 6 juni - Hiram Bingham (80), Amerikaanse óntdèkkingsreiziger, gouverneur en senator
- 26 juni - Clifford Brown (25), Amerikaanse jazztrompettist
- 11 augustus - Frieda von Richthofen (77), Duutsj-Amerikaanse sjriefster en vertaalster
- 14 augustus - Bertolt Brecht (58), (Oas-)Duutsje dichter, (toneël)sjriever en toneëlregisseur
- 25 augustus - George Washington Pierce (84), Amerikaanse natuurkundige
- 10 september - Robert Trumpler (69), Amerikaanse astronoom
- 27 september - Babe Zaharias (45), Amerikaanse golfsjpeelster en atlete
- 15 oktober - Jules Rimèt (83), Franse veurzitter FIFA, initiator van 't eësjte WK voetbal
- 28 oktober - Tom Schreurs (59), Nederlandse bókser en sjportjournalist
Meziek
bewirkOp 23 miert kaom mesjiens wel 't bekinste album oet de jaore '50 oet. 't Waor Elvis Presley's gelieknaomeg debuutalbum. 't Album stoond tien weke op nómmer 1 in de Amerikaanse hitlies es ierste Rock-'n-Roll-album oets op nómmer 1. Mer ouch op traditioneel vlak goof 't väöl in de VS. Op 14 mei kaome The Louvin Brothers mèt Tragic Songs of Life, dat neet allein verassend waor doordat 't countrymeziek mixde mèt allewijl meziek. Ouch sjokeerde 't bepaolde lui umtot de boodsjap vaan 't album weineg sjieks waor en typerend waor veur 't geïsoleerde binnelaand vaan Amerika: leefde gief 't neet, en d'n doed is 't innegse zekere. Op 7 juli woort 'n optreije vaan de jazzarties Duke Ellington. Dit zaw datzelfde jaor ieweg bereumpegheid bereike mèt zien album Ellington at Newport. De bekinde jazzjournalis George Wein nömde 't in deen tied 't bèste album oets gemaak door Ellington en e wèrk dat “stoond veur alles boe jazz veur kin stoon”. De bekinde meziekrecensis Robert Dimery nömde 't in 2008 ei vaan de groetse albums oet de historie vaan jazz. 'n Aander bekind optreije in Europa waor dat vaan de Armeens-Franse zenger Charles Aznavour in 't Olympia (Paries). Heer woort bekind door ziene chanson te vermenge mèt Europese vouksmeziek en Amerikaanse invlooje wie blues en jazz. Aandere Franstaolege artieste die in gans Europa, ouch Limbörg, bekinder begoste te rake waore Jacques Brel (mèt ziene nómmer Quand on n'a que l'amour), 'nen debuterende Jean Ferrat (mèt zie leedsje Les Yeux d'Elsa ) en René-Lous Lafforgue (mèt de nómmer Julie la Rousse). Ouch Franstaolege vaan veur de oorlog bleve populair in Europa. Zoe had Édith Piaf nog twie hits boete Fraankriek, naomelek L'Homme à la moto en Les Amants d'un jour. In naoberland Duutsland bleef 't evels stil. Dit had väölal te make mèt 't verlees vaan de Twiede Wereldoorlog, zoen 11 jaor trök. 't Land loog neet allein groetdeils ikkenomisch plat en waor 't polletiek verdeild, de culturele poppelariteit vaan Duutsland waor in naoberlen nog noets zoe lieg es oets te veure; zelfs in regio's wie Limbörg die traditioneel gezeen ziech väölal op de Duutse taol riechde. Boete de Schlager die wel nog väöl woort beluusterd in Limbörg, goof 't weineg Duutstaolege popmeziek. Marlene Dietrich waor dao-op de oetzundering; al waor zie veural poppelair umtot zie vaanoet de VS meziek maakde. Vaan boeteaof bleef de VS naomelek ummertouw mie de toen aongeve in Limbörg en de res vaan 't kontinènt. Nao 't groet succes vaan In the Wee Small Hours oet 1955, kaom de vaan Iteliaonse kemaof Frank Sinatra e jaor later op 17 oktober nao boete mèt zien tiende album: Songs for Swingin' Lovers!. 't Woort zjus zoe groet succes en waor bedoeld um Sinatra's oersprunkelek pebliek, 't jong koppel oet de Euro-Amerikaanse middeklasse, trök te kriege naodat 't in zien, bis daan touw groetse succes, vörege album ziech opins waor gaon riechte op de intellectuele en in zekere maote de Afro-Amerikaanse midde- en hoegklasse. De volgende plate waere groate hits:
- Bill Haley & The Comèts - See You Later Alligator
- Bing Crosby & Grace Kelly - True Love
- Buddy Holly - Brown Eyed Handsome Man
- Buddy Knox - Party Doll
- Carl Perkins - Blue Suede Shoes
- Chuck Berry - Roll Euver Beethoven
- Clarence Frogman Henry - Ain't Got No Home
- De Selvera's - Twee Reebruine Ogen
- Doris Day - Que Sera, Sera (Whatever Will Be, Will Be)
- Drie Kleine Kleuters – Trappelzakboogie
- Elvis Presley - Blue Suede Shoes, Don't Be Cruel, Heartbreak Hotel, Hound Dog en Love Me Tender
- Fats Domino - Blueberry Hill
- Freddy Quinn – Heimweh
- Gene Vincent - Be Bop A Lula
- Guy Mitchell - Singin' The Blues
- Johnnie Ray - Just Walking In The Rain
- Little Richard - Long Tall Sally, The Girl Can't Help It en Tutti Frutti
- The Clovers - Devil Or Angel
- The Platters - The Great Pretender.
Literatuur
bewirk- Simon Vestdijk ziene roman Het glinsterend pantser wirt gepubliceerd
Film
bewirk- De burgemeisters van Apeldoorn en Enschede verbeje de vertoaning van Rock around the Clock in hun gemeintes.
- Love me tender - mèt ónger angere Elvis Presley.
Referenties
bewirk.