1955
1955 (MCMLV) waor e gewoen jaor wat begós op 'ne zaoterdag op de Gregoriaanse kalender.
Gebeurtenisse
bewirk
óntdèk in 1955.
- 17 jannewarie - De eësjte atoomóngerzeëjer, de Nautilus, vaart oet.
- 3 fibberwarie - Eësjte oetzending op de Nederlandse televisie (door de KRO) van 't populair kènjerprogramma Dappere Dodo.
- 5 fibberwarie - De Franse regering van Pierre Mendès-France treujt aaf.
- 8 fibberwarie - Malenkov treujt aaf es premier van de Sovjet-Unie en wirt opgevolg door Nikolaj Boelganin.
- 2 miert - Biej ein talentejach wirt Johnny Jordaan eësjte en Tante Leen tweëde. Veur hun allebei is dit de sjtart van hun carrière. De wedsjtried waas georganiseerd door platemaatsjappiej Bovema óm de Sjtöm van de Jordaan te vènje.
- 12 miert - Äöpeningsceremonie van de tweëde Pan-Amerikaanse Sjpele, gehawwe in Mexico-sjtad.
- 26 miert - Eine marsj op Brussel veurt de sjpanning róndj de tweëde sjoalsjtried wiejer op.
- 5 april - Winston Churchill treujt aaf es eësjte minister van 't Verenigd Keuninkriek.
- 15 april - De hanjelsreiziger Ray Kroc begint mèt de oetboew van ein serie fastfoodresterants ónger de naam McDonald's.
- 20 april - Eësjte aaflevering van Swiebertje (mèt Joop Doderer in de hoofrol) op de NCRV-televisie.
- 24 april - Óngerteikening van 't pact van Bandung door de deilnummersj aan de conferentie van Afro-Aziatische lenj. Kolonialisme, neo-kolonialisme en imperialisme waere veraordeild. De jóng naties in de derde waereld belaove meë same te wirke.
- 6 mei - De Duutsje Bóndjsrepebliek treujt toe tot de NAVO.
- 7 mei - De Belzje diplomaat Louis Goffin wirt de eësjte secretaris-generaal van de Wes-Europese Unie (WEU).
- 14 mei - In de Poolse hoofsjtad wirt 't Warschaupact gesjlaote.
- 20 mei - In Den Haag lègk Zafrullah Khan, awt-president van 't Internationale Gerechshof, de eësjte sjtein van de Mobarak moskee. 't Wirt de eësjte moskee in Nederlandj. Ze is veural besjtömp veur diplomate en perseneël van internationaal organe.
- 26 mei - De ex-waereldkampioen Formule I-race Alberto Ascari veróngelök in ziene Ferrari biej ein tesrit op 't circuit van Monza.
- 29 mei - Op ein sjoane Pinksterdaag óntsjteit de eësjte file in Nederlandj op 't knouppuntj Oudenrijn.
- 2 juni - Tierpark Berlin Friedrichsfelde wirt geäöpend.
- 4 juni - Feëstelike intoch in de Amsterdamse Spaarndammerbuurt van 't olifantje Murugan, aan de hoofsjtad gesjónke door de Indiase premier Nehru.
- 11 juni - Biej de 24 oer van Le Mans (Frankriek) veróngelök eine coureur wobiej óngerdeile van ziene wage in 't pebliek terech kómme, en wodoor meë es 80 luuj óm 't laeve kómme.
- 12 juni - De ónlangs vriejgelaote Cubaanse opsjtandeling Fidel Castro maak de oprichting bekènd van de Bewaeging van de 26ste juli.
- 13 juli - Uniek mement in de Tour de France veur Nederlandj, nao aafloup van de 7e etappe haet Nederlandj eine etappewinnaer (Jos Hinsen, de gaele trui (Wim van Est) en de greune trui (Wout Wagtmans) in bezit.
- 19 juli - In Anaheim (Californië) wirt Disneylandj geäöpend.
- 10 september - Japan treujt toe tot de GATT.
- 16 september – Eine sjtaatsgreep in Argentinië wobiej President Juan Perón wirt aafgezat.
- 2 oktober - Toon Hermans geuf in 't sanatorium Hoag Lare de eësjte Nederlandse onemanshow.
- 6 oktober - De Franse autofabrikant Citroën introduceert de Citroën DS.
- 20 oktober - Release van In de Ban van de Rink De Trukkeër van de Keuning in Èngelandj.
- 26 oktober - Mèt de óngerteikening van 't Sjtaatsverdraag wirt de bezètting van Oasteriek opgehaeve. Ouch de Sovjet-Unie trèk zich oet Wene truk. 't Landj mót aevel belaove neutraal te blieve.
- 26 oktober – De Repebliek Vietnam (Zuid Vietnam) wirt oet gerope.
- 30 oktober - Jommeke, de sjtripfiguur van Jef Nys, versjient veur 't eësj in drök.
- oktober - Gheorghiu-Dej treujt aaf es premier van Roemenië, mèr behilt groate mach es partiejsecretaris. D'r is verzèt taenge de opgedrónge rol es graan- en aolieleveranseer van de Sovjet-Unie. De nuje premier is Chivu Stoica.
- 6 november - De Raod van Europa maak de keus bekènd van ein óntwerp veur ein Europese vlag.
- 22 november - de Russe brènge hun eësjte watersjtofbóm tot óntploffing.
- 24 november - Eësjte proofvluch van 't nuuj toesjtèl van Fokker: de Fokker Friendship.
- 8 december - In Nederlandj wirt 't kleuteróngerwies wèttelik geregeld. 't Riek geit de bekostiging euvernumme van gemeintes en kirke, mèr geit ouch toezich oetoefene en sjtèlt eise aan perseneël en geboewe.
- 20 - Inwiejing Adventskirk in Zoetermeer
- zónger datum
- In Zuid-Afrika wirt 't Nederlands es officiële taal vervange door 't Afrikaans.
- De Nederlandse taal wirt verriek mèt 't woord nozem.
- In 't blènjeinsjtituut in Grave wirt 't gesjpraoke book in preduktie genómme. 't Is bedoeld veur luuj die op latere laeftied blèndj zeen gewore en 't braillesjrif neet meë kènne leëre.
Nobelprieze
bewirk- Natuurkunde:
- Willis Eugene Lamb "um zien oontdèkkinge umtrint de fijn structuur vaan 't waterstofspectrum."
- Polykarp Kusch "um zien perciziebepaoling vaan de magnetischen impuls vaan 't elektron."
- Sjemie: Vincent du Vigneaud "um zie werk aon biosjemisch belaankrieke solferverbinge, in 't bezunder veur de ierste synthese vaan e polypeptidehormoon."
- Geneeskunde: Hugo Theorell "um zien oontdèkkinge umtrint de aard en wèrking vaan oxideringsenzyme."
- Literatuur: Halldór Laxness "um de leventege epische krach die de groete Ieslandse vertèltraditie heet vernuid."
- Vrei: neet touwgekind
Gebore
bewirk
gebaore op 6 jannewarie 1955.
gebaore op 21 juni 1955.
gebaore op 18 oktober 1955.
- 5 jannewarie - Ella Kalsbeek, Nederlands politica
- 6 jannewarie - Rowan Atkinson, Britse acteur (Mr. Bean)
- 7 jannewarie - Belinda Meuldijk, Nederlands schrijfster en songwriter
- 7 jannewarie - An Nelissen, Vlaamse actrice
- 12 jannewarie - Jan van Houwelingen, Nederlands fitserenner
- 15 jannewarie - Alberto Fernández Blanco, Sjpaanse fitserenner (gesjtorve 1984)
- 18 jannewarie - Kevin Costner, Amerikaanse acteur en regisseur
- 26 jannewarie - Eddie van Halen, Nederlands-Amerikaanse gitarist van Van Halen
- 27 jannewarie - Walter Grootaers, Vlaamse zenger en presentator
- 24 jannewarie - Alain Prost, Franse autocoureur
- 25 fibberwarie - Bernard Welten, Amsterdamse hoofcommissaris
- 10 miert - Marianne Rosenberg, Duutje zangeres
- 11 miert - Nina Hagen, Duutsje punk-zangeres
- 16 miert - Peter Zijerveld, Nederlandse triatleet
- 19 miert - Bruce Willis, Amerikaanse acteur
- 20 miert - Rob Oudkerk, Nederlandse politicus (PvdA)
- 21 miert - Jair Bolsonaro, Braziliaanse militair en politicus
- 25 miert - Patty Brard, Nederlandse tv-perseuënlikheid en zangeres
- 2 april - Charles Urbanus jr., Nederlandse honkballer en sjportcommentator
- 15 april - Enith Brigitha, Nederlandse zjwömster
- 17 april - Rob Bolland, Nederlandse producer en zenger van Bolland en Bolland
- 17 april - Paul van Loon, Nederlandse sjriever van kènjerbeuk
- 17 april - Pete Shelley, Britse punkmuzikant (gestorve 2018)
- 24 april - John de Mol, Nederlandse mediatycoon
- 28 april - Djamel Zidane, Algerijns-Franse voetballer
- 29 april - Bert Kuizenga, Nederlandse acteur en tv-presentator
- 19 mei - Fons de Poel, Nederlandse tv-journalist en programmamaeker veur de KRO
- 25 mei - Anton Corbijn, Nederlandse fotograaf
- 13 juni - Henk Numan, Nederlandse judoka
- 15 juni - Peter van Uhm, Nederlandse generaal
- 21 juni - Michel Platini, Franse voetballer
- 22 juni - Leo Driessen, Nederlandse sjportjournalist
- 23 juni - Roelof Luinge, Nederlandse voetbalsjeidsrechter
- 27 juni - Frank de Grave, Nederlandse politicus (VVD), minister en Tweëde Kamerlid
- 11 juli - Jeroen van Merwijk, Nederlandse cabaretier
- 14 juli - Alex Vissering, Nederlandse sjtreektaal-zenger
- 21 juli - Boris Dittrich, Nederlandse politicus (D66)
- 5 augustus - John Whitaker, Britse sjprèngruter
- 12 augustus - Hein Simons, Nederlandse zenger
- 27 augustus - Laura Fygi, Nederlandse zangeres
- 31 augustus - Edwin Moses, Amerikaanse atleet
- 31 augustus - Ben Wijnstekers, Nederlandse voetballer
- 6 september - Paul Cliteur, Nederlandse rechsgeleërde, filosoof, columnist en publicist
- 21 september - Ted van der Parre, Nederlandse krachsjporter (Sjterkste Man van de Waereld 1992)
- 25 september - Karl Heinz Rummenigge, Duutsje voetballer
- 25 september - Zucchero, Italiaanse singer-songwriter, componist en meziekproducent
- 9 oktober - Steve Ovett, Britse atleet en olympisch kampioen
- 18 oktober - Rita Verdonk, Nederlandse politica (VVD en Trots op Nederlandj), ex-minister veur Vraemdelingezake en Integratie
- 20 oktober - Robert ten Brink, Nederlandse tv-presentator
- 28 oktober - Bill Gates, Amerikaanse zakeman, gróndjlègker en mede-eigenaer van Microsoft
- 13 november - Whoopi Goldberg, Amerikaanse actrice
- 19 november - Rasti Rostelli, Nederlandse illusionist
- 19 november - Liz Snoijink, Nederlandse actrice
- 25 november - Connie Palmen, Nederlandse sjriefster
- 30 november - Billy Idol, Amerikaanse zenger
- 5 december - Marianne Weber, Nederlandse zangeres
- 13 december - Tim Steens, Nederlandse hockeyer
- 16 december - Rob Levin, Amerikaanse softwareóntwikkelaer (oprichter IRC-netwerk freenode, gesjtorve 2006)
- 20 december - Pierre Bokma, Nederlandse acteur
- 20 december - Martin Schulz, Duutsj-Rienlandse politicus
Gesjtorve
bewirk
gesjtorve op 18 april 1955.
gesjtorve op30 september 1955.
- 12 jannewarie - Armand Thiery (87), Belzje preester, theoloog en psycholoog
- 21 jannewarie - Archie Hahn (74), Amerikaans atleet
- 3 miert - Catharina Drexel (96), Amerikaanse ordesjtichster en heilige
- 11 miert - Alexander Fleming (73), Britse bacterioloog
- 12 miert - Charlie Parker (34), Amerikaanse altsaxofonis
- 7 aprèl - Theda Bara (69), Amerikaanse filmactries
- 18 april - Albert Einstein (76), Duutsje wis- en natuurkundige
- 11 mei - Bradley Walker Tomlin (55), Amerikaanse kunssjilder
- 26 mei - Joseph Sylvester (Menthol) (64), Nederlandse zakeman
- 5 juli - Gustaaf Magnel (65), Belzje ingenieur
- 19 juli - Koos Vorrink (64), Nederlandse politicus
- 2 augustus - Rupprecht van Beiere (86), lètste kroanprins van Beiere
- 12 augustus - Thomas Mann (80), Duutsje sjriever
- 17 augustus - Fernand Léger (74), Franse kunstenaer
- 19 augustus - Géza Révész (76), Hongaars-Nederlandse psycholoog
- 30 september - James Dean (24), Amerikaanse acteur
- 13 oktober - Manuel Ávila Camacho (58), Mexicaans president
- 20 oktober - Gerben Sóngerman (46), Nederlandse vleger
- 1 november - Dale Carnegie (66), Amerikaanse succes-goeroe en sjriever
- 6 november - Charley Toorop (64), Nederlandse sjilderes en lithografe, vriendin van Piet Mondriaan
- 12 november - Alfréd Hajós (80), Hongaarse architect en zjwömmer
- 25 november - Herman Hoogland (64), Waereldkampioen damme 1912
- 3 december - María Izquierdo (53), Mexicaanse kunssjilderes
- 22 december - Boy van Wilgenburg (53), Nederlandse zjwömmer
Meziek
bewirkOp 1 april kaom Frank Sinatra's 9e album In the Wee Small Hours oet. Alle nómmers oppe album hadde e gezaomelek thema: einzaomp, depressie en 't nachleve. 'n Album mèt ei thema waor uniek in deen tied, en daorum weurt Sinatra's album ouch wel 't ierste konsepalbum geneump. 't Woort e commercieel succes.
De volgende plate waere groate hits:
- Bill Haley & The Comets - Rock Around The Clock
- Carl Perkins - Gone, Gone, Gone
- Chuck Berry - Maybellene
- Don Charles Singing Dogs - Happy Birthday To You
- Fats Domino - Ain't That A Shame
- Frits Rademacher - Loeënde Klokke
- Mitch Miller - The Yellow Rose Of Texas
- The Chimes - Zindy Lou
- The Jodimars - Well Now Dig This
- The Platters - Only You
Film
bewirk- De eësjte Sissifilm, mèt Romy Schneider in de titelrol.
Versjene
bewirk- 't Eësjte beukske van Nijntje.
- Moonraker van Ian Fleming.
