1991

1991 waor e gewoen jaor wat begós op dinsdig op de Gregoriaanse kalender.

Gebäörtenisse

Nao de val vaan president Muhammad Siad Barre vervèlt Somalië tot anarchie.
1 - De herindeiling Midde-Limburg weurdj ein feit.
3 - Corsicaanse terroriste make mèt drei bonmaonslaoge 'n ind aon 't bestand oet 1988.
11 - Sovjetrussische tróppe bezètte Vilnius um de oonaofhenkelikheid vaan Litouwe tege te goon.
16 - Operatie Desert Storm, de bevrijing vaan 't door Irak bezèt Koeweit, begint. Begin vaan d'n Twiede Golfoorlog.
17 - Keuning Olaf V vaan Noorwege störf en weurt opgevolg door Haakon V.

7 - Jean-Bertrand Aristide weurt es ierste gekoze president vaan Haïti aongestèld.
7 - De IRA veurt 'n bomaonslaog oet op Downing Street 10, de domicilie vaan d'n Ingelse premier.
9 - In e referendum stump de Litouwse bevolking veur oonaofhenkelikheid.
16 - Brits-Amerikaans bombardemint op Bagdad.
20 - In Albanië breke relle oet tege 't stalinistisch rezjiem.
25 - De militair structuur vaan 't Warschaupak weurt oontboonde.
26 - Saddam Hoessein trèk zien tróppe oet Koeweit trök. Veurtot ze eweggoon steke ze alle oliebrónne in brand.

In Irak kump de bevolking, veural de Koerde en de sji'iete, tege Saddam Hoessein in opstand. De regering sleit d'n opstaand mèt geweld neer.
3 - In twie tegeliek gehawwe referenda stumme Esland en Letland veur oonaofhinkelikheid.
15 - Nao de hereineging vaan Duitsland in oktober 1990 heffe de Vereinegde Staote, 't Vereineg Keuninkriek, Fraankriek en de USSR officieel hun veer bezèttingszones in Duitsland op.
31 - 't Warschaupak weurt ouch politiek oontboonde.

9 - Georgië röp de oonaofhenkelikheid oet.
17 - Smells like Teen Spirit vaan de grungerockband Nirvana weurt veur 't iers gespeuld.
29 - In Bangladesh weujt 'ne cycloon, dee veur zoe 138.000 doeje zörg.

1 - In Praag weurt 't Warschaupak officieel oontboonde.
7 - 't Akkoord vaan Brioni tösse Slovenië en Klein-Joegoslavië anderzijs weurt geteikend. De klein Servische minderheid in Slovenië heet ziech nao korte gevechte euvergegeve.
10 - In Antwerpe weurt de Liefkenshoektunnel geëupend.
18 - André Cools, de leismaan vaan de Waalse socialiste, weurt in Luik vermaord.

Algemein amnestie veur alle anti-apartheidsstrijers in Zuid-Afrika. 40.000 lui weure vrijgelaote.
18 - Michail Gorbatsjov, president vaan de Sovjet-Unie, weurt tijens zien verkaantie op de Krim aofgezat.
20 - Esland verklaort ziech oonaofhenkelik.
20 - Vladimir Poetin behaolt de titel "emeritus-Kolonel" in de KGB.
21 - Letland verklaort ziech oonaofhenkelik.
24 - De Oekraïne verklaort ziech oonaofhenkelik (hei heet nog gei referendum plaotsgevoonte).
25 - Linus Torvalds kundeg op Usenet de oontwikkeling vaan ziene Linux-kernel aon.

18 - Servische tróppe numme de stad Vukovar in nao e belag vaan 87 daog.
27 - De VN-Veilegheidsraod nump 'n resolutie aon die de weeg veur vreismissies in veurmaoleg Joegoslavië vrijmaak.

Natuurkunde: Piere-Gilles de Gennes "veur de oontdèkking tot methodes oontwikkeld veur 't studere vaan ordeningsfenomene in sumpel systeme kinne weure gegeneraliseerd tot complexer vörm vaan materie, in 't bezunder tot vleujbaar kristalle en polymere."
Sjemie: Richard R. Ernst "um zien bijdrage aon de oontwikkeling vaan 'n methode vaan NMR-spectroscopie in hoeg resolutie."
Geneeskunde: Erwin Neher en Bert Sakmann "um hun oontdèkkinge umtrint de functie vaan losse ionekenale in celle."
Literatuur: Nadine Gordimer "die door häör manjefieke epische gesjrifte, in de wäörd vaan Alfred Nobel, vaan zier groet nöt veur de minsheid is gewees."
Vrei: Aung San Suu Kyi "um häöre geweldloeze strijd veur democratie en minserechte" (bij verstèk oetgereik).
Economie: Ronald Coase "um zien oontdèkking en verklaoring vaan 't belaank vaan transactiekoste en eigendómsrechte veur de institutioneel structuur en functionering vaan de economie."