1961
1961 (MCMLXI) waor e gewoen jaor wat begós op 'ne zoondag op de Gregoriaanse kalender.
Gebeurtenisse bewirk
- 3 jannewarie - De Vereinegde Staote verbreke alle diplomatieke ban mèt Cuba.
- 17 jannewarie - De vreugere Congolese premier Patrice Lumumba weurt oonder verdachte umsten vermaord.
- 20 jannewarie - John F. Kennedy weurt geïnaugureerd es de 35e president vaan de Vereinegde Staote.
- 25 jannewarie - President John F. Kennedy geuf ein persconferentie. Dit is de eësjte keër dat ein presidentieel persconferentie live wirt oetgezónje.
- 31 jannewarie - Mèt Ham de chimpansee lancere de Vereinetgde Staote veur 't iers e levend weze de ruimte in.
- 4 fibberwarie - In Luanda (Angola) begint 'nen opstand dee zal oetloupe op 'ne jaorelangen oorlog tegen 't Portugees koloniaol bewind.
- 12 fibberwarie - Léon M'ba treujt aon es president vaan Gabon.
- 14 fibberwarie - Lawrencium, 't 103e elemint, weurt veur 't iers gemaak.
- 3 miert - Hassan II wirt keuning van Marokko.
- 9 miert - Lancering van de Korabl-Sjpoetnik 4, mèt aan baord de hóndj Tsjernoesjka ("Zjwartje"), ein póp genaamp Ivan Ivanovitsj, ènnige moeze en eine cavia. De póp wirt vlak veur de lanjing aan ein parachute oetgewórpe, womit de procedure wirt getes die de kosmonaute mótte gaon volge.
- 11 aprèl - 't Proces tege Adolf Eichmann begint in Jeruzalem.
- 11 aprèl - Paus Johannes XXIII gief zien encycliek Aeterna Dei sapientia oet.
- 12 aprèl - Joeri Gagarin weurt es ierste mins ter wereld in 'n baon um de Eerd gebrach.
- 17 aprèl - Mieslökde invasie in de Verkesbaai (Cuba).
- 21 aprèl - De Nederlander Dirk Uipko Stikker weurt de nuje secretaris-generaal van de NAVO.
- 25 aprèl - De regering-Lefèvre weurt geïnstalleerd.
- 27 aprèl - Sierra Leone weurt oonaofhenkelek vaan 't Vereineg Keuninkriek, meh blijf in 't Gemeinebès vaan Naties.
- 15 mei - Paus Johannes XXIII gief zien encycliek Mater et magistra oet.
- 24 mei - Cyprus treujt touw tot de Raod vaan Europa.
- 31 mei - De Republiek Zuud-Afrika weurt oetgerope.
- 15 juni - DDR-leijer Walter Ulbricht verklaort 'Nemes is van plan ein moer te boewe'.
- 19 juni - Koeweit weurt oonaofhenkelek vaan 't Vereineg Keuninkriek.
- 13 augustus - Oos-Duitse pelitie en grenstróppe slete de doorgeng vaan Oos-Berlien nao Wes-Berlien aof. Dezen datum weurt algemein gezeen es 't begin vaan de Berliense Moer.
- 24 augustus - 'ne 24-jaorige man weurt doadgesjote bie de Berliense Moer es hae wilt vluchte.
- 28 september - Syrië sjeit ziech aof vaan de Vereinegde Arabische Rippubliek. Heimèt kump 't land de facto aon zien ind, al zal Egypte dee naom nog tien jaor officieel blieve drage.
- 30 oktober - De groatste óntploffing aller tieje, genaamp de Tsar Bomba. De atoombóm mit 'n krach van 50 Mt TNT-equivalènt woort tot óntplóffing gebrach óm 11.32 oer Moskouse tied.
- 31 oktober - Destalinisatie: 't Lief vaan Jozef Stalin weurt oet 't Leninmausoleum in Moskou eweggehaold.
- 10 november - Destalinisatie: Stalingrad weurt op las vaan Nikita Chroesjtsjov herduip tot Wolgograd.
- 29 november - De Mercury-Atlas 5 wirt gelanceerd mèt aan baord de chimpansee Enos. De capsuul cirkelt tweëmaol róndj de Aerd en landj in de zeë, in de buurt van Puerto Rico.
- 2 december - In ein radiotoesjpraak verklaort de Cubaanse leijer Fidel Castro dat hae eine marxis-leninis is en dat Cuba communistisch zal waere.
- 8 december - Heroprichting van 't Bisdóm Antwerpe in Belsj, dat eërder besjtóng van 1559 pes 1801. De naam van 't Aartsbisdóm Mechele wirt verangerd in Mechele-Brussel.
- 15 december - Adolf Eichmann wirt in Jeruzalem ter doad veraordeild veur zien aandeil in de Holocaust.
- zoonder datum
- Stichting Kasteel Montfort kump in 't bezit van Kestieël Mofert.
- Beppie Kraft maak häör ierste grammofoonplaat.
- MVV nump häör stadion De Geusselt in gebruuk.
- Rotterdam deit zien ierste nuibouw in de Prins-Alexanderpolder.
Nobelprieze bewirk
- Natuurkunde:
- Robert Hofstadter "um zie baonbrekend oonderzeuk nao de elektronbreking in atoomkerne en um zien daomèt gedoon oontdèkkinge umtrint de structuur vaan nucleone."
- Rudolf Mössbauer "um zien oonderzeuk umtrint de resonantieabsorptie vaan gammastraoling en zien oontdèkking in dit verband vaan 't effek wat ziene naom dreug."
- Sjemie: Melvin Calvin "um zien oonderzeuk nao de assimilatie vaan kooldioxide in plante."
- Geneeskunde: Georg von Békésy "um zien oontdèkkinge vaan de fysieke stimulatiemechanismes in 't slekkehoes."
- Literatuur: Ivo Andrić "um de epische krach boemèt heer oonderwerpe heet gezoch en minselek lot heet besjreve op basis vaan de historie vaan zie land."
- Vrei: Dag Hammarskjöld, "secretair-generaol vaan de Vereinegde Naties, um 't versterke vaan de organisatie" (Hammarskjöld storf ietot 'r de pries kós oontvaange).
Maan vaan 't Jaor bewirk
Gebore bewirk
- 5 jannewarie - Iris DeMent, Amerikaanse zengeres-sjriefster
- 16 jannewarie - Peter Harings, Nederlands-Limbörgse fietserenner
- 26 jannewarie - Wayne Gretzky, Canadese ieshockeyer
- 29 jannewarie - Tássia Camargo, Braziliaanse actries
- 2 fibberwarie - Spinvis, Nederlandsen indiemuzikant
- 12 fibberwarie - Tonnie Dirks, Nederlandse langeaafsjtandsluiper
- 26 miert - Phara de Aguirre, Belzje journaliste
- 3 aprèl - Eddie Murphy, Amerikaanse acteur
- 23 aprèl - Andrej Koerkov, Russische sjriever
- 25 aprèl - Frank de Winne, Belzjen astronaut
- 6 mei - George Clooney, Amerikaanse acteur
- 6 mei - Frans Timmermans, Nederlands-Limbörgse politicus
- 8 mei - Andrea Pollack, Oos-Duitse zwumster (gestorve 2019)
- 17 mei - Enya, Ierse zangeres
- 29 mei - Melissa Etheridge, Amerikaanse zangeres
- 5 juni - Onno Hoes, Nederlandse politicus
- 9 juni - Michael J. Fox, Canadees-Amerikaanse acteur
- 21 juni - Joko Widodo, Indonesische politicus
- 1 juli - Diana Frances Spencer, Britse prinses (gestorve 1997)
- 12 juli - Stef Bos, Nederlandse zenger
- 1 augustus - Danny Blind, Nederlandse vootballer en vootbaltrainer
- 4 augustus - Barack Obama, Amerikaanse politicus, 44e president van de Vereinigde Sjtate
- 13 augustus - Bettine Vriesekoop, Nederlandse taofeltennisster
- 21 augustus - Stephen Hillenburg, Amerikaansen animator (gestorve 2018)
- 29 augustus - Ahmed Aboutaleb, Marokkaans-Nederlandse politicus
- 6 september - Jessica Durlacher, Nederlandse sjriefster
- 26 oktober - Uhuru Kenyatta, Keniaanse politicus
- 29 oktober - Remco Boere, Nederlandse voetballer
- 2 november - Sigrid Kaag, Nederlandse politica (D66)
- 2 november - k.d. lang, Canadese zengeres-sjriefster
- 12 november - Nadia Comăneci, Roemeense turnster
- 16 november - Arie Slob, Nederlandse politicus
- 17 november - Eric Balemans, Nederlandse politicus (VVD)
- 11 december - Macky Sall, Senegalese politicus
- 27 december - Guido Westerwelle, Duitse politicus
- 30 december - Ben Johnson, Canadese atleet, sjprinter
- datum oonbekind
- Hub Nijssen, Nederlands-Limburgse diechter
- Leonie Robroek, Nederlands-Limburgse diechteres
Gesjtorve bewirk
- 4 jannewarie - Erwin Schrödinger, Oosteriekse natuurkundege (73)
- 5 jannewarie - Cor Zegger, Nederlandse zwummer (63)
- 9 jannewarie - Emily Greene Balch, Amerikaanse econoom en socioloog, Nobelpries veur de Vrei 1946 (94)
- 17 jannewarie - Patrice Lumumba, Congolese politicus (35)
- 9 fibberwarie - Grigori Löwenfisch, Russische dan wel Sovjet-Russische sjaker (71)
- 14 fibberwarie - Piet Ooms, Nederlandse zwummer en waterpoloër (76)
- 20 fibberwarie - Percy Grainger, Australisch-Amerikaanse componis en pianis (78)
- 24 fibberwarie - Herman de By, Nederlandse zwummer (88)
- 26 fibberwarie - Mohammed V vaan Marokko (51)
- 27 fibberwarie - Platt Adams, Amerikaansen atleet (75)
- 5 miert - Kjeld Abell, Deense schrijver (59)
- 6 miert - George Formby, Britse muzikant, zenger en acteur (56)
- 14 miert - Ben Adams, Amerikaansen atleet (70)
- 15 miert - Akiba Rubinstein, Poolse sjaakgroatmeister (78)
- 16 miert - Johannes de Heer, Nederlandsen evangelis (94)
- 2 aprèl - August Defresne, Nederlands-Limbörgse sjriever (68)
- 6 aprèl - Joles Bordet, Belzje microbioloog, Nobelpries in de Geneeskunde 1919 (90)
- 13 mei - Gary Cooper, Amerikaanse acteur (60)
- 30 mei - Rafael Trujillo, Dominicaanse politicus (69)
- 6 juni - Carl Gustav Jung, Zwitserse psycholoog (85)
- 8 juni - Gerrit van Burink, Nederlandse politicus (69)
- 26 juni - Hélène Dutrieu, eësjte Belzje vrouw mèt ein vleegbrevet (83)
- 30 juni - Lee De Forest, Amerikaanse oetvènjer en elektrotechnicus (87)
- 1 juli - Louis-Ferdinand Céline, Franse sjriever (67)
- 2 juli - Ernest Hemingway, Amerikaanse sjriever (61)
- 25 juli - Nescio (Jan Hendrik Frederik Grönloh), Nederlandse sjriever (79)
- 3 augustus - Zoltán Tildy, Hongaarse politicus (71)
- 7 augustus - Lodewijk Duymaer van Twist, Nederlandse militair en politicus (95)
- 14 augustus - Henri Breuil, Franse jezuïet, anthropoloog, archeoloog en geoloog (84)
- 7 september - Pieter Sjoerds Gerbrandy, Nederlandse politicus (76)
- 18 september - Dag Hammarskjöld, Zweedsen econoom en diplomaot (56)
- 11 oktober - Chico Marx, Amerikaanse kemik (74)
- 2 november - James Thurber, Amerikaanse cartoonis en sjriever (66)
- 15 november - Johanna Westerdijk, Nederlandse biologe (78)
- 13 december - Grandma Moses, Amerikaanse sjèlderes (101)
- 20 december - Karel Van Wijnendaele, Belzje sjportjournalis (79)
- datum oonbekind
- Albert Aalbers, Nederlandsen arsjitek (ca. 63)