Stumhöbbendje glottale fricatief
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mofers. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
De stumloeaze glottale fricatief of stumloeas glottaal wriefklank is 'ne mitklinker dae in sómmige gespraoke tale veurkump. 't Symboeal det bie 't Internationaal Fonetisch Alfabet gebroek wuuertj is [ɦ].
Dees klank gedruueg zich fonologisch gezeen wie 'ne fricatief of 'nen approximant, mer 't óntbrèk zich ane gebrukelike karakteristieke van 'ne mitklinker. In väöl spraoke haet [ɦ] gein oetspraokplaats of meneer van artikulaasje. Daoveur wuuertj t'r ówwels ómsjreven es 'nen ge-aomp-stumhöbbendjen taengenhenger vannen opvolgendje klinker, vanoet e puur fonetisch opzich. Zien kèmirke zeen aevel ouch beïnvloodj dore veuraafgäöndje klinkers en welche anger klenk dao den ouch ómhaer kómme, zodet me 'm kan ómsjrieven es e segment wovan 't ènsigste stèlselmaesige kènmirk de geaomp-stumhöbbendjheid is, in zölche spraoke. Daotaenge steit waal det t'r ouch daodwirkelik 'n glottaal vernejjing kan höbben in 'n aantaal aan spraoke, worónger 't Fins, wo d'r dus 'ne waore fricatief is.
Kènmirke bewirk
Kènmirke vanne stumhöbbendje glottale fricatief zeen:
- De meneer van oetspraok kan in sómmige spraoke vernejdj zeen wie 'ne fricatief, det mèntj det ze wuuertj gemaak dore lóchstroum door e smaal kenaal oppe oetspraokplaats te paerse, wodoor turbulens óntsteit. Bieje meiste oetspraoken is t'r aevel ieëre 'n saort aan euvergangsstaot vanne glottis, sónger 'n richtig oetspraokplaats behauve zie stumtuup. Ómdet 't den gein anger bekandje vernejjing guuef veur wrieving te maken in 't spraokkenaal, betrachte väöl fonetici [ɦ] nimmieë es 'ne waore fricatief. Waor fricatieve kónnen 'n ge-aomp-stumhöbbendj zeen en toch örges anger nag wrieving vervaerdige;
- De oetspraokplaats kan glottaal zeen. 't Kan aevel zoea zeen det d'r gein fricatief oetspraok haet. Wen det zoea is, den verwies "glottaal" allein nao de aerd vanne oetspraok en neet nao de plaats, de vernejjing of de turbulens. Al de mitklinkers, oetgezunjerdj de glottale, en klinkers höbben häör eige oetspraokplaats naeve de vorm vanne glottis. Wie bie alle anger mitklinkers, beïnvloje de ómligkendje klinkers de oetspraok vanne [ɦ], woodoor [ɦ] döks wuuertj ómsjreven es 'ne "stumloeaze klinker", dae dezelvendje oetspraokplaats es dees ómligkendje klinkers haet;
- De artikulaasje is geaomp-stumhöbbendj, det inhèltj det de stumbenj hieël loos trille, wobie mieë lóch vriekump es bie 'ne gewuuen stumhöbbendje klank;
- Ze is 'nen orale mitklinker, waat mèntj det de lóch allein dore móndj eweg kan kómme;
- Ómdet dees klank neet wuuertj gemaak door lóchstroum euvere tóng, geldj de dichotomie van centraal taenge lateraal mitklinkers neet;
- 't Lóchstroummechanisme is pulmonisch, det mèntj det de klank wuuertj gemaak door lóch die allein dore lónge en 't middereef wuuertj geduujdj, wie bieje meiste klenk.
Limbörgs bewirk
In 't Limbörgs kump zowaal de stumhöbbendje glottale fricatief veur es de stumloeaze variantj. Sómmige dialekte höbben 'nen dudelike veurkäör veur eine vanne twieë (wie 't Wieërts[1] en 't Hessels[2] veur stumloeas; 't Mestreechs[3] en 't Haëmets[4] veur stumhöbbendj), dewiel sómmige spraekers ze doorein gebroeke. De stumhöbbendje variantj wuuertj aevel ummer gebroek in 'n intervocalische posiesje.
Tösse twieë klinkers kan de stumhöbbendje glottale fricatief ouch 'nen allofoon zeen vanne glottisslaag.
| Oetspraok nao posiesje | ||
|---|---|---|
| posiesje | IPA | spèlling |
| begin | [ɦɛ́i̯:m ~ hɛ́i̯:m] | heim |
| tösse twieë klinkers | [b(ə)'ɦø̀:f] | beheuf |
| [na'ɦif ~ na'ʔif] | naïef | |
| allein anen ènj | [ɑ'lá:ɦ:] | allah... |
Brónne bewirk
- ↑ Heijmans, Linda, and Carlos Gussenhoven. "The Dutch dialect of Weert." Journal of the International Phonetic Association 28.1-2 (1998): 107-112.
- ↑ Peters, Jörg. "The dialect of Hasselt." Journal of the International Phonetic Association 36.01 (2006): 117-124.
- ↑ Gussenhoven, Carlos, and Flor Aarts. "The dialect of Maastricht." Journal of the International Phonetic Association 29.02 (1999): 155-166.
- ↑ Verhoeven, Jo. "The Belgian Limburg dialect of Hamont." Journal of the International Phonetic Association 37.02 (2007): 219-225.
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||