Wieërts
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Wieërts. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
't Wieërts ès 't Limburgs dialekt dèt gesproeëke weurtj in en um de stad Wieërt. 't Hieët 'n aantal opmaerkelike kinmaerke.
Binne de dialekte in Nederlands Limburg leutj 't Wieërts zich indeile in 'n Midde-Limburgse groep, woeë wuuërdjes wie det en hert tieëgenoeëver dat en hart staon. 'n Belangriêker kinmaerk ès de sch- in de anlaut woeë völ Limburgse dialekte sj- hebbe (schaop veur sjaop). Wieërt ligktj dus ten weste van de Panninger Seitenlinie. Ouch ligktj 't ten ooste/zuie van de ânger isoglosses uut de Genker barrièr, al ligktj de doe/gijlien aardig dochtbeej de stad. 't Wuuërdje gae ès algemejn 't eenkelvoud (vör manne), en in de vorm je in 'n paar vaste verbeenginge te veenge, : ajje "es te", dooje "deus te" etc. De vorm "de" en "dich" ès in 't stadwieërts bepèrktj tot de aanspraekvorm vör wichter en vrölli-j, mèr in variânte van 't Wieërts uut de umgaeving (bevuuërbieëldj Ni-jwieërt "Nederweert") algemejn. Ouch opvallendj ès 't wuuërdje uut veur oet, woeë-uut Noeërd-Limburgse invloed bliêktj. 't Wieërts ès stèrk gemoullieërdj (de -t in de daerdje persoeën eenkelvoud van waerkwuuërd weurtj -tj) en hieët gejn t-deletie. Waarschienlik kintj 't Wieërts gejn èchte contrastieve sleiptoeëne zoeëas ânger Limburgse dialekte, mèr maaktj 't in plaats daovan 'n groeëter gebroêk van verlingdje kleenkers.
't Mieëst bizeundjer aan 't Wieërts ès 't groeëte aantal verschillendje kleenkers. Waarschienlik zeen 't d'r 28. Met nog 'n paar ânger dialekte ('t Hamuntsj en 'n Beiers dialekt) stieët 't daomet aan kop van de wèrreldj-rangliêst.
'n Paar vuuërbieëldje van Wieërter kleenkers (de ieërste klânk ès normaal, de twieëdje ès vurlingdj, de daerdje ès 'ne twieëklânk, met extra schwa (e) d'rbeej):
wies ("wijze, melodie", of "(ik) wijs") - wiês ("wijs (adjectief)") - wieës ("wees" (substantief én waerkwoeërd)
hoes ("hoes", bv platenhoes) - hoês ("huis") - hoeës ("(wind)hoos")
't Wieërts gebroêktj dieës lingdje ouch vör ‘t mieërvoud (in sommige gevalle):
kniên ("konijn") - knien ("konijnen")
beîn ("been") - bejn ("benen")
'n Min of mieër bekindje schriefster in 't Wieërts ès Annie van Gansewinkel, di-j vör de LiLiLi gepublicieërdj hieët.
