Stumloeaze palatale plosief
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mofers. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
De stumloeaze palatale plosief of stumloeas palataal ploefklank is 'ne mitklinker dae inne sómmige gespraoke tale veurkump. 't Symboeal det bie 't Internationaal Fonetisch Alfabet gebroek wuuertj is [c].
Kènmirke bewirk
Kènmirke vanne stumloeaze palatale plosief zeen:
- De meneer van oetspraok is occlusief, det mèntj det ze wuuertj gemaak doordet de lóchstroum in 't spraokkenaal wuuertj toegepaotj. Ómdet deze mitklinker ouch oraal is, sónger broek van 'nen oetgank inne naas, wuuertj de lóchstroum gans geblokkeerdj en is t'r 'ne plosief;
- De oetspraokplaats is palataal, det inhèltj det t'r wuuertj oetgespraoke door 't middelste vanne tóng of 't bakdeil daovan op te duje nao 't hel verhieëmeldje;
- De artikulaasje is stumloeas, waat mèntj det ze wuuertj gemaak zónger trilling vanne stumbenj. In sómmige spraoke waere de stumbenj pezetig aopgehaje, dewiel ze in anger spraoke slap zeen, zodet ze de stumhöbbendjheid van aangrenzendje klenk kan euvernumme;
- Ze is 'nen orale mitklinker, waat mèntj det de lóch allein dore móndj eweg kan kómme;
- Ze is 'ne centrale mitklinker, waat inhèltj det ze wuuertj gemaak dore lóchstroum euvere midde vanne tóng te leien inplaats langs de ziejkantje;
- 't Lóchstroummechanisme is pulmonisch, det mèntj det de klank wuuertj gemaak door lóch die allein dore lónge en 't middereef wuuertj geduujdj, wie bieje meiste klenk.
Limbörgs bewirk
In 't Limbörgs kump de stumloeazen alveolaire plosief väöl veur, veurnamelik in dialekte mit mouillering.
In veurkleinwäörd sjrief me döks nao 'ne stumhöbbendjen alveolaire kónteks inne gróndjvorm -ndje (wie in bendje); dit sprèk me aevel stumloeas oet.
| Oetspraok nao posiesje | ||
|---|---|---|
| posiesje | IPA | spèlling |
| begin | ['cíl̥:pə] | tjielpe |
| tösse twieë klinkers | ['tr̥œ̀:cə] | Träötje |
| allein anen ènj | [β̞e̞c] | wètj |
| ènjcluster | [lʊ́ɲ̊:c] | lóntj |
Anen ènj van e waord en in 'ne stumloeaze kónteks kan de stumloeaze palatale plosief 'nen allofoon zeen vanne stumhöbbendje palatale plosief door auslautverhärtung; wen 't waord wuuertj gevolg door 'n anger waord det aanvèngk mit 'ne klinker, den is t'r juus ummer stumhöbbendj.
'nen Alveolaire nasaal dae veuraafgeit aan 'ne palatale plosief wuuertj zelf ummer ouch 'ne palatale plosief, behauven euvere waordgrens bie sómmige spraekers, wie bie dae vogel kan tjielpe [dɛ'vó:ɣəl̥kɐn'cíl̥:pə].
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||