Toewe gerónje centrale klinker

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mofers. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

---

d'n Toewe gerónje centrale klinker of gerónje geslaote middeklinker is 'ne klinker dae in sómmige gespraoke tale veurkump. 't Symboeal det bie 't Internationaal Fonetisch Alfabet gebroek wuuertj is [ʉ].

Kènmirke

Kènmirke vannen toewe gerónje centrale klinker zeen:

• De vokaalhuuegdje is toe, det inhèltj det de tóng zoea kort wie meugelik aan 't verhieëmeldje zitj zónger 'n gans toew vernejjing te make (anges zów 't óm 'ne mitklinker gaon);
• De vokaalposiesje is centraal, det inhèltj det de tóng zich halverwaeges 'ne veurklinker en 'nen achterklinker bevindj;
• De klinker kan zeen:
  • geróndj-samegedrök, det mèntj det de renj vanne luppen aangespanne zeen en zoea waere samegetróch det de binnekantj vanne luppe neet nao boete kómme;
  • geróndj-oetstaekendj, det mèntj det de heuk vanne luppe waere samegetróch enne binnekantj vanne luppe bloeatligke.

Limbörgs

In 't Limbörgs kump d'n toewe gerónje centrale klinker veur inne meiste dialekte. In väöl dialekte haet deze klinker 'n, lichtelik, palataliserendje wirking en kan d'r baeter waeren ómsjreven es lichtelik geróndj inplaats gans [ʉ̜].

Bieje stoeattoean wuuertj de vernejjing op 't lits in Midde-Limbörgse dialekte zoea toe det me de klank den zów kónnen analyseren es 'n opeinvolging van 'ne klinker en 'nen approximant, wie [ʉ̀ẅ].

Oetspraok nao toean en lingdje
posiesje	IPA		spèlling
	kort	lank
sleiptoean	['kʲʉ̜́m̥:pəl̥kə]	[vʉ̜́:r]	kuumpelke, vuur
stoeattoean	['ɦʉ̜̀ɲ̊cə]	[bʉ̜̀:n]	huundje, buun
neutraol	[kʉ̜p]	—	kuub
neutraol dan verstoeate	['dʉ̜ɟə ~ 'dʉ̜̀:ɟə]		duudje
ónbeklemtoeandj	[də 'zwá:lʉ̜ ~ də 'zwá:lʉ̜: ~ də 'zwá:lʉ̜ç]		de Zwaluw
aafgekap	[jʉ̜ˀ]	—	juuh!

d'n Toewe gerónje centrale klinker wusjeltj döks aaf mitte gelabialiseerdje pospalatalen approximant: [ẅ], wie in duet: [dʉ̜'ẅæt]. Anen ènj van wäörd die ènjigen op 'n uu-klank kan d'r wiejer, wen 't waord wuuertj benaodrök, zelfs waere naogegange door 'ne stumloeaze palatale fricatief: Gaef mich noe 't menu! [mə'nʉ̜ç].

In 't Mestreechs haet de lang versie mit stoeattoean van deze klinker 'n diftongeringspercès mitgemaak nao [œy̆], wodoor wäörd wie sjuve en 't vruus zeen versjaove nao sjuive en 't vruis. Dit fenomeen neump me owwel de Mestreechse braeking.

De klank wuuertj in sómmige dialekte mieë nao veur oetgespraoke, dus mieë richting 'nen toewe gerónje veurklinker.