1888
1888 (MDCCCLXXXVIII) waor e sjrikkeljaor wat begós op 'ne zoondag op de Gregoriaanse kalender.
Gebäörtenisse
bewirk
- 5 jannewarie - Oprichting van de Nederlandse Heidemaatsjappie. Zie zal advisere biej de óntginning van "woeste gróndje".
- 27 jannewarie - Alexander Graham Bell sjtich de National Geographic Society.
- 9 mieërt - Nao 't euverlieje van de aartsconservatieve keizer Wilhelm I laef in Duutsjlandj de houp dat ziene zoon Frederik III eine tied van modernisering en veuroetgank zal inluje. Frederik is aevel ernstig krank.
- 22 mieërt - In Appelscha brik ein sjtaking oet ónger de veënarbeidersj, die zich later oetsjpreidt euver de noordelikke previncies. Eise zint loansverhoaging en aafsjaffing van de gedwónge winkelnering. Dit gèldj es de eësjte groatsjalige sjtaking in Nederlandj.
- 22 mieërt - In Èngelandj wirt de Football League opgerich die voetbal geit organisere op semi-professionele basis.
- 1 april - Sjparta Rotterdam wirt es voetbalclub en Nederlandj opgerich, in eësjte insjtantie es cricketclub. Allewiel is dit de awtste betaald-voetbalclub in Nederlandj.
- 11 april - Äöpening van 't Concertgeboew (Amsterdam).
- 21 april - Aantraeje van t kabinèt-Mackay, de eësjte christelikke coalitie in de Nederlandse gesjiedenis.
- 13 mei - De sjlaverniej in Brazilië wirt aafgesjaf. De óngerteikening van de 'Lei Aurea' door de regent prinses Isabella brink de conservatieve d'rtoe zich aan te sjlete biej de repeblikeine.
- 31 mei - Inveuring van de wèt Lejeune veur vervreugde invriejheidssjtèlling in Belsj.
- 31 mei - Æneas Mackay jr. wirt premier van Nederlandj.
- 2 juni - 't Nuujsblaad van ' Noorden versjient veur de eësjte keër.
- 4 juni - In de sjtaat New York wirt 't gebruuk van de elektrische sjtool veur executies goodgekörd.
- 15 juni - Nao de doad van zien vader, Frederik III, wirt Wilhelm II keizer van 't Duutsjlandj, hiejmit is de kans op modernisering verkeke.
- 8 juli – De allereësjte aopebare oetveuring van de "Internationale", 't leed van 't sjtriejend proletariaat, in Rijsel, op 't jaorfeës van de gezètteverkoupersj. In 1882 zouw 't door de Tweëde Internationale es officiële hymne waere geproclameerd.
- 5 augustus - Boete mètweite van häöre eega Carl riejt Bertha Benz mèt häör tweë kènjer van Mannheim nao Pforzheim. Daomit voltoajt zie de eësjte lange-aafsjtandsrit mèt eine automebiel.
- 7 augustus - De Amerikaanse oetvènjer Theophilus Van Kannel kriet patent op de drejdeur.
- 14 augustus - Oprichting van de Nederlandse Zjwömbóndj (NZB), de veurluiper van de Keuninklikke Nederlandse Zwembond, door toedoon van op dat memènt veer actieve zjwömvereiniginge: Arnhemse Zjwömclub, Goudse Zjwömclub, Hollandse Dames Zjwömclub en AZ 1870.
- 31 augustus - Mary Ann Nichols wirt vermaord. Ziej is meugelik 't eësjte sjlachoffer van Jack the Ripper in Londe.
- 4 september - George Eastman registreert de naam Kodak, en krit ein patent veur 't (celluloid) filmrölke. Kodak is de eësjte fotocamera in massapreductie.
- 7 september - Edith McLean wirt de eësjte couveusebaby.
- 30 oktober - De Amerikaanse laerloajer John J. Loud verkrit patent op de kogelpen, ein apparaat óm laer mèt te merke. Hoewaal 't gein succes wirt, gèldj 't es de veurluiper van de balpen.
- 3 november - Eësjte concert van 't Concertgeboeworkes. Dirigent is Willem Kes.
- 9 november - In Londe wirt de prostituee Mary Jane Kelly vermaord en vermink achtergelaote. Dit is de viefde maord van de mysterieuze Jack the Ripper.
- 11 november - Pieter Jelles Troelstra trouwt mèt Sjoukje Bokma de Boer (Nynke van Hichtum).
- 11 november - Benjamin Harrison versjleit president Grover Cleveland in de verkezinge veur 't presidentsjap van de Verenigde Sjtate.
- 9 december - Herman Hollerith insjtalleert zien raekenmachine biej 't Amerikaanse War Department.
- zónger datum
- Siam annexeert Xhien Khuang.
- Brunei wirt ein Brits protectoraat.
- De 'British South Africa Company' van Cecil Rhodes begint mèt de mienboew in Rhodesië (Zimbabwe). Begin van de kolonisatie van 't gebeed.
- Op ein boerderiej Roodepoort biej Johannesburg wirt ein goudmien geäöpend.
- De 'Haagsche Kaoksjoal' is de eësjte Hoeshawtsjoal in Nederlandj.
- John Boyd Dunlop vreug patent aan op de lóchbandj.
- Emile Berliner verkriet patent op de grammofoon.
- Johan Dreyer publiceert de New General Catalogue, ein lies van 7840 nevele.
- Óntsjtaon van de kunstenaersgroep Nabis.
- Auguste Rodin voltoajt De Burgersj van Calais.
- Eric Satie sjrief de Gymnopédies veur piano.
- Oprichting van de Èngelsje Football League.
- Oprichting van de febriek Auping van bèdsjpirale.
Gebore
bewirk
gebaore in 1888
gebaore in 1888
- 1 jannewarie - Vladimir Baranoff-Rossine, Russische sjilder (gesjtórve 1944)
- 24 jannewarie - Vicki Baum, Oasterieks-Amerikaanse sjriefster (gesjtórve 1960)
- 24 jannewarie - Ernst Heinkel, Duutsje vleegtuugóntwerper (gesjtórve 1958)
- 13 fibberwarie - Heintje Davids, Nederlandse variété-artieste en actrice (gesjtórve 1975)
- 27 fibberwarie - Roberto Assagioli, Italiaanse psycholoog (gesjtórve 1974)
- 19 mieërt - Josef Albers, Duutsje sjilder (gesjtórve 1976)
- 24 mieërt - Friedrich Burmeister, Oas-Duutsje minister (gesjtórve 1968)
- 27 mieërt - Bouke Benenga, Nederlandse zjwömmer en waterpoloër (gesjtórve 1968)
- 29 mieërt - A.M. de Jong, Nederlandse sjriever (gesjtórve 1943)
- 6 april - Hans Richter (kunstenaer), Duutsje regisseur (gesjtórve 1976)
- 8 april - Johannes Leendert Scherpenisse, Amsterdamse sjtadsfotograaf (gesjtórve 1966)
- 17 april - Jan Vos, Nederlandse voetballer (gesjtórve 1939)
- 23 april - Marcel L'Herbier, Franse regisseur en scenariosjriever (gesjtórve 1979)
- 10 mei - Max Steiner, Oasterieks-Hongaarse regisseur (gesjtórve 1971)
- 11 mei - Irving Berlin, Amerikaanse componis (gesjtórve 1989)
- 20 mei - Mannes Francken, Nederlandse voetballer (gesjtórve 1948)
- 23 mei - Adriaan Roland Holst, Nederlandse dichter (gesjtórve 1976)
- 27 mei - Louis Durey, Franse componis, lid van Les Six (gesjtórve 1979)
- 6 juni - Bob Glendenning, Èngelsje voetballer en trainer (gesjtórve 1940)
- 9 juni - Ida Rentoul Outhwaite, Australische illustrator (gesjtórve 1960)
- 13 juni - Fernando Pessoa, Portugese sjriever (gesjtórve 1935)
- 15 juni - Maria Dermoût, Nederlands-Indische sjriefster (gesjtórve 1962)
- 24 juni - Gerrit Rietveld, Nederlandse architec en meubelmaker (gesjtórve 1964)
- 10 juli - Giorgio de Chirico, Italiaanse sjilder (gesjtórve 1978)
- 11 juli - Carl Schmitt, Duutsje filosoof (gesjtorve 1985)
- 16 juli - Frits Zernike, Nederlandse natuurkundige (gesjtórve 1966)
- 23 juli - Raymond Chandler, Amerikaanse sjriever (gesjtórve 1959)
- 12 augustus - Willem Vogt, Nederlandse ómrooppioneer (AVRO) (gesjtórve 1973)
- 13 augustus - John Logie Baird, Sjotse televisiepioneer (gesjtórve 1946)
- 16 augustus - Thomas Edward Lawrence, Èngelsje prozasjriever, archeoloog en militair (gesjtórve 1935)
- 5 september - Sarvepalli Radhakrishnan, Indiase filosoof (gesjtórve 1975)
- 6 september - Joseph Kennedy, Amerikaanse politicus en patriarch van de Kennedy-femielie (gesjtórve 1969)
- 8 september - Louis Zimmer, Vlaams-Belzje astronoom (gesjtórve 1970)
- 12 september - Maurice Chevalier, Franse acteur en chansonnier (gesjtórve 1972)
- 16 september - Frans Eemil Sillanpää, Finse sjriever (gesjtórve 1964)
- 26 september - T. S. Eliot, Amerikaans-Britse dichter (gesjtórve 1965)
- 4 oktober - Oscar Mathisen, Noorse sjaatser (gesjtórve 1954)
- 5 oktober - Mary Fuller, Amerikaanse actrice (gesjtórve 1973)
- 6 oktober - Roland Garros, Franse aorlogsheld en naamgaever Frans tennistoernoaj (gesjtórve 1918)
- 7 oktober - Sargent Johnson, Amerikaanse sjilder (gesjtórve 1967)
- 7 oktober - Henry A. Wallace, Amerikaanse vicepresident (gesjtórve 1965)
- 9 oktober - Nikolaj Boecharin, Sovjet-econoom (gesjtórve 1938)
- 13 oktober - D.C. van Schaik, Nederlandse grotóngerzeuker (gesjtórve 1972)
- 16 oktober - Eugene O'Neill, Amerikaanse dramaturg (gesjtórve 1953)
- 25 oktober - Richard Byrd, Amerikaanse piloot (gesjtórve 1957)
- 2 november - Fernand Jacquet, Belzje lóchaas in de Eësjte Waereldaorlog (gesjtórve 1947)
- 7 november - Chandrasekhara Venkata Raman, Indiase natuurkundige (gesjtórve 1970)
- 9 november - Jean Monnet, Franse politicus (gesjtórve 1979)
- 10 november - Andrej Toepolev, Russische lóchvaartpioneer en vleegtuugboewer (gesjtórve 1972)
- 11 november - Johannes Itten, Zjwitserse kunssjilder en kleurtheoreticus (gesjtórve 1967)
- 11 november - Jan Lutz, Nederlandse illustrator (gesjtórve 1957)
- 15 november - Harald Sverdrup, Noorse weitesjapper (gesjtórve 1957)
- 16 november - Luis Cluzeau Mortet, Uruguayaanse klassieke meziekcomponis, violis (gesjtórve 1957)
- 19 november - José Raúl Capablanca, Cubaanse waereldkampioen sjake (gesjtórve 1942)
- 23 november - Harpo Marx, Amerikaanse acteur (gesjtórve 1964)
- 24 november - Dale Carnegie, Amerikaanse sjriever en succes-goeroe (gesjtórve 1955)
- 30 november - Ralph Hartley, Amerikaanse elektronica-óngerzeuker (gesjtórve 1970)
- 15 december - Maxwell Anderson, Amerikaanse sjriever (gesjtórve 1959)
- 15 december - Jan Greshoff, Nederlandse journalis, sjriever en dichter (gesjtórve 1971)
- 16 december - Alexander, keuning van Joegoslavië (gesjtórve 1934)
Gesjtórve
bewirk
- 19 jannewarie - Anton de Bary (56), Duutsje bioloog
- 28 jannewarie - Edward Lear (75), Britse arties en sjriever
- 31 jannewarie - Don Bosco (72), Italiaanse preester
- 5 fibberwarie - Anton Mauve (49), Nederlandse sjilder
- 9 mieërt - Willem I (90), keuning van 't Pruusjes (1861-1888) en keizer van 't Duutsje Riek (1871-1888)
- 15 april - Joseph Dietzgen, Duutsje filosoof en laerloajer
- 3 mei - Charles Tilston Bright (55), Britse elektrotechnicus
- 21 mei - Friedrich Clemens Gerke (87), Duutsje sjriever, journalis, musicus en telegrafiepioneer
- 15 juni - Frederik III (56), keizer van 't Duutsje Riek en keuning van 't Pruusjes (1888)
- 20 juni - Johann Zukertort (45), Poolse sjaker
- 21 juni - Joannes Nolet de Brauwere van Steeland (73), Nederlandse sriever
- 21 augustus - Simon Vissering (70), Nederlandse journalis, hoagleëraar en minister
- 24 augustus - Rudolf Clausius (66), Pruusje natuurkundige
- 8 oktober - Jules Joseph d'Anethan (85), Belzje politicus
- 16 oktober - John Wentworth, burgemeister van Chicago
- 27 oktober - Helena van Nassau-Weilburg (57), moder van keuningin Emma
- 1 november - Nikolaj Przewalski (49), Russische óntdèkkingsreiziger
- 3 december - Carl Zeiss (72), Duutsje insjtrumèntboewer en óngernummer
Meziek
bewirk- Gustav Mahler compeneert zien Symfonie nr 1 De Titaan
- Pjotr Iljitsj Tsjaikovski compeneert zien symfonie nr 5
- Gabriel Fauré compeneert de orkessuite Pelléas et Mélisande, Opus 80
- Claude Debussy compeneert Deux Arabesques
Literatuur
bewirk- Louis Couperus publiceert ziene roman Eline Vere in de vörm van ein feuilleton in 't daagblaad "'t Vaderlandj"
- Anton Tsjechov óntvink de Poesjkinpries
- Oscar Wilde publiceert The Happy Prince and Other Tales
Beeldende Kuns
bewirk-
Portret van Vincent van Gogh, zónneblome sjilderend, Paul Gauguin -
Sjlaopkamer in Arles (1888) Vincent van Gogh -
Cleopatra (1888) John William Waterhouse -
Allée du Bois Bourillon à Chantilly Paul Cézanne -
De Burgersj van Calais (1888) Auguste Rodin, veur 't sjtadhoes van Calais -
Bretons landschap (1888) Paul Gauguin, Norton Simon Museum, Pasadena, Californië
.jpg)
Boewkuns
bewirk- Gereidkómme van ein drietal kirke van de architec-kirkeboewer Johannes Kaiser, namelik de Corneliskirk in Borghare, de Martinuskirk in Holtum en de Rochuskirk in Rijkevoort
-
Hulstkamp-gebouw, Rotterdam, Jacobus Pieter Stok
