15 december

Gebäörtenisse

Gebore

Gesjtorve

Viering/herdènking

15 december is de 349ste daag van 't jaor (350ste daag in ein sjrikkeljaor) in de Gregoriaanse kalender. Nog 16 daag pes 't eindj van 't jaor.

687 - Sergius I wirt paus.
1593 - Holland verleënt octrooi op de wèndjmeule (octrooihawwer ónbekènd).
1711 - In Kopenhage bruk ein pes-epidemie oet.
1702 - Zeve-en-veërtig ronin, die veur de doad van Asano Naganori samoerai waren], vermaorde Kira Yoshinaka ómdat hae hunne heër verraoje haet. Daonao plege ze collectief seppuku. Hun vertoan van bushido-ideale wirt in Japan legendarisch.
1709 - Franse troepe numme Roame opnuuj in en bezètte 't keuninkriek Napels.
1791 - De Amerikaanse Bill of Rights wirt aangenómme.
1806 - 't Leger van Napoleon Bonaparte bezèt Warschau.
1840 - De reste van Napoleon Bonaparte waere biejgezat in de Invalides.
1891 - De Canadees James Naismith vundj 't basketbal oet.
1914 - Eindj van de Sjlaag biej Łódź; Ruslandj trèk zich truk op Moskou
1916 - Eindj van de Sjlaag óm Verdun
1917 - Matroaze van de Z 8 organisere oet óntevraejeheid euver de sjlechte kwaliteit van 't broad ein eige voedselactie. Hiebiej wirt biej de aanleverende bekkeriej 't bedórve broad ónger drök ómgeruuld.
1935 - Max Euwe wirt waereldkampioen sjake.
1939 - Première van Gone with the Wind in Atlanta (Georgia).
1941 - De Nederlandse óngerzeëboat O 16 zink door ein explosie van ein Japanse mien.
1944 - Ein vleegtuug mèt de Amerikaanse bandleijer Glenn Miller aan baord verdwient sjpaorloas baove Het Kanaal.
1945 - Generaal Douglas MacArthur verordonneert ein eindj aan Shinto es Japanse sjtaatsgodsdeens.
1949 - Wes-Duutsjlandj wirt deilnummer van 't Marshallplan.
1954 - De sjtatus van de Nederlandse Antille en Suriname es deil van 't Keuninkriek der Nederlande wirt vasgelag in 't Sjtatuut veur 't Keuninkriek der Nederlande.
1958 - Paus Johannes XXIII creëert 23 nuuj kardinale, ónger wae de Italiaanse aartsbisjop van Milaan Giovanni Battista Montini, de latere paus Paulus VI.
1958 - Beneuming van Albino Luciani, de latere paus Johannes Paulus I, tot bisjop van Vittorio Veneto (Italië).

Boudewijn en Fabiola,
getrouwd op 15 december 1960.

1960 - Keuning Boudewijn van Belsj trouwt mèt de Sjpaanse gravin Fabiola de Mora y Aragón.
1961 - Adolf Eichmann wirt in Jeruzalem ter doad veraordeild veur zien aandeil in de Holocaust.
1965 - Keuningin Juliana äöpent de Zeëlandjbrök euver de Oastersjelde, mèt 5022 maeter dan de langste brök van Europa
1965 - Lancering van de bemande Gemini 6A. Gemini 6A haet ein rendez-vous mèt Gemini 7, de eësjte in de gesjiedenis.
1967 - De Silver Bridge in Point Pleasant (West Virginia, Verenigde Sjtate) sjtort zónger aanwiesbaar raeje in. Hiebiej kómme 46 luuj óm 't laeve.
1969 - Beneuming van Albino Luciani tot patriarch van Venetië.
1975 - In Wes-Duutsjlandj waere Günter Guillaume en zien vrouw Christel Guillaume waeges landjverraod tot 13 en 8 jaor celsjtraof veraordeild.
1989 - Óntsjlaag van Jozef-Maria Heuschen es bisjop van Hasselt in Belsj. Hae wirt opgevolg door ziene coadjutor Paul Schruers
1989 - Óngerteikening in Lomé van de Euvereinkoms (Lomé IV) tösje de Europese Gemeinsjap en lenj in Afrika, 't Caraïbische gebeed, en de Sjtil Oceaan.
1994 - Netscape Navigator 1.0 wirt oetgebrach.
1995 - 't Gerechshof van de Europese Gemeinsjap wies 't Bosmanarrest
1996 - In de Indiase sjtad Madras wint de Nederlandse hockeyploog veur de derde keër de Champions Trophy.
1997 - Eine gecharterde Tupolev TU-154 oet Tadzjikistan sjtort neer in de woestijn biej de lóchhave van Sharja in de Verenigde Arabische Emirate. D'r kómme 85 luuj óm.
2000 - De kerncentrale biej Tsjernobyl wirt definitief gesjlaote.
2001 - De taore van Pisa (Italië) wirt heräöpend veur pebliek, nao ein resteratie die 11 jaor haet gedoerd.
2004 - De Efteling äöpent zien 25e sjprookje in 't sjprookjesbosj: 't Maedje mèt de zjwavelstekskes ter gelaegeheid van het 200e gebaortejaor van de sjriever Hans Christian Andersen in 2005.
2005 - 't 43e Mersenne-priemgetal wirt óntdèk door Curtis Cooper en Steven Boone/GIMPS (Great Internet Mersenne Prime Search)
2006 - De Vlaamse regering haet besjlaote, dat de Vlaamse gemeintes en deilgemeintes bènnekort allein nog eine officiële Nederlandse naam höbbe.
2007 - Thunderdome wirt veur de vieftieënde keër gehawwe in de Amsterdam Rai.
2008 - Hervorming bènne 't Keuninkriek der Nederlande. De Nederlandse Antille hawwe op te besjtaon. Curaçao en Sint Maarten kriege eine sjtatus aparte bènne 't keuninkriek en Saba, Sint Eustatius en Bonaire waere ein sjpeciaal gemeinte van Nederland.

Keizer Nero,
gebaore op 15 december 37.

Gustave Eiffel,
gebaore op 15 december 1832.

37 - Nero, Remeinse keizer (gesjtorve 68)
130 - Lucius Verus, Remeinse keizer (gesjtorve 169)
1613 - François de La Rochefoucauld, Franse sjriever (gesjtorve 1680)
1745 - Adolph Warner van Pallandt van Eerde, Nederlandse politicus (gesjtorve 1823)
1750 - Nicolas Gilbert, Franse dichter (gesjtorve 1780)
1832 - Gustave Eiffel, Franse ingenieur (gesjtorve 1923)
1852 - Antoine Henri Becquerel, Franse natuurkundige (gesjtorve 1908)
1859 - Karl Wetaschek, Oasteriekse componist en dirigent (gesjtorve 1936)
1859 - Ludovich Zamenhof, Poolse bedènker van 't Esperanto (gesjtorve 1917)
1860 - Niels R. Finsen, Deense medicus (gesjtorve 1904)
1870 - Josef Hoffmann, Oasteriekse architect en óntwerper (gesjtorve 1956)
1887 - Pieter Geyl, Nederlandse historicus (gesjtorve 1966)
1888 - Jan Greshoff, Nederlandse journalist, sjriever en dichter (gesjtorve 1971)
1889 - Joan Riudavets, biej ziene doad de awtste laevende man en awtste Europeaan (gesjtorve 2004)
1892 - J. Paul Getty, Amerikaanse aoliemagnaat (gesjtorve 1976)
1907 - Oscar Niemeyer, Braziliaansen arsjitek (gestorve 2012)
1912 - Stan Kenton, Amerikaanse jazzmusicus (gesjtorve 1979)
1923 - Freeman Dyson, Brits-Amerikaanse natuurkundige
1926 - Hans Tyderle, Duutsje teikenaer en kunssjilder
1928 - Ernie Ashworth, Amerikaanse countrymuzikant (gesjtorve 2009)
1928 - Friedensreich Hundertwasser (Friedrich Stowasser), Oasteriekse sjilder en graficus (gesjtorve 2000)
1932 - Frans Swarttouw, Nederlandse zakeman (gesjtorve 1997)
1938 - Fred Anton Maier, Noorse sjaatser
1946 - Piet Schrijvers, Nederlandse voetballer en voetbaltrainer
1949 - Don Johnson, Amerikaanse acteur
1949 - Ton Sijbrands, Nederlandse dammer
1950 - Ernst Hirsch Ballin, Nederlandse politicus en rechsgeleërde
1956 - Piet Paulusma, Nederlandse waerman
1957 - Jan Bosschaert, Vlaamse sjtripteikenaer en illustrator

Walt Disney,
gesjtorve op 15 december 1966.

1025 - Basilius II van Byzantium (50)
1072 - Alp Arslan, sultan vanne Seltsjoeke (43)
1230 - Ottokar I van Boheme (~75)
1263 - Keuning Haakon IV van Noorwege (59)
1683 - Izaak Walton, Èngelsje sjriever
1792 - Joseph Martin Kraus, Duutsj-Zjweedse componis (36)
1857 - George Cayley, Britse lóchvaartpionier (83)
1885 - Ferdinand II, keuning van Portugal (69)
1890 - Sitting Bull, Sioux-opperhoof (59)
1930 - Diane Ellis, Amerikaanse actrice (20)
1943 - Fats Waller, Amerikaanse pianis (39)
1944 - Glenn Miller, Amerikaanse bandleijer (40)
1958 - Wolfgang Pauli, Oasterieks-Amerikaanse natuurkundige (58)
1962 - Charles Laughton, Britse acteur (63)
1966 - Walt Disney, Amerikaanse animator en sjtripteikenaer (65)
1970 - Arnold van Ruler, Nederlandse predikant en theoloog (62)
1975 - Anatole Litvak, Russisch-Amerikaanse filmregisseur (72)
1984 - Kurt Axelsson, Zjweedse voetballer (43)
1988 - Sjoerd Leiker, Nederlandse sjriever en dichter (74)
1991 - Vasili Zajtsev, Russische sjluupsjötter in de Tweëde Waereldaorlog (76)
1992 - Fré Meis, Nederlandse vakbóndjsveurzitter en politicus (71)
2000 - Jacques Goddet, Franse oetgaever (95)
2001 - Rufus Thomas, Amerikaanse zenger (84)
2006 - Clay Regazzoni, Zjwitserse autocoureur (67)
2008 - Valentin Berlinsky, Russische cellis (83)
2018 - Philippe Moureaux, Belzje politicus (79)

nov - december - jan

Keuninkriek der Nederlande - Keuninkrieksdaag
Keuninkriek der Nederlande - Naturalisatiedaag
Roams-katholieke kalender:
- Heilige Valeriaan (van Abbenza) († 457)
- Zalige Karel Steeb († 1856)
- Zalige Francisca Schervier († 1876)