1891

1888 - 1889 - 1890 - 1891 - 1892 - 1893 - 1894

1891 (MDCCCXCI) waor e gewoen jaor wat op donderdaag begós op de Gregoriaanse kalender.

GebäörtenisseBewirk

Paus Leo XIII publiceert de encycliek Rerum Novarum

1 jannewarie - De Keuninklike Paketvaart Maatsjappiej begint mèt ein geregelde deensregeling tösje de eilenj van Nederlands-Indië te vare.
17 mieërt - 't Britse passageerssjeep s.s. Utopia van de Anchor Line zink op waeg van Triest nao New York veur Gibraltar nao ein aanvaring mèt HMS Anson. 563 van de 877 opvarende kómme óm 't laeve.
1 mei - Socialistische arbeidersj kómme in alle Europese sjtaej massaal op sjtraot, óm baetere arbeidsveurwaardes en de achoerige wirkdaag te eise.
15 mei - Paus Leo XIII publiceert, vriej ónverwach, de encycliek "Rerum Novarum", wo-in de oetbuting van de arbeidersj aan de kaak wirt gesjtèld en op samewirking van wirknummersj en wirkgaeversj wirt aangedrónge "óm jederein ein miensjelik besjtaon te gaeve". 't Waas daobiej dudelik de bedoeling de invlood van de socialiste op de arbeidersjbewaeging aaf te remme. Ein blievende verdeildheid ónger de arbeidersj waas 't onmiddellikke gevolg.
20 mei - De kinetoscoop van Thomas Alva Edison wirt aan 't pebliek veurgesjtèld
16 juni - John Abbott wirt minister-president van Canada.
21 juni - Lucien en Paul Nunn verwaezelikke de eësjte euverdrach van wisselsjtroum euver lange aafsjtand door de Ames centrale biej Telluride, VS.
21 juni – De eësjte oetgave van 't Volk in Vlaandere.
1 juli - Keizer Wilhelm II van Duutsjlandj begint aan ein driedaags sjtaatsbezeuk aan Nederlandj.
21 augustus - 't Liberale Kabinèt-Van Tienhoven nump in Nederlandj 't roor euver van 't confessionele Kabinèt-Mackay.
29 augustus - De troepe van 't congres zegeviere in de Chileense Burgeraorlog.
18 september - De Chileense president José Manuel Balmaceda pleeg in de Argentiense ambassade zelfmaord.
28 september - De Uruguayaanse voetbalclub Peñarol, meërvoudig winnaer van de Copa Libertadores, wirt opgerich.
15 december - James Naismith vundj 't basketbal oet.
29 december - Thomas Edison patenteert de radiotelegrafie.

zónger datum

Oman wirt ein Brits protectoraat.
't "Internationaal Socialistisch Bureau" wirt gesjtich.
Gijsbert van Tienhoven wirt minister-president van Nederlandj.
Begin van de boew van de trans-Siberische sjpaorwaeg.
Cornelis Lely maak 't eësjte plan veur aafsjluting van de Zuderzeë.
Oscar Wilde sjrief The Picture of Dorian Gray.
Paul Gauguin verhoes weg van Europa.
Joris-Karl Huysmans publiceert Là-bas.
Oprichting van de Philips gleujlampefebriek.
John Boyd Dunlop sjtich de bandjefebriek Dunlop.
De Aope Franse Tenniskampioensjappe waere veur 't eësj gehawwe.
Alfred von Schlieffen volg Waldersee op es Chef van de Duutsje Generale Staf en begint aan zien plan veur de Groate Europese Aorlog.
Berlien sjtuurt ein ultimatum nao Belsj óm vrieje doortoch veur zien troepe te verkriege volges 't plan von Schlieffen.
De sjoalmeister Cornelis Johannes Kieviet publiceert ein geruchmakend jóngesbook: "Oet 't laeve van Dik Trom".
Oetvènjing van de couveuse door de Franse arts Alexandre Lion.
Oprichting van de voetbalclub Club Brugge.

GeboreBewirk

Sergei Prokovjev,
gebaore in 1891

Richard Tauber,
gebaore in 1891

5 jannewarie - Johan Boskamp, Nederlandse acteur (gesjtórve 1976)
8 jannewarie - Walther Bothe, Duutsje natuurkundige, winnaer van de Nobelpries veur de Natuurkunde in 1954 (gesjtórve 1957)
25 jannewarie - Wellman Braud, Amerikaanse bassis (gesjtórve 1966)
3 fibberwarie - Jan Donner, Nederlandse juris en politicus (gesjtórve 1981)
11 fibberwarie - Joseph Slepian, Amerikaanse elektrotechnicus (gesjtórve 1969)
13 fibberwarie - Grant Wood, Amerikaanse kunstenaer (gesjtórve 1942)
17 fibberwarie - Adolf Fraenkel, Duutsje wiskundige (gesjtórve 1965)
22 fibberwarie - Jan Wils, Nederlandse architec van ónger meë 't Olympisch Sjtadion in Amsterdam (gesjtórve 1972)
27 fibberwarie - David Sarnoff, Amerikaanse radio- en televisiepioneer (gesjtórve 1971)
11 mieërt - Michael Polanyi, Hongaars-Britse weitesjapper (gesjtórve 1976)
24 mieërt - Charley Toorop, Nederlandse sjilderes (gesjtórve 1955)
25 mieërt - Filip De Pillecyn, Vlaamse sjriever en collaborateur (gesjtórve 1962)
29 mieërt - Sybren Tulp, Nederlandse militair en hoofcommissaris van peliesie (gesjtórve 1942)
2 april - Max Ernst, Duutsje sjilder (gesjtórve 1976)
5 april - Laura Vicuña, Chileense zaolige (gesjtórve 1904)
13 april - Nella Larsen, Afro-Amerikaanse sjriefster (gesjtórve 1964)
17 april - George Adamski, Pools-Amerikaanse sjriever (gesjtórve 1965)
23 april - Sergej Prokofjev, Russische componis (gesjtórve 1953)
15 mei - Michail Boelgakov, Russische sjriever (gesjtórve 1940)
16 mei - Richard Tauber, Oasteriekse zanger (gesjtórve 1948)
7 juni - Koos Vorrink, Nederlandse politicus (gesjtórve 1955)
9 juni - Cole Porter, Amerikaanse componis en leedjessjriever (gesjtórve 1964)
11 juni - Hendrik Kaasjager, Nederlandse peliesiecommissaris (gesjtórve 1966)
29 juli - Wam Heskes, Nederlandse beeldend kunstenaer en acteur (gesjtórve 1973)
8 augustus - Willy Bohlander, Nederlandse waterpoloër (gesjtórve 1939)
9 augustus - Max Tak, Nederlandse violis en componis (gesjtórve 1967)
12 augustus - Jean Vanderghote, Belzje politicus en burgemeister (gesjtórve 1953)
15 augustus - Willem van Loon, Nederlandse touwtrèkker (gesjtórve 1975)
21 augustus - DC Stephenson, Amerikaanse leijer van de Ku Klux Klan (gesjtórve 1966)
4 september - Fritz Todt, Duutsje ingenieur en minister in 't Derde Riek (gesjtórve 1942)
16 september - Karl Dönitz, Duutsje militair en sjtaatshoof (gesjtórve 1945)
22 september - Jaap Stotijn, Nederlandse hoboïs en meziekpedagoog (gesjtórve 1970)
1 oktober - Gerrit van Burink, Nederlandse communis en nationaalsocialis (gesjtórve 1961)
7 oktober - Hendrik Wiegersma, Nederlandse arts en kunstenaer (gesjtórve 1969)
13 oktober - Herman Hoogland, Nederlandse waereldkampioen damme 1912 (gesjtórve 1955)
13 oktober - Bernardus IJzerdraat, Nederlandse verzètsheld (gesjtórve 1941)
20 oktober - James Chadwick, Britse natuurkundige, óntdèkker van 't neutron (gesjtórve 1974)
24 oktober - Rafael Leónidas Trujillo, president van de Dominicaanse Repebliek (gesjtórve 1961)
7 november - Rosa Spier, Nederlandse harpiste (gesjtórve 1967)
14 november - Frederick Banting, Canadese arts, Nobelpries veur de Genaeskunde in 1923 (gesjtórve 1941)
15 november - Erwin Rommel, Duutsje veldmaarsjalk (gesjtórve 1944)
21 november - Just Göbel, Indonesisch-Nederlandse voetbalkeeper (gesjtórve 1984)
2 december - Otto Dix, Duutsje sjilder (gesjtórve 1960)
7 december - Fay Okell Bainter, Amerikaanse actrice (gesjtórve 1968)
8 december - John Langenus, Belzje voetbalsjeidsrechter (gesjtórve 1952)
10 december - Nelly Sachs, Duutsj-Zjweedse sjiefster (gesjtórve 1970)
21 december - Philipp Etter, Zjwitserse politicus (gesjtórve 1977)
26 december - Henry Miller, Amerikaanse sjriever (gesjtórve 1980)
30 december - Antoine Pinay, premier van Frankriek (gesjtórve 1994)
30 december - Serge de Witt, kapitein in 't Russisch keizerlik leger (gesjtórve 1990)

GesjtórveBewirk

25 jannewarie - Theo van Gogh (33), broor van Vincent van Gogh
28 jannewarie - Nikolaus Otto (58), mede-oetvènjer van de verbrenningsmoter
9 fibberwarie - Johan Barthold Jongkind (71), Nederlandse sjilder
29 mieërt - Georges Seurat (31), Franse pointillistische sjilder
8 mei - Alexander Keyserling (75), Letse geoloog en paleontoloog
6 juni - Sir John Macdonald (76), eësjte minister-president van Canada
23 juni - Wilhelm Eduard Weber (86), Duutsje natuurkundige en filosoof
14 augustus - Sarah Polk (87), First Lady (vrouw van James K. Polk)
18 augustus - Louis Paulsen (58), Duutsj-Amerikaanse sjaker
22 augustus - Jan Neruda (57), Tsjechische sjriever
13 september - Adolphe de Chambrun (60), Franse diplomaat
14 september - Johannes Bosboom (74), Nederlandse sjilder
28 september - Herman Melville (72), Amerikaanse sjriever
15 oktober - Gilbert Arthur a Beckett (54), Èngelsje sjriever
10 november - Arthur Rimbaud (37), Franse dichter
5 december - Peter II vaan Brazilië (66)
13 december - Jean Stas (78), Belzje sjeikundige
31 december - Domenico Agostini (66), Patriarch van Venetië

MeziekBewirk

Sergei Rachmaninov componeert zien Pianoconcert No. 1, Opus 1
In Wene, in 't Theater an der Wien, vundj de première plaatsj van de operette Der Vogelhändler van Karl Zeller
Antonin Dvořák sjrief de ouvertures In de natuur Opus 91 en Karneval Opus 92
Paul Dukas componeert Polyeucte, ein ouverture veur orkes

LiteratuurBewirk

André Gide publiceert Les cahiers d'André Walter en Le traité du Narcisse

Beeldende KunsBewirk

Tahitiaanse vrouw op 't sjtrand (1891) Paul Gauguin, Musée d'Orsay
De iesvogels (1891) Emile Claus, Museum veur Sjoan Kunste, Gent

BoewkunsBewirk

Academiegeboew, Utrecht Cornelis Vermeijs
Keuningin Emmaplein (Rotterdam) (1878) J.C. van Wijk
Sjtation Den Haag HS (1891) D.A.N. Margadant

In de categorie 1891 van Wikimedia Commons zeen media gerelateerd aan dit óngerwerp te vènje