1889
Gebäörtenisse
bewirk- 8 jannewarie - Herman Hollerith verkriet patent veur zien elektrische tabuleermachine.
- 1 fibberwarie - Thanh Thai volg Dong Khanh op es keizer van Vietnam.
- 11 fibberwarie - In Japan wirt de Meiji-gróndjwèt aafgekondig door de hervörmingsgezinde premier Ito Hirobumi. Dees waas pes 2 mei 1947 van krach.
- 4 mieërt - Benjamin Harrison wirt de 23e president van de Verenigde Sjtate. Hae volg Grover Cleveland op.
- 31 mieërt - De Eiffeltaore wirt officieel ingehöldig, mer wirt pas veur 't pebliek aopegesjtèld biej de Waereldtententoansjtèlling vanaaf 6 mei.
- 22 april - President Harrison sjtèlt Oklahoma aope veur vestiging door koloniste.
- 5 mei - Nederlandj kriet zien eësjte Arbeidswèt. Dees verbeejt geveërlik werk en nachwerk veur vrouwluuj en kènjer pes 12 jaor.
- 6 mei - Begin van de Waereldtentoansjtèlling in Paries.
- 30 juni – Begin van de eësjte deensregeling van de Nijmeegse tram.
- Oprichting van de Tweëde Internationale.
- 15 juli - Op keizer Peter II vaan Brazilië weurt 'ne mislökden aonslaag gepleeg.
- 6 oktober - Äöpening van de Moulin Rouge in Paries.
- 2 november - North Dakota en South Dakota waere sjtate van de Verenigde Sjtate.
- 8 november - Montana wirt ein sjtaat van de Verenigde Sjtate.
- 11 november - Washington wirt ein sjtaat van de Verenigde Sjtate.
- 15 november - Mèt e complot geleid door Deodoro da Fonseca weurt Peter II aofgezat es keizer vaan Brazilië.
- 28 november - Vanoet de psychiatrische kleniek in Saint-Rémy sjrief Vincent van Gogh aan zien broor Theo mèt de dringende vraog óm 10 maeter sjilderslinne. Biej gebrek daoaan mót hae theedeuk gebroeke.
- zónger datum
- Oprichting van de Ahmadiyya Moslim Gemeinsjap door Mirza Ghulam Ahmad.
- Eritrea en Italiaans Somalilandj waere Italiaanse kelonies.
- 't Verenigd Keuninkriek en Frankriek bereike euvereinsjtömming euver de grenze tösje hun kelonies Gambia en Senegal.
- De Tokelau-eilenj waere ein Brits protectoraat.
- Trinidad en Tobago waere samegevoog tot de kelonie Trinidad en Tobago.
- De Servische keuning treujt aaf ten veurdeile van ziene zoon Alexander Obrenovic.
- De Runjerpes is gearriveerd in Afrika en zal in de kómmende 7 jaor 80%-90% van alle aevehoevige beneje de Sahara oetroeje.
- In Brazilië wirt 't keizerriek ten val gebrach door eine militaire sjtaatsgreep. De sjtaat wirt ein repebliek.
- De veënwirkersj in Appelscha richte arbeidersjvereiniging De Eindrach op.
- In Herstal (Belsj) wirt de Belzje waopefabrikant FN (Fabrique Nationale de Herstal, of ouch Fabrique d'Armes de Guerre) opgerich.
- Richard von Krafft-Ebing sjrief Psychopathica sexualis.
- Mizar A is de eësje óntdèkde spectroscopische döbbelsjter.
- Waereldtentoansjtèlling in Paries.
- John Venn sjrief The Principles of Empirical Logic.
- 't Internationaal prototype van de kilogram wirt gemaak.
- De maeter wirt gedefinieerd es de aafsjtand tösje tweë kratse op eine sjtandaardmaeter.
- Hans Meyer beklömp es eësjte de Kilimanjaro.
- De Franse nachclub Moulin Rouge wirt geäöpend.
Gebaore
bewirk- 2 jannewarie - Tito Schipa, Italiaanse zanger (lyrische tenor) (gesjtórve 1965)
- 4 jannewarie - Albert van Dalsum, Nederlandjse acteur, teneëlleijer en kunssjilder (gesjtórve 1971)
- 25 jannewarie - Frederik Ernst Müller, Nederlandjse NSB-burgemeister van Rotterdam (gesjtórve 1960)
- 27 jannewarie - Balthasar van der Pol, Nederlandjse natuurkundige (gesjtórve 1959)
- 30 jannewarie - Antonio Caggiano, Argentiense kardinaal (gesjtórve 1979)
- 7 fibberwarie - Harry Nyquist, Zjweedse natuurkundige (gesjtórve 1976)
- 8 fibberwarie - Siegfried Kracauer, Duutsje sjriever, journalis, socioloog, cultuurcriticus en filmtheoreticus (gesjtórve 1966)
- 10 fibberwarie - Cor Ruys, Nederlandjse teneëlsjpeler, cabaretier en teneëlleijer (gesjtórve 1952)
- 17 fibberwarie - Johanna Pieneman, Nederlandjse kunssjilderes (gesjtórve 1986)
- 17 fibberwarie - Hendrik Willem Stenvers, Nederlandjse neuroloog (gesjtórve 1973)
- 23 fibberwarie - Victor Fleming, Amerikaanse regisseur (gesjtórve 1949)
- 23 fibberwarie - Musidora, Frans actrice (gesjtorve 1957)
- 4 mieërt - Pearl White, Amerikaanse actrice (gesjtórve 1938)
- 7 mieërt - Grigori Löwenfisch, Russische sjaker (gesjtórve 1961)
- 23 mieërt - David Bueno de Mesquita, Nederlandjse kunstenaer (gesjtórve 1962)
- 14 april - Efim Bogoljoebov, Russisch-Duutsje sjaker (gesjtórve 1952)
- 16 april - Charlie Chaplin, Britse acteur and filmregisseur (gesjtórve 1977)
- 20 april - Adolf Hitler, nazi-dictator van Duutsjlandj (gesjtórve 1945)
- 23 april - Karel Doorman, Nederlandjse merineofficier (gesjtórve 1942)
- 26 april - Ludwig Wittgenstein, Oasterieks-Britse filosoof (gesjtórve 1951)
- 28 april - António de Oliveira Salazar, dictator (1932-1968) van Portugal (gesjtórve 1970)
- 2 mei - Ki Hadjar Dewantara, Indonesische nationalis, óngerwiesvernujer en minister (gesjtórve 1959)
- 8 mei - Louis Van Hege, veurmalige Belzje voetballer (gesjtórve 1975)
- 12 mei - Otto Frank, vader van Anne Frank (gesjtórve 1980)
- 12 mei - Abelardo Luján Rodríguez, president (1932-1934) van Mexico (gesjtórve 1976)
- 17 mei - Dorothy Gibson, Amerikaanse actrice en passagier van de Titanic (gesjtórve 1946)
- 17 mei - Alfonso Reyes, Mexicaanse sjriever (gesjtórve 1959)
- 18 mei - Thomas Midgley, Amerikaanse chemicus en oetvènjer (gesjtórve 1944)
- 28 mei - Richárd Réti, Hongaarse sjaker (gesjtórve 1972)
- 12 juni - Julius Skutnabb, Finse sjaatser (gesjtórve 1965)
- 2 juli - Cor Hermus, Nederlandjse acteur, teneëlregisseur en -sjriever (gesjtórve 1953)
- 5 juli - Jean Cocteau, Franse sjriever (gesjtórve 1963)
- 14 juli - Ante Pavelić, Kroatische fascisteleijer (gesjtórve 1959)
- 30 juli - Vladimir Zworykin, Russisch-Amerikaanse televisiepioneer (gesjtórve 1982)
- 31 juli - Frans Masereel, Belzje houtsjniejer (gesjtórve 1972)
- 11 augustus - Arturo Martini, Italiaanse beeldhawwwer (gesjtórve 1947)
- 26 augustus - Richard Rau, Duutsje atleet (gesjtórve 1945)
- 30 augustus - Mile Budak, Kroatische sjriever, antisemiet en fascis (gesjtórve 1945)
- 31 augustus - Ramona Trinidad Iglesias-Jordan, Puerto Ricaanse langlaevende persoan (gesjtórve 2004)
- 7 september - Albert Plesman, Nederlandjse lóchtvaartpioneer, oprichter van KLM (gesjtórve 1953)
- 15 september - Gustaaf Magnel, Belzje ingenieur (gesjtórve 1955)
- 26 september - Martin Heidegger, Duutsje filosoof (gesjtórve 1976)
- 3 oktober - Carl von Ossietzky, Duutsje politicus (gesjtórve 1938)
- 10 oktober - Han van Meegeren, Nederlandjse kunssjilder en meistervervalsjer (gesjtórve 1947)
- 10 oktober - Jan Versteegt, Nederlandjse predikant en verzètsman (gesjtórve 1945)
- 24 oktober - Christiaan Boers, Nederlandjse militair en verzètssjtriejer (gesjtórve 1942)
- 24 oktober - Clovis Trouille, Franse sjilder (gesjtórve 1975)
- 3 november - Heinrich Campendonk, Duutsje sjilder (gesjtórve 1957)
- 16 november - Charlotte Benkner, Amerikaanse langslaevende persoan (gesjtórve 2004)
- 16 november - Jan Herder, Nederlandjse commenis (gesjtórve 1978)
- 18 november - Zoltán Tildy, Hongaarse politicus (gesjtórve 1961)
- 20 november - Edwin Hubble, Amerikaanse astronoom (gesjtórve 1953)
- 24 november - Cissy van Marxveldt, Nederlandjse (kènjerbeuk)sjriefster (Setske de Haan) (gesjtórve 1948)
- 9 december - Hannes Kolehmainen, Finse atleet en olympisch kampioen (gesjtórve 1966)
- 10 december - Ray Collins, Amerikaanse acteur (gesjtórve 1965)
- 14 december - Bernard Bijvoet, Nederlandjse architec (gesjtórve 1979)
- 15 december - Joan Riudavets, Sjpaanse langslaevende persoan (gesjtórve 2004)
Galleriej gebaortes
bewirk-
Adolf Hitler,
gebaore 20 april -
Jean Cocteau,
gebaore 5 juli -
Albert Plesman,
gebaore 7 september -
Hannes Kolehmainen,
gebaore 9 december
Gesjtórve
bewirk- 26 jannewarie - Lodewijk Willem Ernst Rauwenhoff (60), theoloog, predikant, hoagleëraar
- 3 fibberwarie - Belle Starr (40), Amerikaanse outlaw
- 4 fibberwarie - Gijsbertus Schot (78), Nederlandjse politicus
- 8 mieërt - John Ericsson (85), Zjweedse oetvénjer en ingenieur
- 18 miert - J.J.A. Goeverneur (80), Nederlandsen diechter
- 15 april - Pater Damiaan (49), Belzje missionaris
- 10 juli - Julia Tyler (69), first lady van de Verenigde Sjtate (vrouw van John Tyler)
- 24 augustus - Jan Ernst Matzeliger (36), Surinaamse oetvènjer
- 23 september - Wilkie Collins (65), Britse sjriever
- 11 oktober - James Prescott Joule (70), Britse natuurkundige
- 18 oktober - Antonio Meucci (88), Italiaanse óntwerper en waarsjienlik oetvènjer van de telefoon
- 6 december - Jefferson Davis (81), president van de Confederate States of America
- 12 december - Robert Browning, Èngelsje sjriever
- 24 december - Jan Jakob Lodewijk ten Kate (70), Nederlandjse dichter
- 29 december - Priscilla Tyler (73), Amerikaanse First Lady
- exacte datum ónbekènd
- Dong Khanh (25), keizer van Vietnam
- Theodoor Janssens (±64), Belsj parlemèntslid
Economie
bewirk- 't Bedrief Nintendo wirt opgerich.
Sjport
bewirk- 8 december - Op initiatief van Pim Mulier wirt de Nederlandjse Atletiek en Voetbalbóndj, de veurluiper van de KNVB, opgerich.
- 23 december - De voetbalclub Recreativo de Huelva wirt opgerich. 't Is de eësjte voetbalclub in Sjpanje.
- Preston North End wirt de eësjte voetbalkampioen van Èngelandj.
- Wilhelm Steinitz behilt zien waereldkampioensjap sjake in eine match taenge Michail Tsjigorin.
Meziek
bewirk- Antonín Dvořák sjrief de 8e symfonie
- Pjotr Iljitsj Tsjaikovski compeneert de balletsuite Doornroosje
- Claude Debussy compeneert Petite Suite
- August Reyding produceert de eësjte Nederlandjse revue: Nao de Eiffeltaore!
Literatuur
bewirk- Herman Gorter publiceert zien gedich Mei
- Louis Couperus sjrief Eline Vere
Beeldende Kuns
bewirk- Auguste Rodin maak zien monemènt veur Victor Hugo.
- In Paries hilt de Sjoal van Pont-Aven zien eësjte expositie (zuug Neo-Impressionisme).
- Georges Seurat sjildert Chahut en La Parade de Seurat
-
De Parade van Seurat (1889) Georges Seurat
-
Laksefiskeren (1889) Eilif Peterssen
-
Oliefbuim in berglandjsjap (1889) Vincent van Gogh, Museum of Modern Art, New York
-
Sterrennacht (1889) Vincent van Gogh, Museum of Modern Art, New York
Boewkuns
bewirk- De in 1881 begónne boew van de sjtasie Amsterdam Centraal van de Nederlandjse architec Pierre Cuypers kump gereid.
-
sjtasie Amsterdam Centraal (1889 gereid)
-
Eiffeltaore (1889 gereid)