4 jannewarie

Gebäörtenisse

Gebore

Gestorve

4 jannewarie is 'nen daag op de Gregoriaanse en Juliaanse kalender. 't Is de veerden daag vaan 't jaor; in e gewoen koume daan nog 361 daog, in e sjrikkeljaor nog 362. 4 jannewarie is de nationaole fiesdaag vaan Birma.

46 v.Chr. - In de slaag bij Ruspina boke de Optimates oonder Titus Labienus 'n euverwinning op de Populares oonder Julius Caesar.
871 - E Deens invasieleger versleit de Angelsakse oonder Æthelred vaan Wessex in de slaag bij Reading.
1490 - Anna vaan Bretagne kundeg aon tot edereine dee ziech mèt de keuning vaan Fraankriek verbint ziech sjöldeg maak aon majesteitssjennis.
1642 - Karel I van Èngelandj perbeert 5 veuraansjtaonde lejee van 't Long Parliament te arresjtere, mer zie weite te óntsjnappe. Dit is de aanloup nao de Èngelsje Börgeraorlog.
1649 - 't Roompparlemint vaan Ingeland beslut veur Sjarel I te berechte.
1717 - Groet-Brittannië, de Rippubliek en Fraankriek slete de Tripel Alliantie um de Vrei vaan Utrech te bewoere.
1854 - Kaptein William McDonald oontdèk de McDonald-eilen.
1863 - James Plinton krit octrooi op de rolsjaats.
1865 - De Beurs vaan New York opent zien ierste permaninte ketoer aon Wall Street.
1871 - Frans-Pruusje Kreeg: Begin van de veurtdoende besjetinge van Paries door Pruusj gesjöt.
1871 - Beëidiging van 't Kabinèt-Thorbecke III in Nederlandj.
1878 - Russische legers pakke Sofia vaan 't Osmaans Riek.
1884 - In 't Vereinig Keuninkriek wirt door radicaal liberale en reformistische socialiste de Fabian Society opgerich.
1885 - Dr. William Grant veurt de eësjte gesjlaagde blènjedermoperatie oet op Mary Gartside.
1886 - In Amsterdam wirt door Pieter van Diggelen en angere de Zuderzeëvereiniging opgerich. De oprichtersj sjtreve nao aafsjluting van de Zuderzeë en de Waddezeë.
1886 - De classis van de Nederlandse Hervörmde Kirk in Amsterdam sjors 80 awwerlinge, kirkeraodsleje en predikante, woónger Abraham Kuyper.
1896 - Utah treujt es 45e staot touw tot de Vereinegde Staote vaan Amerika.
1918 - Rusland, Zwede, Duitsland en Fraankriek erkinne de Finse oonaofhenkelekheid.
1932 - De Amerikaanse dokter Frederic Eberson meldj es eësjte 't poliovirus in zichbare sjtaot te höbbe gebrach.
1944 - Twiede Wereldoorlog: Begin vaan Slaag bij de Monte Cassino.
1948 - Birma weurt oonaofhenkelek vaan 't Vereineg Keuninkriek.
1951 - Korea-oorlog: Noord-Koreaanse en Chinese legers vereuvere Seoul.
1958 - De Spoetnik 1 verbrent nao 92 daog bij trökkier in de Eerdse atmosfeer.
1959 - 't Sovjet-Russisch ruimtetuig Loena 1 vluig zjus aon de maon veurbij.
1966 - In Opper-Volta vint 'ne staotsgreep plaots.
1974 - President Richard Nixon weigert de senaotskemissie materiaol inzake de Watergate-affair euver te drage.
1976 - De Ulster Volunteer Force, 'n prottestantse terreurorganisatie in Noord-Ierland, sjut zès kathelieke börgers doed. De volgenden daag sjete leie vaan de IRA es vergelding tien prottestantse börgers doed.
1976 - De eësjte aaflevering van Sesamsjtraot wirt in Nederlandj oetgezónje.
1978 - Biej ein referendum ónger de bevolking van Chili stömp 75% veur met jao womit ze aangaeve achter president Augusto Pinochet te sjtaon veur verdediging van hun landj biej ein internasjenaal militair ingriepe.
1981 - De beröchte 'Yorkshire Ripper' (Peter Sutcliffe) wirt opgepak. Hae brach saer oktober 1975 dertieën vrouwluuj op gruwelike meneer óm 't laeve.
1990 - In Pakistan bóks 'nen euvervollen trein op 'ne lege geujertrein. Mèt 307 doeje en zoeget 700 gewoonde is dit 't doejelekste treinoongelök oet de Pakistaanse historie.
1997 - De 15e en woersjijnelek lèsten Èlfsteidetoch weurt gehawwe. Henk Angenent weurt de winner in 6 oor en 49 menute.
1998 - Terroriste, dinkelek vaan d'n islamistische beweging GIA, valle oonder de Ramadan drei dörpkes in Algerije aon. Minstens 172 lui koume um.
2004 - 't Amerikaans ruimtetuig Spirit land succesvol op Mars.
2004 - Nao aofloup vaan de Roezerevolutie weurt Micheil Saakasjvili gekoze tot president vaan Georgië.
2006 - D'n Israëlische premier Ariel Sharon weurt door 'n zwoer bereurte getroffe. Heer zal dao neet vaan herstèlle en oetindelek nao ach jaor coma sterve. Ehud Olmert volg häöm ad interim op.
2007 - 't Amerikaans Hoes vaan Aofgeveerdegde verkeus Nancy Pelosi es de ierste vrouweleke spreker.
2008 - De Paries-Dakarrally weurt einen daag veur de start aofgelas um de dreiging vaan terrorisme.
2010 - In Dubai geit de Burj Khalifa ope, 't hoegste gebouw t'r wereld.
2011 - Gedeiltelikke zónsverduustering óngerwiel dat de zón opkump in Europa.
2014 - In Gelaen weurt in 't hoes van 'ne verwarde man e compleet arsenaal aan (illegaal) waopes oet d'n Twiede Waereldoorlog gevónje.

1077 - Zhezong, keizer vaan China (gestorve 1100)
1567 - François d'Aguilon, Zuid-Nederlandse jezuïet (gestorve 1617)
1643 - Isaac Newton, Ingelse natuurkundege (gestorve 1727)
1710 - Giovanni Battista Pergolesi, Italiaanse compenis, violis en orgenis (gesjtórve 1736)
1766 - Arnoldus van Gennep, Nederlands politicus (gesjtorve 1846)
1785 - Jacob Grimm, Duitsen taolkundege en volkskundege (gestorve 1865)
1809 - Louis Braille, Franse oetvènjer (gesjtorve 1852)
1813 - Isaac Pitman, Britsen touwgepas-taolkundege (gestorve 1897)
1839 - Carl Humann, Duitsen archeoloog (gestorve 1896)
1872 - Albert Tyler, Amerikaanse polssjtokhoagsjprènger (gesjtórve 1945)
1874 - Josef Suk, Boheemse daan wel Tsjecho-Slowaakse componis (gestorve 1935)
1879 - Piet Dickentman, Nederlandse fitserenner (gesjtórve 1950)
1881 - Wilhelm Lehmbruck, Duutsje expressionistische kunstenaer (gesjtórve 1919)
1883 - Johanna Westerdijk, Nederlandse dokter (gestorve 1961)
1889 - Albert van Dalsum, Nederlandjse acteur, teneëlleijer en kunssjilder (gesjtórve 1971)
1897 - Chen Cheng, Chinese politicus (gestorve 1965)
1912 of 1913 - Malietoa Tanumafili II, opperhoof vaan Samoa (gestorve 2007)
1929 - Günter Schabowski, Oos-Duitse politicus (gestorve 2015)
1934 - Rudolf Schuster, Slowaakse politicus
1935 - Floyd Patterson, Amerikaanse bókser (euverleje 2006)
1940 - Gao Xingjian, Chinese sjriever, Nobelpries in de Literatuur 2000
1940 - Helmut Jahn, Duits-Amerikaansen arsjitek
1940 - Brian Josephson, Britse natuurkundege, Nobelpries in de Natuurkunde 1973
1940 - Pim de la Parra, Surinaams-Nederlandse filmregisseur
1941 - Neil Diamond, Amerikaanse muzikant
1945 - Richard R. Schrock, Amerikaanse sjemicus, Nobelpries in de Sjemie 2005
1946 - Arthur Conley, Amerikaanse soulmuzikant (gestorve 2003)
1962 - André Rouvoet, Nederlandse politicus (ChristenUnie)
1963 - Till Lindemann, Duitse rockmuzikant (Rammstein)
1965 - Guy Forget, Franse tennisser
1971 - Junichi Kakizaki, Japanse kunstenaer
1973 - Frank Høj, Deense fitserenner
1990 - Toni Kroos, Duitse voetballer

dec - jannewarie - feb

871 - Æthelwulf, Angelsaksische veldhier
874 - Hasan al-Askari, èlfde vaan de Twelf Imams (27)
1066 - Keuning Eduard de Beliejer, Keuning vaan Ingeland (62)
1248 - Sancho II vaan Portugal (38)
1752 - Gabriel Cramer, Zwitserse wiskundeg (47)
1761 - Stephen Hales, Èngelsje dan wel Britse fysioloog, chemicus, botanicus en oetvènjer (73)
1782 - Ange-Jacques Gabriel, Fransen arsjitek (83)
1786 - Moses Mendelssohn, Duitse filosoof en theoloog (56)
1804 - Charlotte Lennox, Britse diechteres (ca. 73)
1821 - Elizabeth Ann Seton, Amerikaanse congregatiesjtichtster en heilige (46)
1825 - Ferdinand I vaan de Bei Siciliës (73)
1877 - Cornelius Vanderbilt, Amerikaanse zakemaan en filantroop (82)
1880 - Anselm Feuerbach, Duitse sjèlder (50)
1904 - Anna Winlock, Amerikaanse astronome (46)
1910 - Léon Delagrange, Franse lochvaartpioneer en beeldhouwer (37)
1919 - Georg von Hertling, Duitse gelierde en politicus (75)
1927 - Süleyman Nazif, Turksen diechter, politicus en gelierde (56)
1941 - Henri Bergson, Franse filosoof, Nobelpries in de Literatuur 1927 (81)
1952 - Constant Permeke, Belzje expressionistische kunstenaer (69)
1957 - Theodor Körner, Oasteriekse sjtaatsman (83)
1960 - Albert Camus, Franse sjriever, Nobelpries in de Literatuur 1957 (46)
1961 - Erwin Schrödinger, Oosteriekse natuurkundege, Nobelpries in de Natuurkunde 1933 (73)
1965 - T.S. Eliot, Britse sjriever, Nobelpries in de Literatuur 1948 (76)
1968 - Bouke Benenga, Nederlandse zjwömmer en waterpoloër (79)
1990 - Wim Volkers, Nederlandse vootballer (90)
2007 - Jan Schröder, Nederlands-Limbörgse fietsrenner (65)
2007 - Marais Viljoen, Zuid-Afrikaanse politicus (91)
2010 - Johan Ferrier, Surinaamse politicus (99)
2011 - Coen Moulijn, Nederlandse voetballer (73)
2011 - Ali-Reza Pahlavi, Iraanse prins, zoon van Shah Mohammed Reza Pahlavi en Farah Dibah (44, zelfmaord)
2011 - Gerry Rafferty, Britse muzekantj (63)
2017 - Georges Prêtre, Fransen dirizjent (92)
2018 - Ray Thomas, Britse rockmuzikant (76)