1643

1640 - 1641 - 1642 - 1643 - 1644 - 1645 - 1646

Gebäörtenisse

Lodewijk XIII van Frankriek

6 fibberwarie – De Nederlandjse zeëvaarder Abel Tasman óntdèk de Fidji-eilenj. Later óntdèk hae ouch nog de Tonga-eilenj.
25 fibberwarie - Willem Kieft, gouverneur van Nuuj-Nederland, geuf opdrach veur ein sjtraofexpeditie ónger de Indiane in de kelonie. Dat is 't begin van de Aorlog van Kieft.
13 mei - Biej eine zjwaore aardbeving in Santiago de Chile kómme ca. 12.000 luuj, einderde van de bevolking, óm 't laeve.
14 mei - Lodewiek XIII sjturf. Anna van Oasteriek, zien vrouw, wirt regentes veur häör viefjaorig zoontje Lodewijk XIV. Net es häöre euverleje man leët zie zich leije door de eësjte minister, kardinaal Mazarin.
19 mei - Sjlaag biej Rocroi in 't kader van de Dertigjaorige Aorlog. De troepe van de landjvoog Francisco de Melo zint Noord-Frankriek bènnegevalle óm 't zujelikke front veur Sjpanje te verlichte. In de Franse Ardenne waere ze aevel verrasjend versjlage. Sjpanje liejt de groatste nederlaog in zien gesjiedenis.
25 december - Kapitein William Mynors óntdèk de in de Indische Oceaan gelaege Christmas-eilenj.
De baromaeter wirt oetgevónje door Evangelista Torricelli. Deze natuurkundige formuleert ouch de nao häöm geneumde Wèt van Torricelli.
De Turkse vors en historicus Aboe'l Ghazi Bahadoer wirt khan van China.
De eësjte tweë deile van de Acta Sanctorum door de Jezuïete Bolland en Henscher versjiene in Antwerpe.

4 jannewarie - Isaac Newton, Britse natuurkundige, filosoof, wiskundige, sjterrekundige, theoloog en alchemis (gesjtórve 1727)
21 augustus - Alfons VI van Portugal, Portugese keuning van 1656 pes 1683 (gesjtórve 1683)