1642
1642 (MDCXLII) waor e gewoen jaor wat begós op goonsdag op de Gregoriaanse kalender en e gewoen jaor wat begós op zaoterdag op de Juliaanse kalender.
Gebäörtenisse
bewirk- Blaise Pascal óntwikkelt de eësjte mechanische raekenmachine.
- 4 jannewarie - Karel I van Èngelandj perbeert 5 veuraansjtaonde leje van 't Long Parliament te arresjtere, mer zie weite te óntsjnappe. Dit is de aanloup nao de Èngelsje Börgeraorlog.
- 17 mei - De sjtad Montréal wirt gesjtich ónger de naam Ville Marie es grenspos en es verzamelpos veur de pelshanjel. 't Is de derde nederzètting in de kelonie Nuuj-Frankriek.
- 1 juni - 't Èngelsje parlemènt sjtèlt 19 eise aan de keuning, die neerkómme op euverdrach van de regeermach.
- 1 juni - Kevelaer wirt ein bedevaartsaord.
- 12 juli - In Wesel ótplóf eine wage belaje mèt bösjkroet.
- 13 augustus - Christiaan Huygens observeert es eësjte de zudelikke poolkap van Mars.
- 22 augustus - Keuning Karel I van Èngelandj vestig zien hoofketeer in Nottingham. Hae deit eine lètste oproop aan 't parlemènt óm 't landj neet in eine börgeraorlog te sjtorte.
- 24 november - Abel Tasman óntdèk Tasmanië
- 13 december - Abel Tasman óntdèk 'Sjtatelandj' ('t latere Nuuj-Zeëlandj). De eësjte óntmoeting mèt Maori's löp oet op ein gewelddadige mislökking.
- Abel Tasman ómzeilt 't continent Australië zónger dao zelf weit van te höbbe. Waal óntdèk hae Tasmanië, Nuuj-Zeëlandj en Tonga.
- De Zjwanebroeders besjtaon vanaaf noe oet 18 kathelieke en 18 protesjtantse leje.
Gebaore
bewirk- 2 jannewarie - Mehmet IV, sultan van 't Ottomaanse Riek
- 8 december - Johann Christoph Bach, Duutsje compenis (gesjtórve 1703)
- datum ónbekènd
- Prins Indra Brahma
- Benedictus Buns, geistelikke en compenis (gesjtórve 1716)
Gesjtórve
bewirk- 8 jannewarie - Galileo Galilei (77), Italiaanse natuurkundige
- 8 jannewarie - Isabella Charlotte van Nassau (10), dochter van Frederik Hendrik
- 14 juni - Saskia van Uylenburgh (29), vrouw van Rembrandt van Rijn
- 3 juli - Maria de Medici (69), keuningin-moder van Frankriek
- 4 december - Kardinaal Richelieu (57), eësjte minister van Frankriek
Meziek
bewirk- Claudio Monteverdi compeneert de opera l'Incoronazione di Poppea
- Eësjte oetveuring van de opera Il palazzo incantato van Luigi Rossi in Roame
Beeldende Kuns
bewirk- Voltoajing door Rembrandt van De compagnie van kapitein Frans Banning Cocq en luitenant Willem van Ruytenburgh baeter bekènd es De Nachwach
-
Wèntjerlandjsjap (1642) Aert van der Neer
Boewkuns
bewirk-
Hofwijck, Voorburg (1642) Pieter Post