1642
1642 (MDCXLII) waor e gewoen jaor wat begós op goonsdag op de Gregoriaanse kalender en e gewoen jaor wat begós op zaoterdag op de Juliaanse kalender.
GebäörtenisseBewirk
- Blaise Pascal óntwikkelt de eësjte mechanische raekenmachine.
- 4 jannewarie - Karel I van Èngelandj perbeert 5 veuraansjtaonde leje van 't Long Parliament te arresjtere, mer zie weite te óntsjnappe. Dit is de aanloup nao de Èngelsje Börgeraorlog.
- 17 mei - De sjtad Montréal wirt gesjtich ónger de naam Ville Marie es grenspos en es verzamelpos veur de pelshanjel. 't Is de derde nederzètting in de kelonie Nuuj-Frankriek.
- 1 juni - 't Èngelsje parlemènt sjtèlt 19 eise aan de keuning, die neerkómme op euverdrach van de regeermach.
- 1 juni - Kevelaer wirt ein bedevaartsaord.
- 12 juli - In Wesel ótplóf eine wage belaje mèt bösjkroet.
- 13 augustus - Christiaan Huygens observeert es eësjte de zudelikke poolkap van Mars.
- 22 augustus - Keuning Karel I van Èngelandj vestig zien hoofketeer in Nottingham. Hae deit eine lètste oproop aan 't parlemènt óm 't landj neet in eine börgeraorlog te sjtorte.
- 24 november - Abel Tasman óntdèk Tasmanië
- 13 december - Abel Tasman óntdèk 'Sjtatelandj' ('t latere Nuuj-Zeëlandj). De eësjte óntmoeting mèt Maori's löp oet op ein gewelddadige mislökking.
- Abel Tasman ómzeilt 't continent Australië zónger dao zelf weit van te höbbe. Waal óntdèk hae Tasmanië, Nuuj-Zeëlandj en Tonga.
- De Zjwanebroeders besjtaon vanaaf noe oet 18 kathelieke en 18 protesjtantse leje.
GebaoreBewirk
- 2 jannewarie - Mehmet IV, sultan van 't Ottomaanse Riek
- 8 december - Johann Christoph Bach, Duutsje compenis (gesjtórve 1703)
- datum ónbekènd
- Prins Indra Brahma
- Benedictus Buns, geistelikke en compenis (gesjtórve 1716)
GesjtórveBewirk
- 8 jannewarie - Galileo Galilei (77), Italiaanse natuurkundige
- 8 jannewarie - Isabella Charlotte van Nassau (10), dochter van Frederik Hendrik
- 14 juni - Saskia van Uylenburgh (29), vrouw van Rembrandt van Rijn
- 3 juli - Maria de Medici (69), keuningin-moder van Frankriek
- 4 december - Kardinaal Richelieu (57), eësjte minister van Frankriek
MeziekBewirk
- Claudio Monteverdi compeneert de opera l'Incoronazione di Poppea
- Eësjte oetveuring van de opera Il palazzo incantato van Luigi Rossi in Roame
Beeldende KunsBewirk
- Voltoajing door Rembrandt van De compagnie van kapitein Frans Banning Cocq en luitenant Willem van Ruytenburgh baeter bekènd es De Nachwach
De Nachwach (1642) Rembrandt, Rieksmuseum
Wèntjerlandjsjap (1642) Aert van der Neer
BoewkunsBewirk
Hofwijck, Voorburg (1642) Pieter Post