Pierre Cuypers
- Dit artikel is gesjreve in 't Mofers. Ómdat 't plaatsgebónge is, maogs doe 't ómzètte nao 't Remunjs, es te dit dialek sjpriks.
Pierre Cuypers (16 mei 1827 – 3 mieërt 1921), voloet Petrus Josephus Hubertus Cuypers, waas 'ne Remuunjsen architek en restaurateur. Hae genuutj groeate bekindjheid óm zien óntwerpe van väöl tieëntalle kirke en tal van anger geboewe, gooddeils in Nederlandj. Euverbekindj is ónger angere de centraal staasje van Amsterdam en 't Rieksmuseum. In de ouge van väöl luuj gultj d'r es 'ne belangrieke sjakel in de modern Nederlandse architectuur.
Gesjiechte
bewirk
Cuypers grujdjen op in Remuunj es negendje en jóngste kindj van de sjiljer Joannes Hubertus Cuypers (1769 – 1858). Nao de groeate sjoeal ging d'r nao 't Stedelijk College. Tösse 1844 en 1849 genootj d'r de architectuursopleiïng ane Kunsacademie van Antwerpe. Dao lieërdje d'r ónger angere van veurluipers in de neogotiek Frans-Andries Durlet (1816 – 1867), Ferdinand Berckmans (1803 – 1854) en Frans Stoop (1815 – 1861), de stiel die kènmirkendj zów waere veur Cuypers. Hae behaoldje de Prix d'Excellence en waerdje fieëstelik ónthaoldj in zien gebäörtestad.
Loupbaan en laevesloup
bewirkIn 1850 maakdje Cuypers 'n studiereis door 't Pruse Rienlandj. D'n Dóm van Kölle waas in daen tied nag in aanboew. Hae lieërdje dao väöl euver de Kölse neogotiek. Nao zienen trökkóms trouwdje d'r mit de Antwerpse Rosalia vanne Vin, mit waem d'r twieë dochters zów kriege. Det zelvendj jaor nag kreeg d'r de opdrach óm de Munsterkirk in de Remuunjse binnestad obbernuuts in te richte.
Neet lang daonao, in 1851, waerdje d'r beneump toet stadsarchitek van Remuunj. In 1852 richdje d'r mit fabrikant François Stoltzenberg (1805 – 1875) en beeldjhouwer Eduard François Georges (1817 – 1895) ateliers veur gewiedje beeldjhouwkónde op. In 't jaor drop startdje de boew van nuuj werkplaatse en woonhoeze van de femieljes Cuypers en Stoltzenberg, wo-in allewiel 't Stedelik Museum óngergebrach is.
Medio 1855 stórf zien jóngdochter aan tuberculose. Later in det bewöste jaor verloor d'r ouch zien vrouw aan dees krenkdje, wodoor hae mit zien anger dochter achterbleef.
In 1859 hertrouwdje d'r mit Antoinette Thijm, mit waem d'r 3 dochters en 2 zeuns zów kriege.
.jpg)
Twieëdje periode (vanaaf 1870)
bewirkVanaaf dezen tied zeen verangeringe mirkbaar in de stiel van Cuypers. Waas ieëre d'n invlood van middelieëwse Franse gotiek euverheersendj, vanaaf dit moment noom d'r mieër Hollandse elemente euver. 'Nen eclytische stiel wobie d'r neogotiek vermingdje mit invlode oete Renaissance.
In 't naojaor van 1873 waerdje Cuypers Dómboewmeister van Mainz en boewkóndig adviseur vanne buusjop. In de dao-op volgendje jaore haet d'r de kirk vergroeat en gerestaureerdj, toetdet d'r in 1877 'n puntj achter dees functie zów zitte.
In 1894 goof d'r ziene zoon de leiïng euver 't architectekentoear in Amsterdam. Haezelf zów vanaaf daen tied veur 't grótste deil actief zeen in Valkeberg en ómgaeving.
Euverlieje
bewirkCuypers bleef toet op hieël hoeage laeftied actief in 't architektevak, eigentlik bekans toet aan zienen doead. In 1921 stórf d'r op de respectabele laeftied van 93 jaor. Hae is biegeplaats in 't graafmonument oppen Aje Kirkhaof bie Kepel in 't Zandj. In 1930 is d'r 'n standjbeeldj van Cuypers geplaats bie de Munsterkirk.
Femielje van architekte
bewirkÓnger zien väöle lieërlinge wore Cuypers' zoon Joseph (Jos) (1861 – 1949) en naef Eduard (Ed) Cuypers (1859 – 1927). Ouch zie zeen bekindje architekte gewore. Pierre Cuypers sr. deentj neet doorein gehaoldj te waere mit ziene kleinzoon Pierre Cuypers jr. (1891 – 1982), dae aevenèns in zien (groeat)vaders vootstep zów traeje, wie ouch zien anger kleinkindj Theo Taen (1889 – 1970).
Bekindje geboewe
bewirk'Ne greep oet de väölheid aan geboewe die Cuypers (her)óntworpen haet.
| Boewperiode | Boewwerk | Plaats | Opmirkinge |
|---|---|---|---|
| 1846 | Jachslot Kestieël Mofert[1] | Mofert | Gerestaureerdj (2005 – 2006) |
| 1850 | OLV Munsterkirk | Remuunj | Restauratie koear |
| 1850 | Pastorie | Vinraoj | |
| 1853 | Jachhoes Graterhaof | De Boekoel | Oetbreiïng |
| 1854 | Landjhoes Aerwinkel | Postert | |
| 1857 | Stadhoes | Staeveswaert | |
| 1857 – 1858 | Sint-Martinuskirk | Wiek (Mestreech) | Nuujboew |
| 1858 | Jezuïetekirk | Numwaege | Restauratie |
| 1858 – 1859 | Sint-Getrudiskirk | Jaobaek | |
| 1858 – 1861 | Sint-Lambertuskirk | Hale | |
| 1859 – 1861 | Sint-Laurentiuskirk | Alkmaar | |
| 1859 | Pastorie | Zwame | |
| 1860 – 1861 | Slevrouw van de Ónbevlekdje Óntvangenis | Pej | |
| 1860 – 1863 | Poshaorekirk (OLV Ónbevlek Óntvange) | Amsterdam | |
| 1860 – 1865 | Sint-Michaëlkirk | Toear | Restauratie |
| 1861 – 1867 | Sint-Catharinakirk | Indjhaove | |
| 1865 – 1867 | OLV Gebäörtekirk | G'n Oea | Decoratie |
| 1866 – 1889 | OLV Munsterkirk | Remuunj | Groeate restauratie |
| 1867 | Sint-Antonius van Paduakirk | Brussel | |
| 1869 – 1871 | Sint-Vituskirk | Blauwhuis (gem. Súdwest Fryslân) | |
| 1869 – 1873 | Jekoeabes de Mieërderekirk | Bóches | |
| 1870 – 1890 | Sint-Servaasbasiliek | Mestreech | Restauratie |
| 1871 – 1899 | Sint-Willibrorduskirk boete de Vèste | Amsterdam | Aafgebraoke (1966 – 1970) |
| 1872 – 1873 | Sint-Landricuskirk | Ech | Oetbreiïng, restauratie |
| 1872 – 1877 | Dóm Sint-Martin | Mainz (Pruses) | Oetbreiïng, restauratie |
| 1872 – 1880 | Vóndelkirk | Amsterdam | |
| 1873 – 1875 | Sint-Urbanuskirk | Bovenkerk (gem. Amstelveen) | Aafgebrendj in 2018 |
| 1873 | Sint-Pieëterskirk | Frederikshald (Noorwaege) | |
| 1875 – 1878 | Sint-Jekoeabeskirk | D'n Haag | |
| 1876 – 1881 | Sint-Lambertuskirk | Maer | |
| 1876 – 1885 | Rieksmuseum | Amsterdam | |
| 1878 | RK Kloeaster Mariënburg | Bussum | |
| 1879 – 1880 | Karmelitessekloeaster | Ech | |
| 1880 | Villa Alpha | Valkeberg | |
| 1880 – 1883 | Basiliek van de H.H. Wiro, Plechelmus en Otgerus | Berg (Roerdale) | Restauratie |
| 1880, 1899 | Sint-Janskirk | De Nuujstad | Restauratie, sacristie |
| 1881 – 1889 | Centraal Staasje | Amsterdam | |
| 1882 – 1884 | Sint-Bonifatiuskirk | Leeuwarden | |
| 1884 | Sint-Vituskirk | Bussum | Mit biedrages van Jos Cuypers |
| 1884 – 1893 | Sint-Dominicuskirk | Amsterdam | |
| 1885 | Sint-Benedictusabdie van Achel | Achel (Belsj) | |
| 1885 – 1887 | Sint-Joeazefkathedraal | Groninge | Mit biedrages van Jos Cuypers |
| 1885 – 1891 | H. Amelbergakirk | Zöstere | Groeate restauratie |
| 1891 – 1892 | Sint-Vituskirk | Hilversum | Nuujboew; mit biedrages van Jos Cuypers |
| 1891, 1904 | H.H. Sint-Nicolaas en Barbarakirk | Valkeberg | Veurportaal, oetbreiïng |
| 1892 | Kurhoes Hoes t'r Geul | Valkeberg | |
| 1892 – 1912 | Kestieël de Haar | Haarzuilens (gem. Utrech) | Neogotische herbouw |
| 1893 | Toegankspaortgeboew Kestieël Borghare | Hare | |
| 1904 | Sint-Remigiuskirk | Klumme | |
| 1905 | Sint-Dionysiuskirk | Nieswiller | Oetbreïing, restauratie |
| 1906 – 1908 | Minnebreurskirk | Remuunj | Restauratie |
| 1913 | Romeinse catacombe | Valkeberg | |
| 1913 – 1915 | OLV Ónbevlek Óntvange | Vindele | |
| 1916 | Aopelochtheater | Valkeberg | |
| 1916 – 1918 | Sint-Dionysiuskirk | Assel | Oetbreïing, restauratie |
- ↑ Jachslot: nao alle waarsjienlikheid 'n óntwerp van Cuypers.
Fotogalerie
bewirk-
Archiefkas, Stedelijk Museum Remuunj -
Buste van Cuypers -
Sint-Pieëterskirk, Frederikshald (Halden, Noorwaege) -
Sint-Urbanuskirk, Baovekirk -
Sint-Jekoeabeskirk, D'n Haag -
Sint-Vituskirk, Hilversum -
Sint-Joeazefkirk, Groninge -
Vóndelkirk, Amsterdam -
Sint-Vituskirk, Blawhoes (Frieslandj) -
RK Kloeaster Mariënburg, Bussum -
Sint-Laurentiuskirk, Alkmaar -
Jekoeabes de Mieërderekirk, Bóches
Weiteswaerdighede
bewirk- Euver 't laeve van Cuypers is 'ne musical gemaak, Pierre Cuypers de Musical. In 2008 waas deze in 't Remuunjse Theaterhotel de Oranjerie te zeen. Hae is gesjreve dore stadsdichter van Remuunj, Hans van Bergen. De meziek is van de Nutse Hub Boesten en de regie waas in henj van André van Hest oet Tilburg.
- Sieër 2008 siertj 't portret van Cuypers de motorwage van e gelieknamig treinstèl van Veolia Transport.