12 november

Gebäörtenisse

Gebore

Gesjtorve

Viering/herdènking

12 november is de 316de daag van 't jaor (317de daag in ein sjrikkeljaor) in de Gregoriaanse kalender. Nog 49 daag pes 't eindj van 't jaor.

1638 - De Amsterdamse Hortus botanicus wirt opgerich.
1812 - 't Leger van Napoleon trèk zich truk oet Moskou en sjtuk de Berezina euver.
1852 - Op 't Proces van Kölle waeren de "Kölse Communiste" besjöldig van hoagverraod. Zeve van de 11 aanwezige besjöldigde waere veraordeild tot in totaal 36 jaor vestingsjtraof. Dit proces "besjluut de eësjte fase van de Duutsje arbeidersjbewaeging" zaet Friedrich Engels.
1918 - Oasteriek wirt ein repebliek.
1918 - Geïnsjpireerd door de ómwentelinge in Duutsjlandj en Ruslandj reup de Nederlandse socialistische leijer Pieter Jelles Troelstra op tot revelutie. Hae veroarzaak paniek, mèr kriet geine biejval.
1923 - Adolf Hitler wirt gearresteerd waeges zien mislökde poging óm op 8 november de mach te griepe.

Akihito van Japan,
tot keizer gekroand op 12 november 1990.

1927 - Leon Trotski wirt oet de communistische partiej van de Sovjet-Unie gezat. Stalin is noe feitelik alleinheërsjer.
1935 - De eësjte lobotomie wirt oetgeveurd, in Lissabon.
1937 - Japanse troepe bezètte Sjanghai in de Japans-Chinese aorlog.
1942 - 't Britse Achste Leger ónger generaal Bernard Montgomery nump Tobroek in.
1942 - De Sjlaag óm Guadalcanal begint.
1944 - Britse bómmewerpersj brènge in de Tromsøfjord de Tirpitz tot zinke.
1948 - 't Tribunaal van Tokio veraordeilt 7 Japanse leijersj tot de doadsjtraof veur hun aandeil in de Tweëde Waereldaorlog.
1962 - 't Eilandj Guam wirt getróffe door eine tyfoon.
1980 - De Voyager-1 kump ’t kortste punt biej Saturnus.
1990 - Kroanprins Akihito wirt de 125^ste monarch van Japan en nump de titel Keizer Akihito van Japan aan. De troansbesjtieging vèndj plaatsj in 't biejzeen van hoag gaste oett 158 lenj.
1990 - Tim Berners-Lee publiceert ein formeel veursjtèl veur 't World Wide Web.
2001 - De Taliban wirt verdreve oet Kaboel.
2004 - In Leëuwarde wirt 't waereldrecord vallende dominosjteinkes gebraoke. Biej Domino Day 2004 valle 3.992.397 sjteinkes óm.
2004 - In Liempde wirt in ein kampeerboerderiej ein trainingskamp van de PKK opgerold.

Aleksander Borodin,
gebaore op 12 november 1833.

Grace Kelly,
gebaore op 12 november 1929.

1679 - Thomas-Philippus d'Alsace et de Boussu, Zuid-Nederlandse kardinaal-aartsbisjop van Mechele (gesjtorve 1759)
1746 - Jacques Charles, Franse natuurkundige en werktuugboewkundige (gesjtorve 1823)
1757 - Jacobus Bellamy, Nederlandse dichter (gesjtorve 1786)
1780 - Piet Retief, Zuid-Afrikaanse leijer van de Veurtrèkkersj (gesjtorve 1838)
1790 - Letitia Tyler, Amerikaanse First Lady (gesjtorve 1842)
1833 - Alexander Borodin, Russische componist (gesjtorve 1887)
1840 - Auguste Rodin, Franse beeldhouwer (gesjtorve 1917)
1842 - John Rayleigh, Britse natuurkundige (gesjtorve 1919)
1863 - Giovanni Tacci Porcelli, Italiaanse nuntius in Belsj en Nederlandj en curiekardinaal (gesjtorve 1928)
1866 - Soen Jat-sen, Chinese nationalist (gesjtorve 1925)
1872 - Félix Gogo, Belzje kunssjilder (gesjtorve 1953)
1891 - Seth Barnes Nicholson, Amerikaanse astronoom (gesjtorve 1963)
1916 - Victor Westhoff, Nederlandse bioloog en natuurbesjermer (gesjtorve 2001)
1917 - W.F.K. Bischoff van Heemskerck, awt-verzètsman en eësjte sjtalmeister van de keuninginne Wilhelmina, Juliana en Beatrix (gesjtorve 2007)
1917 - Jo Stafford, Amerikaanse póp- en jazz-zangeres (gesjtorve 2008)
1926 - Tony Corsari, Vlaamse zenger
1929 - Michael Ende, Duutsje jeugbeuksjriever (gesjtorve 1995)
1929 - Grace Kelly, Amerikaanse actrice en prinses van Monaco (gesjtorve 1982)
1930 - Tonke Dragt, Nederlandse sjriefster van kènjerbeuk
1931 - Aldert Walrecht, Nederlandse letterkundige, vertaler en oetgaever (gesjtorve 2009)
1933 - Frank Noya, Nederlandse bassist
1933 - Peter Post, Nederlandse fitserenner en ploogleijer
1933 - Joe Rodgers, Amerikaanse zakeman en ambassadeur (gesjtorve 2009)
1934 - Charles Manson, Amerikaanse sekteleijer en maordenaer
1941 - Huib Rooymans, Nederlandse acteur
1945 - Neil Young, Canadese zenger en songwriter
1950 - Coen van Vrijberghe de Coningh, Nederlandse acteur (gesjtorve 1997)
1956 - Jannes van der Wal, Nederlandse dammer (gesjtorve 1996)
1958 - Lebbis, Nederlandse cabaretier
1961 - Nadia Comăneci, Roemeense turnster
1962 - Wim Kieft, Nederlandse voetballer
1963 - Ron Boszhard, Nederlandse tv-presentator
1978 - Eric Addo, Ghanese voetballer
1979 - Lucas Glover, Amerikaans golfer
1981 - Jody Bernal, Nederlandse zenger

Knoet de Groate,
gesjtorve op 12 november 1035.

607 - Paus Bonifatius III
1035 - Knud de Groate (~40) keuning van Groat-Brittannië
1094 - Duncan II van Sjotlandj (34), keuning van Sjotlandj
1434 - Lodewijk III van Anjou (31), hertog van Anjou
1463 - Didacus (63), Sjpaans franciscaner monnik, genaezer en katholieke heilige
1567 - Anne de Montmorency (74), Franse veldjheër en sjtaatsman
1600 - Andreas van Oasteriek (42), Nederlandse kardinaal
1854 - Charles Kemble (78), Britse toneelspeler
1858 - Alois II (62), vors van Liechtenstein
1903 - Camille Pissarro (73), Franse kunssjilder
1921 - Fernand Khnopff (63), Belzje symbolistische sjilder
1947 - Barones Orczy (82), Hongaarse sjriefster
1948 - Umberto Giordano (81), Italiaanse componist
1958 - Henri Hoevenaers (56), Belzje fitserenner
1973 - Friedrich Ahlers-Hestermann (90), Duutsje kunssjilder en lithograaf
1980 - Andrej Amalrik (42), Russische sjriever, historicus en dissident
1980 - Haya van Someren (54), Nederlandse politica
1994 - Wilma Rudolph (54), Amerikaans atlete
2000 - Lea Rabin (72), Israëlische vredesactiviste
2002 - André Batenburg (80), Nederlandse bankeer
2007 - Ira Levin (78), Amerikaanse bestseller auteur
2008 - Mitch Mitchell (61), Britse drummer
2008 - Serge Nigg (84), Franse toandichter
2018 - Stan Lee (95), Amerikaanse scenaris en stripoetgever

okt - november - dec

Roams-katholieke kalender:
- Heilige Livinus van Gent († 7e eëuw)
- Heilige Christiaan (van Gniezo) († 1003)
- Heilige Renaat (van Angers) († c. 422)
- Heilige Josaphat Koentsevitsj († 1623) - Gedachtenis
- Heilige Cunibertus van Keulen († c. 663)
- Heilige Lebuïnus († c. 773)
- Heilige Aemilianus de la Cogolla († 574)
- Heilige Ymar van Reculver († c. 830)