Economie
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Nuts. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
Economie is 'n sociaal weitensjap die zich bezighèlt mit 't voertbringe en de verdeiling van sjaarse gojere en middele. Sjaarste haet in de economie neet de beteikenis van zeldzaam mer van beperkt besjikbaar. D'r zal get gekoze motte weure want neet alles kint tegeliek. 't Keuzevraagsjtuk determineert 't zogenaamde economisch prebleim.
De sjaarste van gojere en productiemiddele, en 't behere daovan is de vraogsjtèlling veur de economie as weitensjap. De kernvraog veur de economie as weitensjap is de optimaal verdeiling van de sjaarste. Dees vraog haet ouch raakvlakke mèt de politiek en de politieke filosofie. 't Economisch vraogsjtök omvat ónger angere produktie, distributie, welvaart en consumptie. Economisch handele ontsjtit omdat vaak neet alles tegeliek kint.
In de economie óngersjieje zich meistes de volgende vakgebejer: de mikro-economie, de makro-economie, en de econometrie.
Economie as Yochai Benchler besjtudere de economie van de creatie en versjpreiding van informatie mèt behölp van nuuj technologië zoas 't internet.
Gesjeedenis vaan de Economie
bewirkOorsjpronk
bewirkDe wortels vaan de economie es ongerwerp vaan discussie gaon truuk op auw Griekse verhenjelinge euver politiek, ut middeliewse debat euver de richtige pries, en zewiejer, maer meistes weurt 't begin vaan de economie es weitesjap gelegk bie de physiocrate, 'n groep geljaerde oet Fraankriek in de 17e iew dae veur 't jaetst de ganse economie es ein grwoat systeim vaan opein wirkende krachte zaoge: 't zwaogeheite tableau economique. Maer de economie es weitesjap kaom veur 't jaetst ech richtig op gang wie de Sjotse wiesgaer Adam Smith zien beuk The Wealth of Nations (Riekdom vaan Lenjer) en Theory of Moral Sentiments (Theorie vaan Moreel Geveul) sjreef.
Smith besjreef wie de henjelinge vaan luuj dae veural om eige belaang gaove toch koste lieje tot 'n vorm vaan saomewirking waobie de ein veur de behoefte vaan de anger wirkt en angesom. 'T is neet vaan de gooje zin vaan de sjlechter, sjreef Smith, tot veer verwachte dat er os vleisj göf, maer veur es tot 't in zien eige belang is. Maer zwao ein transaksie is oeteinjelik good veur de sjlechter, en auch veur de klaantsj. Es genog luuj op dae manier mitein henjel drieve, dan is 't oeteindelik zjus of ze geleid woarte deur een onzichbare haandj. (En oet de beuk van Smith hubbe v'r dan auch noch tot op vaandaog 't fameuze concept vaan de onzichbare haandj vaan de mert.)
De marginaalrevoluusje
bewirkDe moderne economische weitesjap haet noch ummer veil te danke aon Smith, maer natuurlik zint ongertusje auch veil nuuj ideeë bedach. De wichtigste daovan waor zwoa ein groate verenjering tot me noe noch sjprök vaan de marginaalrevoluusje—ein weitesjappelike revoluusje wobie de klassieke economie vaan Smith, Ricardo, en Mill in een gans nuuj lich waort gezat.
