Lies vaan Nobelprieswinners (geneeskunde)

De Nobelpries in de geneeskunde weurt eder jaor touwgekind door 't Karolinska-Instutuut oet Solna bij Stockholm. De ierste oetreiking waor in 1901; wie bij de aander Nobelprieze (op dee in de Economie nao) gebäört dat op aonwiezing vaan Alfred Nobel zien testamint. Oersprunkelek waor de pries sterk geriech op 'nen idealistische vörm vaan wetensjap. Allewijl weurt de pries zoewel oetgereik veur fundamenteel biomedische oontdèkkinge wie veur touwgepas oonderzeuk.

Sommege bekroende oontdèkkinge zien allewijl achterhaold. Dat gelt in 't bezunder veur de Nobelpries vaan 1926, oetgereik aon Johannes Fibiger. 't 'Spiropteracarcinoom' wat heer besjreef bleek achteraof geint te zien.

Jaor Laureaot Land Juryrapport
1901 Emil von Behring Duitsland "veur zie werk umtrint serumbehandeling, in 't bezunder häör touwpassing tege difterie, boemèt heer e gans nui paad op 't gebeed vaan de medische wetensjap heet gebaond en daomèt d'n dokter e mechteg waope tege krenkde en doed in han heet gegeve."
1902 Ronald Ross Vereineg Keuninkriek/Brits Indië "veur zie werk euver malaria, boemèt heer heet getuind wie dat 't organisme binnekump en zoedoende de groondslaag heet gelag veur succesvol oonderzeuk nao dees krenkde en meniere veur ze te bekaampe."
1903 Niels Ryberg Finsen Denemarke (Faeröer)

"[um] zien bijdraoge aon de behandeling vaan krenkdes, in 't bezunder lupus vulgaris, die ziech riech op bestraoling, boemèt heer 'n gans nui piste veur de medische wetensjap heet geopend."

1904 Ivan Pavlov Rusland "es erkinning veur zie werk umtrint de spiesverteringsfysiologie, boedoor de kinnes vaan vitaol aspekte vaan 't vakgebeed zien hervörmp en oetgebreid."
1905 Robert Koch Duitsland "veur zien oonderzeuk en oontdèkkinge umtrint de tering."
1906 Camillo Golgi Italië "es erkinning veur hun werk umtrint de structuur vaan 't zenuwstèlsel."
Santiago Ramón y Cajal Spaanje
1907 Charles Louis Alphonse Laveran Fraankriek "es erkinning veur zie werk umtrint de rol vaan protozoë in de oerzaak vaan krenkdes.:"
1908 Ilja Metsjnikov Rusland "es erkinning veur hun werk umtrint immuniteit."
Paul Ehrlich Duitsland
1909 Emil Theodor Kocher Zwitserland "um zie werk umtrint de fysiologie, pathologie en chirurzjie vaan de sjèldklier".
1910 Albrecht Kossel Duitsland "es erkinning veur zien bijdrage tot eus kinnes vaan celsjemie door zie werk umtrint eiwitte, boe-oonder de nucleïdezoere."
1911 Allvar Gullstrand Zwede "veur zie werk aon de diopterieë vaan 't oug."
1912 Alexis Carrel Fraankriek "[veur] zie werk umtrint vaathechtinge en de transplantatie vaan bloodvater en orgaone."
1913 Charles Richet Fraankriek "veur zie werk umtrint anafylaxie".
1914 Robert Bárány Oosteriek-Hongarije "um zie werk umtrint de fysiologie en pathologie vaan 't evewiechsorgaon."
1915-19 neet oetgereik
1919 Jules Bordet Belsj "um zien ootndèkkinge umtrint immuniteit."
1920 August Krogh Denemarke "veur de oontdèkking vaan 't regulatief motorisch stèlsel veur de haorvater."
1921 neet oetgereik
1922 Archibald Hill Vereineg Keuninkriek "um zien oontdèkking umtrint de wermteproductie in de spiere."
Otto Meyerhof Duitsland "um zien oontdèkking vaan de vaste relatie tösse zuurstofconsumptie en 't mèlkzoermetabolisme in de spiere."
1923 Frederick Banting Canada "veur hun oontdèkking vaan insuline."
John Macleod Vereineg Keuninkriek
1924 Willem Einthoven Nederland "um de oontdèkking vaan 't mechanisme achter 't elektrocardiogram."
1925 neet oetgereik
1926 Johannes Fibiger Denemarke "um zien oontdèkking vaan 't Spiropteracarcinoom."
1927 Julius Wagner-Jauregg Oosteriek "veur zien oontdèkking vaan de therapeutische weerde vaan malariavaccinatie bij de behandeling vaan dementia paralytica."
1928 Charles Nicolle Fraankriek "veur zie werk euver tyfus."
1929 Christiaan Eijkman Nederland "um zien oontdèkking vaan 't antineuritisch vitamine."
Frederick Gowland Hopkins Vereineg Keuninkriek "um zien oontdèkking vaan greujbevorderende vitamine."
1930 Karl Landsteiner Oosteriek "veur de oontdèkking vaan minseleke bloodgróppe."
1931 Otto Heinrich Warburg Duitsland "um zien oontdèkking vaan de aard en menier vaan doen vaan 't aosemenzym."
1932 Charles Scott Sherrington Vereineg Keuninkriek "veur hun oontdèkkinge umtrint de wèrking vaan neurone."
Edgard Adrian Vereineg Keuninkriek
1933 Thomas Hunt Morgan Vereinegde Staote "veur zien oontdèkkinge umtrint de rol vaan 't chromosoom in èrfelekheid."
1934 George Whipple Vereinegde Staote "veur hun oontdèkkinge umtrint leverbehandeling in gevalle vaan anemie."
George Minot Vereinegde Staote
William P. Murphy Vereinegde Staote
1935 Hans Spemann Duitsland "veur zien oontdèkking vaan 't organiserend effek bij de oontwikkeling vaan 't embryo."
1936 Henry Hallett Dale Vereineg Keuninkriek "veur hun oontdèkkinge umtrint de sjemische transmissie vaan zenuwimpulse."
Otto Loewi Oosteriek/Duitsland
1937 Albert Szent-György Hongarije "um zien oontdèkkinge in verband mèt 't biologisch verbrenningsperces, mèt 'n speciaol verwiezing nao vitamine C en de katalyse vaan fumaarzoer."
1938 Corneille Heymans Belsj "veur zien oontdèkking veur de rol vaan de bijhoolte en 't aortamechanisma in de regulering vaan d'n aosem."
1939 Gerhard Dormagk Duitsland "veur de oontdèkking vaan de antibacterieel effecte vaan prontosil."
1940-42 neet oetgereik
1943 Henrik Dam Denemarke "veur zien oontdèkking vaan vitamine K."
Edward Adelbert Doisy Vereinegde Staote "veur zien oontdèkking vaan de sjemische aard vaan vitamine K."
1944 Joseph Erlanger Vereinegde Staote "veur hun oontdèkking in verband mèt de hendeg gedifferentieerde functies vaan losse zenuwvezele."
Herbert Spencer Gasser Vereinegde Staote
1945 Alexander Fleming Vereineg Keuninkriek "um hun oontdèkking vaan de penicilline en häör genezend effek bij versjèllende infectiekrenkdes."
Ernst Boris Chain Vereineg Keuninkriek
Howard Walter Florey Australië
1946 Hermann Joseph Muller Vereinegde Staote "veur de oontdèkking vaan 't veroerzake vaan mutaties door röntgenstraoling."
1947 Carl Ferdinand Cori Vereinegde Staote "um hun oontdèkking vaan 't verluip vaan de katalytische umzètting vaan glycogeen."
Gerty Theresa Cori-Radnitz Vereinegde Staote
Bernardo Alberto Houssay Argentinië "um zien o0ontdèkking vaan de rol vaan 't hormoon in de adenohypofyse bij de productie vaan sókkers."
1948 Paul Hermann Müller Zwitserland "veur zien oontdèkking vaan de hoeg efficiëntie vaan DDT es contakvergif tege diverse gelidpoetege."
1949 Walter Rudolf Hess Zwitserland "veur zien oontdèkking vaan de functioneel organisatie vaan 't middebrein es coördinator vaan de activiteite vaan de orgaone."
António Caetano Egaz Moniz Portugal "veur zien oontdèkking vaan de therapeutische weerde vaan lobotomie bij bestumde psychoses."
1950 Philip Showalter Hench Vereinegde Staote "veur hun oontdèkkinge umtrint de hormone vaan de bijneersjèl, hun structuur en hun biologische effekte."
Edward Calvin Kendall Vereinegde Staote
Tadeusz Reichstein Pole/Zwitserland
1951 Max Theiler Zuid-Afrika/Vereinegde Staote "veur zien oontdèkkinge umtrint geel koorts en wie me 't bevech."
1952 Selman Abraham Waksman Vereinegde Staote "um zien oontdèkking vaan streptomycine, 't ierste antibioticum wat wèrk tege de tering."
1953 Hans Adolf Krebs Vereineg Keuninkriek "um zien oontdèkking vaan de citroenzoercyclus."
Fritz Albert Lipmann Vereineg Keuninkriek/Wes-Duitsland "um zien oontdèkking vaan co-enzym A en zie belaank veur 't intermediair metabolisme."
1954 John Franklin Enders Vereinegde Staote "um hun oontdèkking tot poliovirusse in diverse soorte weefsele in culture kinne greuje."
Frederick Chapman Robbins Vereinegde Staote
Thomas Huckle Weller Vereinegde Staote
1955 Axel Hugo Theodor Theorell Zwede "veur zien oontdèkkinge umtrin de aard en wèrking vaan oxideringsenzyme."
1956 André Frédéric Cournand Vereinegde Staote "um hun oontdèkkinge umtrint hartkatheterisatie en pathologische veranderinge in de bloodsumloup."
Werner Forssmann Wes-Duitsland
Dickinson W. Richards Vereinegde Staote
1957 Daniel Bovet Italië "veur zien oontdèkkinge umtrint kunsstoffe die de wèrking vaan bepaolde liefsfuncties hindere, in 't bezunder hun oetwèrking op 't vaatstèlsel en de gereemselspiere."
1958 George Wells Beadle Vereinegde Staote "veur hun oontdèkking tot gene wèrke door 't regulere vaan bepaolde sjemische reacties."
Edward Lawrie Tatum Vereinegde Staote
Joshua Lederberg Vereinegde Staote "veur zien oontdèkkinge umtrint genetische recombinatie en de organisatie vaan genetisch materiaol vaan bacterië."
1959 Arthur Kornberg Vereinegde Staote "veur hun oontdèkking vaan de mecanismes bij de biologische synthese vaan ribonucleïnezoer (RNA) en deoxyribonucleïnezoer (DNA)."
Spaanje/Vereinegde Staote
1960 Frank Macfarlane Burnet Australië "um hun oontdèkking vaan aongelierde immuuntollerantie."
Peter Brian Medawar Brazilië, Vereineg Keuninkriek
1961 Georg von Békésy Hongarije "um zien ootndèkkienge vaan de fysieke stimulatiemecanismes in 't slekkehoes."
1962 Francis Crick Vereineg Keuninkriek "veur hun oontdèkkinge umtrint de moleculair structuur vaan nucleïnezoere en häör belaank veur de euverdrach vaan informatie in levend weefsel."
James Watson Vereinegde Staote
Maurice Wilkins Nui-Zieland/Vereineg Keuninkriek
1963 John Eccles Australië "um hun oontdèkkinge umtrint de ionemecanismes betrokke bij 't aonsloon en ophawwe [vaan pulse] in de perifeer en centraol deile vaan 't zenuwcelmembraon."
Alan Lloyd Hodgkin Vereineg Keuninkriek
Andrew Huxley Vereineg Keuninkriek
1964 Konrad Bloch Vereinegde Staote "um hun oontdèkkinge umtrint de mecanismes en regulering vaan 't cholesterol- en vetzoermetabolisme."
Feodor Lynen Wes-Duitsland
1965 François Jacob Fraankriek "veur hun oontdèkkinge umtrint de genetische controle vaan enzyme en virussynthese."
André Lwoff Fraankriek
Jacques Monod Fraankriek
1966 Peyton Rous Vereinegde Staote "um zien oontdèkking vaan tumor-veroerzakende virusse."
Charles Brenton Huggins Vereinegde Staote "um zien oontdèkkinge umtrint hormoonbehandeling bij prostaotkaanker."
1967 Ragnar Granit Finland/Zwede "veur hun oontdèkkinge umtrint de primair fysiologische en sjemische geziechspercesse in 't oug."
Haldan Keffer Hartline Vereinegde Staote
George Wald Vereinegde Staote
1968 Robert W. Holley Vereinegde Staote rowspan=3 | "veur hun interpretatie vaan de genetische code en häör functie in eiwitsynthese."
Har Gobind Khorana India/Vereinegde Staote
Marshall Nirenberg Vereinegde Staote
1969 Max Delbrück Vereinegde Staote "veur hun oontdèkkinge umtrint 't verdobbelingsmecanisme en de genetische structuur vaan virusse."
Alfred Hershey Vereinegde Staote
Salvador Luria Italië/Vereinegde Staote
1970 Julius Axelrod Vereinegde Staote "veur hun oontdèkkinge umtrint de vochtransmitters in de zenuwinde en de mecanismes veur hunnen opslaag, hun vrijkoume en hun deactivering."
Ulf von Euler Zwede
Bernard Katz Vereineg Keuninkriek
1971 Earl W. Sutherland jr. Vereinegde Staote "veur zien oontdèkkinge umtrnt de mecanismes veur de wèrking vaan hormone."
1972 Gerald Edelman Vereinegde Staote "um hun oontdèkkinge umtrint de sjemische structuur vaan antiliechame."
Rodney Porter Vereineg Keuninkriek
1973 Karl von Frisch Wes-Duitsland/Oosteriek "um hun oontdèkkinge umtrint de organisatie en oetwèrking vaan individueel en massaol gedraagspetroene."
Konrad Lorenz Oosteriek
Nikolaas Tinbergen Nederland
1974 Albert Claude Vereinegde Staote "veur hun oontdèkkinge umtrint de structureel en functioneel organisatie vaan de cel."
Christian de Duve Belsj
George E. Palade Roemenië/Vereinegde Staote
1975 | David Baltimore "veur hun oontdèkkinge umtrint de interactie tösse tumor[veroerzakende ]virusse en 't genetisch materiaol vaan de cel."
Renato Dulbecco Italië/Vereinegde Staote
Howard Martin Temin Vereinegde Staote
1976 Baruch Samuel Blumberg Vereinegde Staote "veur hun oontdèkkinge umtrint nui mecanismes veur d'n oersprunk en verspreiing vaan infectiekrenkdes."
Daniel Carleton Gajdusek Vereinegde Staote
1977 Roger Guillemin Vereinegde Staote "veur hun oontdèkkinge umtrint de peptideproductie door 't brein."
Andrew Schally Canada/Pole/Vereinegde Staote
Rosalyn Yalow Vereinegde Staote "veur de oontwikkeling vaan radioimmunoassays vaan peptides."
1978 Werner Arber Zwitserland "veur de oontdèkking vaan begrenzingsenzyme en hun touwpassing bij probleme in de moleculair genetica."
Daniel Nathans Vereinegde Staote
Hamilton Smith Vereinegde Staote
1979 Allan Cormack Zuid-Afrika/Vereinegde Staote "veur de oontwikkeling vaan computergesjikde tomografie."
Godfrey Hounsfield Vereineg Keuninkriek
1980 Baruj Benacerraf Venezuela/Vereinegde Staote "veur hun oontdèkkinge umtrint genetisch bepaolde structure op 't celoppervlaak die immunologische reactie regele."
Jean Dausset Fraankriek
George D. Snell Vereinegde Staote
1981 Roger Wolcott Sperry "veur zien oontdèkkinge umtrint de functioneel specialisaties vaan de hersehèlfte."
David Hubel Canada/Vereinegde Staote "um hun oontdèkkinge umtrint de informatieverwèrking vaan 't geziechsorgaon."
Tosten Wiesel Zwede
1982 Sune Bergström Zwede "veur hun oontdèkkinge umtrint prostaglandine en verwante biologisch actieve stoffe."
Bengt Samuelsson Zwede
John Vane Vereineg Keuninkriek
1983 Barbara McCLintock Vereinegde Staote "um häör oontdèkking vaan transposone."
1984 Niels K. Jerne Denemarke "veur theorieë umtrint de perceisheid vaan oontwikkeling en controle vaan 't immuunsysteem en de oontdèkking vaan 't productieprinciep vaan monokloon antiliechame."
Georges J.F. Köhler Wes-Duitsland
César Milstein Argentinië/Vereineg Keuninkriek
1985 Michael S. Brown Vereinegde Staote "veur hun oontdèkkinge umtrint de regulering vaan 't cholesterolmetabolisme."
Joseph L. Goldstein Vereinegde Staote
1986 Stanley Cohen Vereinegde Staote "veur hun oontdèkking vaan greujfactore."
Rita Levi-Montalcini Italië
1987 Susumu Tonegawa Japan "um zien oontdèkking vaan 't genetisch principe achter 't ginnere vaan diversiteit in antiliechame."
1988 James Black Vereineg Keuninkriek "veur hun oontdèkking vaan belaankrieke principes vaan medicatie."
Gertrude B. Elion Vereinegde Staote
George H. Hitchings Vereinegde Staote
1989 J. Michael Bishop Vereinegde Staote "veur hun oontdèkking vaan de cellulairen oerpsrink vaan retroviraol oncogene."
Harold E. Varmus Vereinegde Staote
1990 Joseph Murray Vereinegde Staote "veur hun oontdèkkinge umtrint orgaon- en celtransplantatie bij de behandeling vaan minseleke krenkdes."
E. Donnall Thomas Vereinegde Staote
1991 Erwin Neher Duitsland "veur hun oontdèkkinge umtrint de functie vaan inkel ionekenale in celle."
Bert Sakmann Duitsland
1992 Edmond Fischer Zwitserland/Vereinegde Staote "veur hun oontdèkkinge umtrint umkierbaar eiwitfosforylatie es biologisch reguleringsmecanisme."
Edwin Krebs Vereinegde Staote
1993 Richard J. Roberts Vereineg Keuninkriek "veur hun oontdèkking vaan mozaïekgene."
Philipp A. Sharp Vereinegde Staote
1994 Alfred Gilman Vereinegde Staote "veur hun oontdèkking vaan G-eiwitte en hun rol in signaoltransductie in celle."
Martin Rodbell Vereinegde Staote
1995 Edward B. Lewis Vereinegde Staote "veur hun oontdèkkinge umtrint de genetische controle in de vreug embryonaol oontwikkeling."
Christiane Nüsslein-Volhard Duitsland
Eric F. Wieschaus Vereinegde Staote
1996 Peter C. Doherty Australië "veur hun oontdèkkinge umtrint de specificiteit vaan de celgesjikden aofweer."
Rolf Zinkernagel Zwitserland
1997 Stanley B. Prusiner Vereinegde Staote "veur de oontdèkking vaan prione, 'n nui krenkdeverwèkker."
1998 Robert Furchgott Vereinegde Staote "veur hun oontdèkkinge umtrint stikstofmonoxide es signaolmolecuul in de bloodsumloup."
Louis Ignarro Vereinegde Staote
Ferid Murad Vereinegde Staote
1999 100px Günter Blobel Duitsland/Vereinegde Staote "veur de oontdèkking tot eiwitte intrinsieke signaole aofgeve die hun transport en locatie in de cel regele."
2000 Arvid Carlsson Zwede "veur hun oontdèkkinge umtrint signaoltransductie in 't zenuwstèlsel."
Paul Greengard Vereinegde Staote
Eric Kandel Vereinegde Staote/Oosteriek
2001 Leland H. Hartwell Vereinegde Staote "veur huhn oontdèkkinge vaan de belaankriekste regulatore vaan de celcyclus."
Tim Hunt Vereineg Keuninkriek
Paul Nurse Vereineg Keuninkriek
2002 Sydney Brenner Zuid-Afrika "veur hun oontdèkkinge umtrint genetische regulering vaan orgaonoontwikkeling en geprogrammeerde celdoed."
H. Robert Horvitz Vereingde Staote
John Sulston Vereineg Keuninkriek
2003 Paul Lauterbur Vereinegde Staote "veur hun oontdèkkinge umtrint MRI."
Peter Mansfield Vereineg Keuninkriek
2004 Richard Axel Vereinegde Staote "veur hun oontdèkking vaan reukreceptore en de organisatie vaan 't reukstèlsel."
Linda Buck Vereinegde Staote
2005 Barry Marshall Australië "um hun oontdèkking vaan Heliobacter pylori en zien rol in maogoontsteking en maogzwere."
Robin Warren Australië
2006 Andrew Fire "veur hun oontdèkking vaan RNA-interferentie - genoonderdrökking door dobbelstringeg RNA."
Craig Mello Vereingde Staote
2007 Mario Capecchi Vereinegde Staote/Italië "veur hun oontdèkkinge vaan principes veur de introductie vaan bezunder genetische modificaties bij muis door 't gebruuk vaan embryonaol stamcelle."
Martin Evans Vereineg Keuninkriek
Oliver Smithies Vereineg Keuninkriek/Vereinegde Staote
2008 Harald zur Hausen Duitsland "veur zien oontdèkking vaan 't minselek papilloomvirus wat baarmojerhalskaanker veroerzaak."
Françoise Barré-Sinoussi Fraankriek "veur hun oontdèkking vaan 't minselek immunodeficiëntievirus."
Luc Montaignier Fraankriek
2009 Elizabeth Blackburn Vereinegde Staote/Australië "veur de oontdèkking vaan wie chromosome besjermp weure door telomere en 't enzym telomerase."
Carol Greider Vereinegde Staote
Jack Szostak Vereinegde Staote
2010 Robert G. Edwards Vereinegde Staote "veur de oontwikkeling vaan in vitro-fertilisatie."
2011 Bruce Beutler Vereinegde Staote "veur hun oontdèkkingen umtrint de activering vaan aongebore immuniteit."
Jules Hoffmann Fraankriek/Luxembörg (land)
Ralph Steinman
(postuum oetgereik)
Canada "veur zien oontdèkking vaan de dendritische cel en häör rol in adaptieve weerstand."
2012 John Gurdon Vereineg Keuninkriek "veur de oontdèkking tot volgreujde celle nog tot pluripotente kinne weure hergeprogrammeerd."
Shinya Yamanaka Japan
2013 James Rothman Vereinegde Staote "veur hun oontdèkkinge vaan 't mecanisme achter vesikelverkier, e belaankriek transportsysteem in eus celle."
Randy Schekman Vereinegde Staote
Thomas C. Südhof Vereinegde Staote/Duitsland
2014 John O'Keefe Vereinegde Staote/Vereineg Keuninkriek "veur hun oontdèkking vaan celle die e positioneringssysteem in 't brein vörme."
May-Britt Moser Noorwege
Edvard Moser Noorwege
2015 William C. Campbell Ierland/Vereinegde Staote "veur hun oontdèkking vaan 'n nui behandeling veur infecties door rondwörmparasiete."
Satoshi Ōmura Japan
Tu Youyou "veur häör oontdèkkinge umtrint 'n nui behandeling vaan malaria."
2016 Yoshinori Ohsumi Japan "veur zien oontdèkking vaan de mecanismes vaan autofagie."
2017 Jeffrey Hall Vereinegde Staote "veur hun oontdèkking vaan moleculair mecanismes roond 't circadisch ritme."
Michael Rosbash Vereinegde Staote
Michael W. Young Vereinegde Staote
2018 James P. Allison Vereinegde Staote "veur hun oontdèkking vaan kaankerbehandeling door 't oonderdrökke vaan negatieve immunregulering."
Tasuko Honjo Japan
2019 William Kaelin jr. Vereinegde Staote "veur hun oontdèkking vaan wie celle zuurstofpresintie opmerke en ziech draon aonpasse."
Peter J. Radcliffe Vereineg Keuninkriek
Gregg Semenza Vereinegde Staote
2020 Harvey J. Alter Vereinegde Staote "um de oontdèkking vaan 't hepatitis C-virus."
Michael Houghton Vereinegde Staote
Charles M. Rice Vereinegde Staote
2021 David Julius Vereinegde Staote "veur de oontdèkking vaan de temperatuur- en geveulsreceptore."
Ardem Patapoutian Vereinegde Staote/Libanon
2022 Svante Pääbo Zwede "veur zien oontdèkkinge umtrint de genome vaan oetgestorve minsechtege en de minseleke evolutie."
2023 Katalin Karikó Hongarije/Vereinegde Staote "veur hun oontdèkkinge umtrint nucleosidebasemodificaties die de oontwikkeling vaan effectieve mRNA-vaccins tege COVID-19 höbbe meugelek gemaak."
Drew Weissman Vereinegde Staote