12 jannewarie

Gebore

Gestorve

12 jannewarie is 'nen daag op de Gregoriaanse en Juliaanse kalender. 't Is d'n twelfden daag vaan 't jaor; in e gewoen jaor koume daan nog 353 daog, in e sjrikkeljaor nog 354.

1528 - Gustaaf I weurt gekroend tot keuning vaan Zwede. Heer regeerde al sinds 1523.
1554 - Bayinnaung, oonder wee Birma ziene groetsten umvaank zouw bereike, weurt tot keuning gekroend.
1616 - De Braziliaanse stad Belém weurt neve de Amazonedelta gestiech.
1701 - Groninge en Frieslandj gaon (entelik) euver op de Gregoriaanse kalender.
1807 - Bösjkroetramp in Leiden. Kortbiej 't Rapenburg vlug op Coppermaondig ein kroetsjeep de lóch in. D'r valle óngeveër 160 doaje en 2000 gewónje, en 218 hoeze waere verrinneweerd.
1848 - In Palermo begint d'n opstand tegen 't Keuninkriek vaan de Bei Siciliës.
1867 - 't Hertogdóm Sjleeswiek en 't hertogdóm Holsjtein waere es provincie Sjleeswiek-Holsjtein biej 't keuninkriek Pruusjes ingelief.
1872 - Johannes IV weurt in Axum gekroend tot keizer vaan Ethiopië.
1932 - Hattie Caraway nump es ierste vrouw zitting in de Senaot vaan de Vereinegde Staote.
1945 - Twiede Wereldoorlog: De Sovjet-Unie begint 't Vistula-Oderoffensief.
1962 - Operatie Chopper, de ierste Amerikaanse militair actie in de Vietnamoorlog, begint.
1964 - In Zanzibar begint 'nen opstand tegen 't bewind vaan de sultan.
1967 - James Bedford liet ziech es ierste mins invrere mèt de bedoeling um later wijer te kinne leve.
1969 - De New York Jets versloon de Baltimore Colts in de Super Bowl, allewel tot de lèste extreem favoriet waore.
1970 - Biafra capituleert, womit ein eindj kump aan de Nigeriaanse burgeraorlog.
1972 - De Amerikaanse televisieserie All in the Family versjient veur 't eësj op de Nederlandse tv.
1982 - 't Brits paersbureau Reuters berich dat volges tweë Amerikaanse óngerzeukesj 't zeëniveau saer 1940 waereldwied is gesjtege mèt 13 cm.
2005 - Lancering vaan Deep Impact, 't ierste ruimtevaartuig wat (gecontroleerd) neerstort op 'ne komeet.
2006 - Op d'n hadj bij Mekka brik 'ne massapaniek oet, boe-in minstens 362 lui weure doedvertrampeneerd.
2010 - Haïti weurt getroffe door 'nen eerdsjók vaan 7 op de momintmagnitudesjaol, kortbij de hoofstad Port-au-Prince. Tösse 217.000 en 230.000 inwoeners zien um 't leve gekome.

1576 - Petrus Scriverius, Nederlandsen historicus (gestorve 1660)
1580 - Jan Baptist van Helmont, Zuid-Nederlandse natuurwetensjapper (gestorve 1644)
1597 - François Duquesnoy, Zuid-Nederlandse beeldhouwer (gestorve 1643)
1628 - Charles Perrault, Franse sjriever (gesjtórve 1703)
1715 - Jacques Duphly, Franse klavecinis en componis (gestorve 1789)
1724 - Frances Brooke, Britse sjriefster (gestorve 1789)
1729 - Edmund Burke, Ierse filosoof (gestorve 1797)
1741 - Reinier Vinkeles, Nederlandse teikenaer en graveur (gesjtórve 1816)
1746 - Johann Heinrich Pestalozzi, Zwiterse pedagoog (gestorve 1827)
1751 - Jakob Michael Reinhold Lenz, Duutsje sjriever (gesjtórve 1792)
1822 - Etienne Lenoir, Belzje oetvènjer van de explosiemotor (gesjtorve 1900)
1849 - Jean Béraud, Franse sjèlder (gestorve 1935)
1851 - Ferdinand I vaan de Bei Siciliës (gestorve 1825)
1860 - Ludwig Willem Reymert Wenckebach, Nederlandjse kunssjilder en graficus (gesjtórve 1937)
1864 - Benjamin Lamme, Amerikaanse elektrotechnicus (gesjtórve 1924)
1873 - Spiridon Louis, Griekse marathonluiper en Olympisch kampioen (1896)
1876 - Ermanno Wolf-Ferrari, Italiaanse componis (gestorve 1948)
1881 - Anna Pavlova, Russische ballerina (gesjtórve 1931)
1893 - Hermann Göring, Duitse militair en politicus (gestorve 1946)
1893 - Alfred Rosenberg, Duitsen arsjitek en politicus (gestorve 1946)
1906 - Emmanuel Lévinas, Litouws-Franse filosoof (gestorve 1995)
1916 - P. W. Botha, Zuid-Afrikaanse politicus (gestorve 2006)
1918 - Maharishi Mahesh Yogi, Indiase meditatielierer en goeroe (gestorve 2008)
1926 - Morton Feldman, Amerikaanse componis (gestorve 1987)
1930 - John Leddy, Nederlandse acteur
1932 - Alain Teister, Nederlandse sjriever en sjilder (gesjtorve 1979)
1939 - Jacques Hamelink, Nederlandse dichter, prozasjriever en essayis
1941 - Chet Jastremski, Amerikaanse zjwömmer
1944 - Joe Frazier, Amerikaanse bokser (gestorve 2011)
1949 - Haruki Murakami, Japanse sjriever
1951 - Herman Heinsbroek, Nederlandse zakeman en politicus
1953 - Willem Endstra, Nederlandse zakeman en krimmeneel (gesjtorve 2004)
1954 - Cees van der Pluijm, Nederlandse sjriever, dichter, columnist, acteur en presentator
1954 - Howard Stern, Amerikaanse diskjockey
1955 - Jan van Houwelingen, Nederlandse fitserenner
1956 - Vincent Lavenu, Franse fitserenner en ploogleijer
1974 - Melanie Chisholm (Mel C), Britse zangeres (o.a. Spice Girls)
1979 - Johnny de Mol, Nederlandse acteur en presentator
1993 - Zayn Malik, Britse popzenger (o.a. One Direction)

dec - jannewarie - feb

1322 - Maria vaan Braobant, keuningin vaan Fraankriek (67)
1519 - Maximiliaan I vaan 't Heileg Roems Riek (59)
1665 - Pierre de Fermat, Franse wiskundege (58)
1674 - Giacomo Carissimi, Italiaanse componis (68)
1705 - Luca Giordano, Italiaanse sjèlder (70)
1735 - John Eccles, Ingelse daan wel Britse componis (ca. 66)
1759 - Prinses Anna van Hannover, widvrouw van sjtadhawwer Willem IV (49)
1765 - Johann Melchior Molter, Duutsje componis en dirigent (68)
1834 - William Wyndham Grenville, 1e Baron Grenville, Britse politicus (74)
1932 - Daniël Noteboom, Nederlandse sjaker (21)
1943 - Jan Campert, Nederlandse dichter en sjriever (40)
1955 - Armand Thiery, Belzje preester, theoloog en psycholoog (87)
1972 - Henri Pieck, Nederlandse architek, teikenaer en kunssjilder, tweëlingbroor van Anton (76)
1976 - Agatha Christie, Britse detectivesjriefster (85)
2003 - Maurice Gibb, Brits-Australische popmuzikant (Bee Gees) (53)
2007 - Alice Coltrane, Amerikaanse jazzuzikante (69)
2015 - Inge Vermeulen, Braziliaans-Nederlandse hockeyster (30)
2020 - Paulo Gonçalves, Portugese motorcoureur (40, veroongelök)
2020 - Roger Scruton, Britse filosoof (75)
2020 - Aart Staartjes, Nederlandsen acteur (81)