1816
1816 (MDCCCXVI) waor e sjrikkeljaor wat begós op 'ne maondag op de Gregoriaanse kalender. Dit jaor wirt ouch waal 't jaor zónger zomer geneump. Euveral in de waereld vènje extreem waerssituaties plaatsj, zoa-es sjneëval in hertje zomer in Nederlandj. Dit alles wirt veraorzaak door de oetbarsjting van de vulkaan Tambora in Nederlands-Indië (allewiel: Indonesië) in 't veurgaonde jaor.
Gebäörtenisse
bewirk
- 21 fibberwarie - In Sint-Petersburg trouwt de Prins van Oranje mèt groatvorstin Anna Paulowna, zöster van Tsaar Alexander I van Ruslandj.
- 27 fibberwarie - 't Britse tösjebewèndj dreug de kolonie Suriname euver aan de Nederlandse interim-gouverneur Willem Benjamin van Panhuys.
- 16 april - De zjwaorste sjlaveopsjtand dae Barbados gekènd haet, begint ónger aanveuring van Bussa.
- 27 juli - Giovanni Battista Belzoni begint mèt de verplaatsjing van 't kolossale beeld van Ramses II vanoet 't Ramsesseum nao de Niel wo 't op 12 augustus aankump.
- 18 augustus - Nederlands-Indië wirt door de Britte aan Nederlandj trukgegaeve.
- 21 augustus - In Nederlandj wirt biej wèt 't metriek sjtèlsel van maote en gewichte ingeveurd.
- 27 augustus - Bómbardemènte op Algiers door ein gecombineerd Brits-Nederlands-Franse vloot ónger viceadmiraal Exmouth en Theodorus Frederik van de Capellen. De Bey wirt gedwónge 1000 christen-sjlave vriej te laote en ein verdraag taenge zeëraoveriej te óngerteikene.
- 30 oktober - Willem I volg zien vader Frederik I op es keuning van Württemberg.
- 7 november - De verwiejering tösje keuning Willem I en Gijsbert Karel van Hogendorp culmineert in 't óntsjlaag van de minister van boetelandjse zake. Hae blif zich verzètte taenge inveurrechte op producte oet Groat-Brittannië, terwiel de vors die neuëdig vindj óm de indusjtrie in de nuuj zuidelike provincies te besjerme.
- zónger datum
- Ouch in ’t muntsjtèlsel veurt Nederlandj 't decimale sjtèlsel in. D'r kump eine zilvere göjje dae verdeild is in 100 cente in plaatsj van 20 sjtuversj. Ouch waere ein gouwe tientje en ein driegöjjesjtök in ómloup gebrach.
- Biej Keuninklik Besjluut wirt ein nuuj kirkorde veur de Nederduutsje Gereformeerde Kirk vasgesjtèld: 't Algemein Reglement. De naam wirt gewiezigd in Nederlandse Hervormde Kirk.
- Nao de val van Napoleon wirt ten zuide van Vaols 't dwergsjtäötje Neutraal Moresnet opgerich.
- De Franse arts René Laënnec vundj de sjtethoscoop oet.
- Keuning Ferdinand van Napels en Sicilië voog zien rieke same tot 't Keuninkriek van de Tweë Siciliën.
Gebore
bewirk
gebaore 13 december 1816.
- 6 jannewarie - August Willem Philip Weitzel, Nederlandse minister (gesjtorve 1896)
- 21 april - Charlotte Brontë, Britse sjriefster (gesjtorve 1855)
- 14 juni - Priscilla Tyler, Amerikaanse First Lady (gesjtorve 1889)
- 30 oktober - Gerardus Henri Betz, Nederlandse politicus (gesjtorve 1868)
- 13 december - Ernst Werner von Siemens, Duutsje oetvènjer en indusjtrieel (gesjtorve 1892)
Gesjtorve
bewirk
maîtresse van William IV,
gesjtórve op 5 juli 1816.
- 30 jannewarie - Reinier Vinkeles (75), Nederlandse teikenaar en graveur
- 14 fibberwarie - Jean Paul Egide Martini (74), Duutsj-Franse componist en meziekpedagoog
- 8 april - Maria Rosa Julia Billiart (64), Frans-Belzje ordesjtichteres
- 5 juni – Giovanni Paisiello (76), Italiaanse componist
- 5 juli – Dorothy Jordan (54), Ierse actrice, maitresse van keuning William IV van 't Verenigd Keuninkriek (b. 1761)
- 14 juli - Francisco de Miranda, Zuid-Amerikaanse generaal, revolutionair en vriejheidssjtriejer
- 20 juli - Gavrila Derzjavin (73), Russische dichter
- 30 oktober - Frederik I van Württemberg (keuning) (61)
- 30 december – Louis Henri Loison (45), Franse generaal
