13 miert

13 miert is de 72ste daag van 't jaor (73ste daag in ein sjrikkeljaor) in de Gregoriaanse kalender. Nog 293 daag pès 't eindj van 't jaor.

Gebäörtenisse

William Herschel
Óntdèkker van de planeet Uranus in 1781.

• 483 - Felix III wirt paus.
• 1567 - Sjlaag biej Oosterweel: De Sjpanjaarde versjlaon 'n geuzeleger biej Antwerpe.
• 1697 - Tayasal, 't lètste vorsjtedóm van de Itzá - Maya, wirt door de Sjpanjaarde veroaverd.
• 1781 - Astronoom William Herschel óntdèk de planeet Uranus.
• 1826 - Paus Leo XII creëert tweë nuuj kardinale.
• 1868 - Paus Pius IX creëert neuge nuuj kardinale.
• 1884 - Begin van 't beleg van Khartoum.
• 1887 - Aleksandr Oeljanov, de broor van Lenin wirt terechgesjtèld.
• 1900 - In de Tweëde Boere-aorlog verovere de Britte Bloemfontein.
• 1902 - Veur 't eerst wirt asfalt gebruuk veur eine waeg. Dit gebeurt in Monte Carlo.
• 1918 - Verheffing van de Apostolische Prefectuur Nederlands-Borneo in Nederlands-Indië tot Apostolisch vicariaat Nederlands-Borneo.
• 1921 - Mongolië verklaort zichzelf ónaafhankelik van de China.
• 1925 - In Tennessee verbeejt ein wèt 't leëre van evolutie op sjoal.
• 1930 - De Amerikaanse astronoom Clyde Tombaugh maak melding van de óntdèkking van de planeet Pluto.
• 1932 - Nederlandj sjpeelt ziene eësjte officiële rugbyinterlandj. In Amsterdam wirt met 6-6 geliekgesjpeeld taenge Belsj.
• 1933 - Paus Pius XI creëert ach nuuj kardinale.
• 1938 - De nuje Oasteriekse kanseleer Arthur Seyss-Inquart proclameert de anschluss van Oasteriek biej nazi-Duutsjlandj wonao 't de oasprovincie (Ostmark) van 't Derde Riek wirt geneump.
• 1941 - Vieftieën leje van 't Geuzeverzèt en drie communistische Febberwariesjtakesj waere op de Waalsdorpervlakte door de nazi's geëxecuteerd.
• 1942 - 't Drage van 'n Jodesjter wirt verplich veur de jode in Nederlandj, Belsj en Frankriek.
• 1954 - Begin van de Sjlaag biej Dien Bien Phu, dae leijt tot de ónaafhankelikheid van Indochina.
• 1969 - Apollo 9 kump truk nao aarde.
• 1978 - Drie Zuid-Molukkesj gijzele 70 luuj in 't provinciehoes in Asse; ze sjete eine gijzelaer doad.
• 1979 - 't Europees Monetair Sjtèlsel (EMS) tröjt in wirking.
• 1980 - Oprichting van 't Instituut veur de Bevordering van de Surinamistiek
• 1986 - Sojoez T-15 wirt gelanceerd. Häöre bemanning is de eësjte die Mir in de ruumde bezeuk.
• 1990 - Ertha Pascal-Trouillot (43) wirt de eësjte vrouwelike president van Haïti. Ziej is juriste en waas ouch de eësjte vrouwelike rechter van häör landj.
• 1990 - George H. W. Bush, president van de Verenigde Sjtate, maak 'n eindj aan 't vief jaor awt hanjelsembargo taenge Nicaragua.
• 1990 - In de Sovjet-Unie verwiejert 't parlemènt artikel 6 oet de gróndwèt en kènt 't rume bevoogheje toe aan de president. De Communistische Partiej verlus zoa häör machsmonopolie.
• 1992 - Ein aardbeving in Oas-Turkije kos meë es 500 luuj 't laeve.
• 1994 - De eësjte versie van de Linuxkernel, de kern van 't Linux besjturingssysteem, kump oet.
• 1996 - 't Drama van Dunblane: In Dunblane, Sjotlandj geit 'ne gewapende man 'n sjoal bènne en vermaort 16 kènjer, 'n leërares en zichzelf.
• 1998 - Child Focus wirt opgerich in Belsj.
• 2003 - Alle sjepene van Antwerpe en burgemeister Leona Detiège numme óntsjlaag naodat gebleke waas dat meërdere sjepene mèt ein VISA-kaart van de sjtad perseuënlike aankoupe hèjje gedaon.
• 2006 - Introductie van de teëpad.
• 2008 - De Verenigde Naties numme unaniem de Resolutie 1804 aan wo-in alle lènj waere opgerope te veurkómme dat de gewaopende groepe oet Rwanda die terreur zeëje in 't oaste van Congo sjteun kriege.

Gebore

Clemens XI
gebaore 13 miert 1615

• 1556 - Dirck van Os, Nederlandse óngernummer (gesjtorve 1615)
• 1599 - Jan Berchmans, Vlaamse heilige en jezuïet (gesjtorve 1621)
• 1615 - Antonio Pignatelli, Paus Innocentius XII (gesjtorve 1700)
• 1733 - Joseph Priestley, Èngelsje sjeikundige (gesjtorve 1804)
• 1741 - Jozef II, keizer van 't Heilige Roamse Riek (gesjtorve 1790)
• 1744 - David Allan, Sjots portretsjilder en teikenaer (gesjtorve 1796)
• 1798 - Abigail Fillmore, First Lady, vrouw van de Amerikaanse president Millard Fillmore (gesjtorve 1853)
• 1811 - Alexander II van Ruslandj, tsaar van Ruslandj (gesjtorve 1881)
• 1812 - Vincent Gildemeester van Tuyll van Serooskerken, Nederlandse óngernummer (gesjtorve 1860)
• 1823 - Francesco Battaglini, Italiaanse kardinaal (gesjtorve 1885)
• 1839 - Tage Reedtz-Thott, Deense politicus (gesjtorve 1927)
• 1864 - Alexej Javlenski, Russische sjilder (gesjtorve 1941)
• 1883 - Enrico Toselli, Italiaanse componist en pianist (gesjtorve 1926)
• 1905 - Bram Groeneweg, Nederlandse langeaafsjtandsluiper (gesjtorve 1988)
• 1910 - Franz Olah, Oastenrieks politicus (gesjtorve 2009)
• 1911 - L. Ron Hubbard, Amerikaanse sjrirver en oprichter van Scientology (gesjtorve 1986)
• 1915 - Gerrit Kleinveld, Nederlandse verzètssjtriejer in de Tweëde Waereldaorlog (gesjtorve 2006)
• 1916 - Jacque Fresco, Amerikaanse indusjtrieel óntwerper, auteur en oetvènjer
• 1919 - Irving Kriesberg, Amerikaanse expressionistische kunssjilder (gesjtorve 2009)
• 1919 - Klazien Rotstein-van den Brink, Nederlandse krujevrouw, baeter bekènd es Klazien uut Zalk (gesjtorve 1997)
• 1920 - Frits Butzelaar, Nederlandse acteur en televisieregisseur (gesjtorve 2000)
• 1920 - Leo Pagano, Nederlandse radioversjlaaggaever (gesjtorve 1999)
• 1921 - René Adriaenssens, Belsje fitserenner (gesjtorve 1995)
• 1924 - Dick Katz, Amerikaanse jazzpianis en meziekarrangeur (gesjtorve 2009)
• 1939 - Neil Sedaka, Amerikaanse zenger en leedjessjriever
• 1942 - Herman Wijffels, Nederlandse bankeer en topfunctionaris
• 1946 - Chris Roberts, Duutsje schlagerzenger
• 1949 - Emmy Verhey, Nederlandse violiste
• 1968 - Raymond Meijs, Nederlandse fitserenner
• 1973 - Edgar Davids, Nederlandse voetballer
• 1974 - Thomas Enqvist, Zjweedse tennisser
• 1975 - Stefan Aartsen, Nederlandse zjwömmer
• 1975 - Claudia de Breij, Nederlandse cabaretière en deejay
• 1991 - Luan Santana, Braziliaanse muzikant
• 2004 - Coco Gauff, Amerikaanse tennisster

Gesjtorve

Tsaar Alexander II
gesjtorve in 1881

• 1395 - John Barbour (ca. 75), Sjotse dichter
• 1628 - John Bull (66), Èngelsje organist en componist
• 1808 - Christiaan VII (59), Deense keuning
• 1876 - Vasili Babkin (62), Russische militair
• 1879 - Adolf Anderssen (60), Duutsje sjaker
• 1881 - Tsaar Alexander II (62), Russische tsaar
• 1892 - Lodewijk IV van Hessen-Darmstadt (54), groathertog van Hesse
• 1900 - Alicia Ann Spottiswoode (90), Sjotse leedjessjriefster
• 1901 - Benjamin Harrison (67), 23e president van de Verenigde Sjtate
• 1903 - Nicolaas Beets (88), Nederlandse auteur, dichter en predikant
• 1906 - Susan B. Anthony (86), Amerikaanse feministe en burgerrechteactiviste
• 1929 - Henry Scott Tuke (71), Èngelsje sjilder
• 1938 - Frederick George Jackson (77), Britse poolóngerzeuker
• 1976 - Willy Alfredo (77), sjneldichter
• 1983 - Louison Bobet (58), Franse fitserenner
• 1983 - Paul Citroen (86), Nederlandse sjilder
• 1987 - Bernhard Grzimek (77), Duutsje zoöloog
• 1991 - Cor Witschge (65), Nederlandse acteur
• 1996 - Herman & Diana Renz (29), Nederlands circus-echpaar
• 1998 - Jan Coenraad Kamerbeek (90), Nederlandse filoloog
• 2006 - Jimmy Johnstone (61), Sjotse voetballer
• 2009 - Betsy Blair (85), Amerikaanse actrice

Viering/herdènking

• roams-Katholieke kalender:
  • Heilige Eufrasia († 420)
  • Heilige Modesta († c. 304)
  • Heilige Gerald (van Mayo) († 731/2)
  • Heilige Nicefoor († 828)
  • Heilige Roderik en Salomon († 857)
  • Heilige Ansovinus († 840)