Hellingbösj

(Doorverweze van Hellingbosj)

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Valkebergs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.


Baoveste bösj achter kesjtièl Beusdal

'ne Hellingbösj ies 'ne bösj gesitueerd tege en op 'ne berg, zoawie die bv. in Zuud-Limburg tege de hellinge van de beekdale väöl veurkómme. Door regewater en waterluip höbbe ziech gröbbe en haol waeg gevörmp. Vanoet de dale van de Gelaenbaek, de Geul, de Gulp en de Voor en ziebaeke, woa v'r beemde, moerasse, bóngerde, kalkgraasland, wiengaarde en weie tegekómme beginne hoagerop de hellingbösj.

In Zuud Limburg en Belsj Limburg kómme op plaatse mergel en kundersjtein aan de oppervlakte, zoa-es in Valkeberg, Oud-Valkeberg, Geulem, Meersje, Kunder, Krawbich Sint Pieter en Kan.
In versjillende bösj óntsjpringe brónne. Vanwege de sjtiel helling en de primitieve gereidsjappe van de boere, woort d'r vreuger gein hout gekap en bleef de bösj behouwe.

Flora en Fauna

bewirk

Neve gemengde aanplant van loofbuim en naoldbuim ies de ónderbegreujing hièl gevarieerd. Door 't versjil van samesjtèlling van de grónd kump de begreuiing in twiè soorte veur. Van bove nao ónder op de kleigrónd sjtoon o.a. eike mèt haagbeuk, hazelaer, vleer, meidaon, bosjrank (liaan) en varens. Op kiezel sjtoon eikebuim mèt berkebuim, liesterbes, voelboum, kamperfoelie. Hie vingk me ouch kiezelkoele. Op de kalkgrónd sjtoon eike mèt haagbeuk, hazelaer, vleer, meidaon, bosjrank en varens. 't Mins typisch zint de eike-berkebösj, die sjtoon ouch op de zandgrónd.

Plante die veurkómme zint: meizäödsje, wintergreun of klimop, brièmsjtroek, boasannemoon, daslook, sjpeenkroed, sjnièklökske, kèrkesjleutel, mièrts en bosjviuèlke, helmbloom, gael doufnetel, groatblomig muur, akkerhoornbloom, waldmeister (O.L. vrouwebedstro), bingelkroed, aronskelk, einbes, klet, maelpaume (maagdenpalm)

Dere wie das, moes, sjlaopmoes, knien, eikhoorn en sóms de ree. Wiejer: boktor, keizersjmantel (pepel), vuurkever, motmök.

Veugel zoa-es sjpechte, biejemeis, blauwmeis, winterkeuninkske, boumklever, roadbeursjke, merel, nachtegaal, zjwartkoptuinfluiter, tjiftjaf, fitis, wielewaal, sjpotvogel, greunvink, buizerd ransuul en bosjuul.

Paddesjteul zoa-es Judasoar, morieljesoorte, reuzebovis, witte bultzjwam, houtknotszjwam, elvebenkskes

Hellingbösj in Limburg

bewirk
 
'n depe gröb in de Savelsbösj
Aafkomstig van Wikipedia, de Vriej Encyclopedie. "https://li.wikipedia.org/w/index.php?title=Hellingbösj&oldid=395288"