Holle waeg
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Valkebergs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
'ne Holle waeg ies 'n combinatie van 'ne waterluip of raegebaek en 'ne waeg, in 't heuvelland van o.a. Limburg. 't Ies ein, vanwege jaorelank nao ónder sjtruimend rege- en doajwater, oetgesjlete gröb. Door 't waegdèk loupe daodoor depe geule en euveral liegke kiezelsjtein en knabbe. 't Fiener materiaal, wie plante en drek weurt mètgesjlèp riechting 'n beek of rivier. 't Reparere en opvölle van vore, gemaak door paerd en karre, weurt waeg botte geneump. Um de waeg nog beter begaonbaar te make en te houte kriege diet soort waeg sóms 'n dèklaog van kiezelsjtein of 'n läögske graove asfalt. De kiezel woort gehaold oet de gemeintelike kiezelkoel. 'ne Holle waeg dae neet verhard ies sjliet óngevaer eine maeter per ièw oet.
Biotoop
bewirk
In de helling aan weerskent, ouch de graaf geneump, greuje, vanwege 't microklimaat van zoane holle waeg (beveurbeeld in 't ope veld) neve allerlei sjtruuk ouch versjillende wil blome die van wermde houte, zoa wie Hazegerf (Duizendblad, Achillea millefolium), Dónderkroed (Sint Janskruid, Hypericum perforatum), Dónderbloom (Wilde Marjolein, Origanum vulgare), Aels (Artimisia), Knoupkroed (Centauria pratensis), Rapunzelklökske (Campanula rapunculus), Boterbloom (Ranunculus auricomus), Agrimonie (Agrimonia eupatoria) en Hazekliè (Klaverzuring, Oxalis acetossella). Aan de sjièmkant en in hol waeg in de bösj greuje allerlei sjtruuk, wie Sjlièkrekele (Sleedoorn), Meideun (Crataegus oxyacantha), Wie (Salix), Brièmsjtroek (mèt bromele) (Rubus fruticosus), Hónsroas (Rosa canina), diverse soorte varens, graassoorte, wintergreun (Klimop, Hedera Helix) en o.a. de Gevlekde Aronskelk (Arum maculatum), Look-zonder-look en Salomonszegel. Sóms ies d'r 'ne mieddeberm mèt graas en Waegtrae (Weegbree, Plantago major).
Versjillende dere make hole in de hellinge wie knien, dasse en muus. Sóms ouch de korewouf. 't Gleujwörmke (Glimworm of Vuurvlieg, Phosphaenus hemipterus) lièt ziech sjnachs dèks zeen es 't zien leech oetsjtraolt en ouch de Karkol (Wijngaardslak) veult ziech hie thoes.
