Voere (gemeinte)

Dit artikel is gesjreve in 't Norbiks. Ómdat 't plaatsgebónge is, maogs doe 't ómzètte nao 't Voeres, es te dit dialek sjpriks.

(Nota: et Voeres besjtèèt néét; éker dörrep is aandesj)

Gemeinte Voere

Geografie
Gewest	Vlaondere
Provincie	Belsj Limburg
Arrondissemaent	Tóngere
Geografische coördinaote	50°45' N.B. 5°45' O.L.
Oppervlakte	50,63 km²
Deelgemèngdes	Moelinge Voere S'n Maeëte S'n Pieëter Teuve Rimmersjdel
Bevolking (Bron : NIS)
Inwoeners (01/01/2015)	4.080
Nationalitèèt	3078 Belsj 1018 Nederlands 23 Duutsj 14 Fraans 74 aandersj

Voere (Nederlands: Voeren, Frans: Fourons) is 'n gemèngde in Belsj Limburg, die es Flamsje enclaaf mèt 'n oppervlak van 5000 ha in Wallonië liekt. Voere grenst in 't noorde an Nederlands Limburg en in de ander weendrichtinge an Luuk. 't Is 'n facilitètegemèngde mèt facilitète veur Franstalege. Vlaandere besjowt die facilitète saer 1997 mèt d'r Róndsjtuurbreef-Peeters, es oetdovend. 't Assimilatiebeleid - kiek de Voerkwestie - wert saer doe krach biegezat mèt nuuj decrete of Rondsjtuurbreve.

Voere liekt in d'r kern van e ecologisch överlappingsgebied tösje 't Midde-Europese, 't Atlantische en 't Submediterrane District. Dit haat es gevolg dat d'r 'n enorm variatie is an habitats en niches, en es gevolg daovan, 'n rieke biodiversiteit m.a.w. väöl versjillende saoërte plaante en dere.

De gemèngde ontlieënt häöre naam an 't dörp Voere dat langs de Voor liegkt. Moelinge liegkt an de Berwien en Teuve an de Gulp. D'r naam de Voerstreek is 'n toeristisch maerk.

Bies in 1963 de taalgrens in 't Belsj officieel vasgesjtèld woort, huurde Voere bie de provincie Luuk. Bies in 2000 Huub Broers börgemeister woort, woort Voere ummer door Franstalege bestuurd.

Kèrkdörper, gehuchte en buurtsjappe in de gemèngde Voere

Oost-Voere haat hieël väöl klèng gehuchte, oeë soms mer èèn hoes of 'n boerderiej stjèèt. Dat haat te make mit de versjprèjde beweuning, die typisch is väör 't Laand va Herf.

Kèrkdörper:

Moelinge (Moelingen, Mouland)
Voere ('s-Gravenvoeren, Fouron-le-Comte)
De Plaank (De Plank, La Planck)
S'n Maeëte (Sint-Martens-Voeren, Fouron-St-Martin)
S'n Pieëter (Sint-Pieters-Voeren, Fouron-St-Pierre)
Teuven (Teuven)
Rimmersjdel (Remersdaal, Rémersdael)

De gemèngde Voere grenst an de vólgende gemèngdes:

Moelinge grenst an Èèsde (Nederland) en Visé (Wallonië)
Voere grenst an Eèsde en Mergraote (Nederland) en Visé en Dalhem (Wallonië)
S'n Maeëte grenst an Mergraote en Gulpe-Wittem (Nederland) en Dalhem en Aubel (Wallonië)
S'n Pieëter grenst an Aubel
Teuve grenst an Gulpe-Wittem (Nederland) en Aubel en Plombières (Wallonië)
Rimmezjdel grenst an Plombières en Aubel (Wallonië)

Gehuchte en buurtsjappe:

Revére en baëke

De Voor, De/La Voer
De Vaoërsj, De/La Veurs
De Berwien, De/La Berwijn/Berwinne
't Laankwater, De Noor
Rimmersjdelse baek

Demografie

S'n Maeëte gezieë vanaaf de sjpoorwaegbrugk. Rechsväör: Fraanstalège sjoeël; in de grave: Vlamsje jeugdherberg De Veurs; leenks daonaeve 't Heem, Chirogeboew, mèt daobie de vaogelsjtange van de Sjötteriej; de S'n Martinuskèrk mèt rechs 'n sjtökske van 't Vlamsj Kultureel Centrum Het Veltmanshuis. Rechs boete de foto liegkt 't Franstalig Cultureel- en Sjportcentrum en d'r zaal van de Fraanstalege harmonie; wieër de väörmalege sjtatie; leenks boete beeld de politiegeboewe. Direc achter d'r hövvel liegkt Norbik

Begin 2007 wonne d'r 4250 luuj, 2142 mansluuj en 2108 vrowluuj. 3194 zeunt Belsj en 1066 haant 'n ander nationalitèèt, oeëvan 981 de Nederlandse. De Belzje medische visie op zjwangersjap en bevalling leidt d'r toe dat in Voere èèges bekaans noeëts keender gebaore werre. Me gèèt nao Tongere of Verviersj of Visé of Mestreech en Haeële öm de keender in 'n hospitaal op de waelt te brènge. De owwersj motte hön babyke dus in 't gebaoërteregister van de gemèngde, oeë 't ziekehoes liegkt, insjrieve en daonao motte ze 't keend in Voere in 't bevolkingsregister insjrieve. Dit lètste wert evvel dèk vergaeëte, mèt es gevolg dat de gemèngde via extern administratief waeg ömmer mieë nuuj-gebaorene haat es dat me in de èège administratie taegekeumt. In 2006 waore d'r in Voere 20 babykes ingesjraeve, veer Belzje en 16 mèt 'n ander nationalitèèt terwiel d'r 33 gebaore zeunt. Die 13 werre da dör d'r börgemèèster èèges an de administratie toegevoegd.

Taalverhoudinge

De mieërderheed van de autochtoon bevolking is Franstalig. 20% haat de Hollensje nationaliteit en daorum zeunt de mitste luuj Nederlandstaleg. Dis taalverhouding weersjpiegelde zich och in d’r verkeezingsoetsjlaag van 2000. Väör d’r gemingderaod won Voerbelange mit de hulp van de hollendsje sjtimme. Väör d’r OCMW (Raod väör maatsjappelek welzijn) won Retour à Liège want väör dizze Raod moeche de Hollendere neet mitsjtimme. In 2006 verenderde Retour à Liège d'r naam in Retour @ Libertés. Bie de verkezinge op 8 oktober verlore de franstalige ene zetel in d'r gemingderaod mae och in d'r OCMW-raod, oeëdör 't saer doe 'n Franstalige minderheed haat in 't Vlamsje Voere. Sèèt 2023 hajjet en nuj twèèjtalige partiej Voeres Alternateef.

't Platt

‘t Platt wert nog gekald däör vriewel alle luuj owwer es 50 jaor. De Franstalige neume 't dialekt Plat-Duutsj zjuus wie de luuj oet 't d'r sjtrieëk van Moontse. De Vlaminge neume 't dialect 't Vlamsj - de lètste 5 jaor och wal 't Limburgs - en 't Nederlands 'good Vlamsj'. Jónger luuj die ‘t platt nog kalle haant mètstes ‘n mam die platt kalt.

Vereniginge

In Voere haat 't in totaal 66 vereniginge en 11 jeugdgroepe die gemèngdesubsidie oontvange bie unaniem gemèngderaodsbesjluut. Alle vereniginge geneumd oonder de Voerdörpe werre gesubsidiëerd en daomèt erkaand es Voerense vereniginge. 't Gèft 51 Nederlandstalige en 26 Franstalige vereniginge.

't Gèft èng Franstalige vereniging, die touristische activitète in Castel Notre Dame oftewaal Obsinnich organiseert, die ooch lid is van de Vlamsje VVV in Voere.

't Haat èng officieel twietalige vereniging, de vereniging van de jaegers, die evvel gèng gemèngdesubsidie aa-vrugt. Oonder toezich van d'r busjwechter veurt dis vereniging ooch 't jachbeheer oet in Voere.

Geboare in de gemiengde Voere

Pierre de Schiervel (1783-1866), gouverneur
Winand Heynen (1835-1916), polletieker
Paul Cerfontaine (1864-1917), bioloog
Marcel Kerff (1866-1914), koereur
Léon Hollands, burgemèèster va Rimmezjdel va 1950 pies 1960 ^[1]
Honoré Wynants, burgemèèster va Sëmmäate va 1964 pies 1977 ^[2]
Charles Vandenhove (1927-2019), archietek
Lucien Spronck (1931-1989), foetballeur
Armel Wynants, adjeunk-arrondissemenscommissaire vör Voere va 1988 pies 2011 ^[2]
Léon Semmeling (1940), foetballeur
Huub Broers (1951), polletieker
Jan Nyssen (1957), geograaf
Luc Hollands (1967), mellevieëboer

Kiek och

Platdiets en Plattdütsch

Externe linke

Website van de gemèngde
- Noeët: Saer september 2009 örsj twietalig, wat wèttelek verplicht is.

Gemeinte Voere
Deilgemeintes en dörper: De Plaank · Moelinge · S'n Maeëte · S'n Pieëter · Täöve · Rimmersjdel · Voere
Gehuchte en buurtsjappe: A g'n Eke · Baerg · Brook · De Daal · Dreenk · de Hèj · Katterot · Kètte · Knap · D'r Krindel · Kweente · Maazsjes · Magne Bois · Nurep · Obsinnich · Paerds · Pensool · Roeje Bösj · Rule · Sjilberg · Sjoppemer Hèj · Sjoppem · Ulvend · Vaoësj · Vaoërzjervaeld · Vitsje · Sinnich · Zjwaan

Belsj Limburg

[hollands-1] Benoît, un 4e Hollands, sacré roy du tir à Rémersdael

[wynants-2] 2,0 ^2,1 Les Fouronnais francophones en deuil d’Armel Wynants

[1]

[2]