Zjwame

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Zjwaams. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

---

Gemeinte Zjwame kort veur de opheffing

Vlag van Zjwame

Zjwame (Nederlandse naam Swalmen) is ei dörp in de Nederlands-Limburgse gemeinte Remunj, kort euver de grens bie Brugke. In Zjwame vleujt de Zjwaam in de Maas.

Gemeintelik Herindeling mit Remunj

Toet 1 januari 2007 woor Zjwame 'n zelfsjtenjige gemeinte, die ouch nog Assel (Asselt) en De Boekoêl (Boukoul) ómvatde. 't Oppervlak woor 22,96 km². De lanjelikke politiek dwóng Zjwame toet 'n fusie mit ein anger gemeinte, mer de veurgestèlde fusie mit Remunj waerde neet gesjteund door de gemeinte Zjwame, die lever biej Bezel nuuj ingedeild wooj waere. De gemeinte Bezel haaj dao aevel zien twiefels euver en Remunj woor dao sjterk taege. Bie de grote herindeiling van 2007 woor de annexatie van Zjwame de einige gedwónge herindeiling. Arnold Wassen sjreef ein liedje euver de kwestie.

Naam

Zjwame (Swalmen, in de 11e-12e eew (de) Sualmo; 1239 Swalmene) dankt zien naam aan 't reviertje de Zjwaam (Swalm). De oetgang -en is hiej gen meervoudsvorm, mer 'n aje naamvalsvorm om ein plaats aan te gaeve (vergeliek: Gulpe).

Waope

't Dörpswaope van Zjwame kwoom veur 't eers veur in 1607 - veur dae tied zegelde de rechter perseunlik - en is óntleent aan det van de femielie van Zjwame (ein jongere sjtam van de femielie Van Broeckhuysen, diej 'tzelfde waope haet, worop Van Swalmen ein baresjteel ter óngersjeijing haet aangebrach). In 1339 waerde ridder Seger van Swalmen, zoon van wijle Willem van Broeckhuysen, door graaf Dirk van Loon, heer van Heinsberg en Blankeberg, beleend mit inkele landerieje in Zjwame.

D'r zin drie dörpszegels in gebroek gewaes toet 1792 en vanaaf 1614 sjteit de Heilige Lambertus d'r es kirkpetroon achter.

Gesjieddenis

In de prehistorie waerde d'r biej Zjwame graafheuvels ópgewórpe, worónger de graafheuvels aan de Kroppesjtraot, de graafheuvels op de Bosberg en biej Grietjens Gerich.

Romeine

In 't boetegebied van Zjwame ligke zichbare rèste van de Romeinse waeg van Haerle nao Xante, gelaege aan de zuidoos-randj van de vreugere gemeinte Zjwame, tösse de landjgojer Blankwater en Zuiderwijck Spick in 't kerkdorp De Boekoêl. Biej grenspaol 425 ligk ein laatneolithiese graafheuvel aan de Romeinse waeg.

Middeleewe

In de middeleewe meerde de Noormanne aan biej Asselt, om van dao-oet 't achterlandj te plunjere. Het kirkske van Asselt waerde in de 11e eew gebouwd op ein heuvel aan de Maas, wo eder ein fort haaj gesjtange. Dees kirk waerde grotendeils gebouwd mit sjteine aafkomstig van Romeinse gebouwe. Van de oorsjpronkelikke romaanse kirk restere nag 't sjeep en 't koor. Zjwame waas al ein heerlikheid aan 't inj van de 13e eew. D'r bevinje zich noe nag de rewine van de aje burch Ouborch of Naborch, en 't imposante, fraaj óngerhaje kesjteel Hilleraod. In de late middeleewe waerde d'r rondj Zjwame de landjwaer De Wolfsgraaf aangelag.

Nuje tied

De heerlikheid Zjwame, nao 1695 't Markgraafsjap Zjwame en Asselt, heurde biej 't Euverketeer of Opper-Gelre, 't aafzónjerlikke, zuidelikke deil van 't hertogdom Gelre. De heerlikheid waas dus tiedes de tachtigjäörige oorlog en toet 1713 Sjpaans, onger 't Hoes Habsburg.

Van 1713 toet 1795 kwaam Zjwame same mit Neel, 't aangrenzende Elmp (in Pruses), Remunj en Herte aan de Oostenriekse tak van de Habsbörgers. Remunj en omgaeving maakte toen deil oet van 't 'Belsje', det wil zigke Oostenrieks Euverketeer van Gelder, es klein restant van 't aje hertogdom Gelre. Aan de euverkantj van de Maas vele ouch Wessem, Kelpen en Oler, en sjtad en landj van Weert (mit Nederweert en Meijel) ónger dit Oostenrieks of Belsje Gelre.

Op 3 meert 1793 vonj biej Zjwame ein treffe plaats tösse Franse en Pruuse troepe. Het Franse revolusjonaere leger haaj euverwintjerd in Remunj en ging in fibberwarie op waeg om de vestingsjtad Venlo te verovere. Ein Pruus leger waas aan 't garnizoen van dae sjtad toegevoegd. Ziej vormde same mit Oostenriekse troepe ein legertje det de Franse tegemoet trók. Biej Zjwame kwame ze mekaar taenge, de Franse aan de zuidoever van de Zjwaam en de koalisie aan de noordoever. Nao ein vuurgevech zóchte de Franse dekking in kesjteel Hilleraod, mer ouch dao hele ze gèn sjtandj. Ónger zjwaore verlees vluchtte ziej truuk nao Remunj, det ze de volgende daag óntruumde. Zo verleute ze Nederlandjs grondjgebied, mer binne twee jaor zolle ze truuk kómme.

In de Franse tied heurde dit gebied biej 't Zuidelik-Nederlandse ('Belsje') departement van de Nedermaas. Pas in 1815 waerde 't Nederlands.

Bezeenswaardig

• De ruwine van de waterborch, de Ouborgh of Naborch oet 1300.
• Kesjteel Hilleraod in 't kirkdörp De Boekoêl
• De Sjpick oet de 15e eew oppe Boekoel
• H. Dionysiuskirk in Asselt oet de 11e en 16e eew
• Museum volkskuns en oudhede in Asselt
• De Sint-Lambertuskerk aan de Mert in Zjwame (website)

Vereineginge

• Website Harmonie Amicitia Boukoul
• Swalmens Liedertafel
• V.V. De Hopsjlokkers, vastelaovesvereineging (website)
• V.V. De Fobmötse, vastelaovesvereineging (website)
• Bacchus Zjwame, vastelaovesvereineging
• Boerebroelof Zjwame, vastelaovesvereineging
• De Mulders, vastelaovesvereineging
• V.V. Swalmen, voetbalvereineging (website)
• BC Dynamo Swalmen, badmintonvereineging (website)
• Zwem- & Poloclub Eszet Swalmen (website)
• Trommel- en Fluiterkorps Heide Swalmen (website)
• Koninklijke Harmonie St. Caecilia (website)
• Taofeltennisvereiniging Destatec (website)
• ZVV Tornado, Zaalvoetbalvereinging (website)
• Judovereiniging Hei-Sei-Do (website)
• S'62, volleybalvereinging

Bekènde persone

• Beeldhouwer Frans Peeters, 1926-2006. In 't dörp sjtaon beelde van hem op 't Dokter Crasbornplein; op de Hertogdom Gelresingel en aan de Zjwaam.
• Wielrenner Mathieu Cordang 1869-1942

Externe link

• Informatie euver de Naborg in Zjwame