Zittert

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Zittesj. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

---

Mert van Zitterd

Odaflat (achterziej) 2011

Begienehofsjtraot

Zitterd (Nederlands: Sittard) is 'n sjtad in de gemeinte Zitterd-Gelaen in Hollesj Limburg, 'n gemeinte die in 2001 gevörmp is bie 'n samevouging van de gemeintes Zitterd en Gelaen. 't Aantal inweunesj waar 38.865 op 1 jannewari 2004. Euver de sjriefwies van de Limburgse naam besjteit verdeildheid; op de plaatsnaamsjildjes aan de sjtadsgrenze sjteit Zitterd, de plaatsnamelies van dialekvereiniging Veldeke geuf Zittert. 'ne Bienaam veur jónges oet Zitterd is sjnaak en veur ein maedje is 't mechelke.

Kerne

• Baandert (Baandert)
• Broukzitterd (Broeksittard)
• Haagzitterd-Park (Haagsittard-Park)
• Kolleberg (Kollenberg)
• Laarhof (Lahrhof)
• Leiebrouk (Leijenbroek)
• Lömmericherveld (Limbrichterveld)
• Sanderbout
• Sjpaorkóllenie
• Ophaove (Ophoven)
• Euverhaove (Overhoven)
• Sjtadbrouk (Stadbroek)
• Vrangendael (Vrangendael)
• Hoogveldj (Hoogveld)

Historie

Kaart va vestingsjtad Zittert oet 1538

De sjtad Zitterd mot irges in d'n Karolingische tied (700-1100) gesjticht zeen. De eesjte vermelling van Zitterd dateert oet 1157. De plaatsj wurt hie vermeld es Siter (van 't Authoochduutsje sîte), wat waarsjienlèk e vröchbaar sjtök gróndj tösje de Gelaenbeek (keutelebaek) en de Roaj Beek waar. 't Gebiet waar doe ewels al väöl langer bewoond; róntj 5300 v. Chr höbbe zich hie de bandkeramiekers gevestigd.

Tösje 1400 en 1794 haet Zittert bie 't hertogdom Gulik geheurd. In 1243 kreeg Zitterd sjtadsrechte. 't Jaor 1677 nuimp me ouch waal 't Zittesje rampjaor, ómdat de sjtadt doe in drie keer (22 augustus, 2 september, 12 september) groatedeils verwous woort door de Franse. Pès dat jaor waar de sjtad 'n vestingsjtad gewaes.

In 1839, bie de verdeiling van 't aud Limburg in 'n Belzje en 'n Nederlandse previns, kwaam Zitterd definitief bie Nederland.

Óngerwies en cultuur

Zitterd is ouch ummer 'n centrum van óngerwies en sjpiritualiteit gewaes. Väöl religieuze insjtëlinge höbbe zich hie gevestigd. 't Geuf 'ne kapittel en versjiedene kloasters. 't Middelbaar óngerwies wurt noch ummer sómtieds gegaeve door Jezuïeten en Franciscanen, 't hoocher óngerwies door Dominicanen en Ursulinen. De groetste middelbaar sjool is de Trevianum Scholengroep, wat ouch dèks 't Trevianum genuimp wurt. Dees sjool is in 1998 ontsjtaon oet 'n fusie tössje 't Serviam Sittard en 't College Sittard.

De Hogeschool Zuyd haet 'n HEAO-aafdeiling in Zitterd. 't Geuf ouch 'n grote vestiging van Fontys Hogescholen.

Dialek

't Dialek van Zitterd is 't Zittesj.

Sjtadsbeeld

De bekèndste bezeenswaerdigheje in Zitterd zeen de Sint-Petruskirk in maasgotiek oet d'n èlfden eeuw, mit ziene 80 maeter hoge tore en 50 klokke. Binne sjteit 'ne rococopraeksjtool oet 1774, dae gemaak is in Mesjtreich. De Sint-Michielskirk is in baroksjtiel opgetrokke. In 't awd centrum, mit es centrum de Mert, zeen nog enkel ouw penj, sommige in vakwerk, te vènje, mer 't grootste deil is saer de jaore 50 van de twintigste eeuw gans gerenoveerd. De O.L. Vrouw van 't Heilig Hart is 'n neogotische kirk, die óntworpe woort door Johannes Kayser. Dees kirk woort es eesjte Nederlandse kirk tot Basilica Minor verheve.

• 
  Monumentale taore Sint Petruskirk/Grote Kirk
• 
  Interieur Sint Michielskirk/ Patesj-kirk
• 
  Interieur basiliek OL Vrouw van 't Heilig Hart
• 
  Tiendsjuur mit taore basiliek OL Vrouw oppe achtergróndj
• 
  Zicht op taore Sint Petruskirk (grote kirk) en OL Vouw basiliek vanaaf de Schootsvelden

Aan de randj van de sjtad ligk 't bedrieveterrein Fortuna, mit 't voetbalsjtadion van Fortuna Sittard.

Bekènde luuj in Zitterd gebaore

• Charles Beltjens, dichter (1832 - 1890)
• Guus van Eck , kuns-sjilder (1958 - noe)
• Jo Erens, zenger en leidjes-sjriever (1928 - 1955)
• Frits Rademacher, zenger en leidjes-sjriever (1928 - 2008)
• Toon (Teun) Hermans , cabaretier (1916 - 2000)
• Johannes Andreas Kallen, geistelike (1802 - 1878)
• Emile Mastenbroek,gouverneur van 1990 tot 1993, politicus (1930 - 2005)
• Danny Nelissen, fitserenner (1970 - noe)
• Huub Stevens, voetballer en voetbaltrainer (1953 - noe)
• Arnold Vanderlyde, bókser (1963 - noe)
• Joost Zweegers (Novastar), zenger en leidjes-sjriever (1971 - noe)
• Victor Reubsaet, zenger en violist (1843 - 1887)

• Zefke Mols, ein bekend sjtadsfiguur (1874 - 1955)

Vereiniginge

• Sjtadsvastelaovesvereiniging De Marotte (1881)
• Philhermenie Zitterd "De Phil" (1887)
• Sint Joep Hermenie "De Paek" (1899)
• De Marottekapel (1949)
• Trööt in de Gööt (1978)
• Zaate Hermenie "Hou op die Kis" (1979)
• Zaate Fanfaar Noots Biejein (1983)
• Convent van de Neit Prinse "CVNP" (1988)
• Sjtadssjötterie Sint Rosa Zitterd (1988)
• Aafsjlaag Zitterd (1994)

Externe link

• Sjtichting Historie Zitterd

50° 60' NB, 5° 52' OL