Charles Beltjens
- Dit artikel is gesjreve in 't Norbiks. Ómdat 't plaatsgebónge is, maogs doe 't ómzètte nao 't Zittesj, es te dit dialek sjpriks.
Charles Beltjens (2 mei 1832 - 20 juni 1890) waor 'ne Nederlandse dichter dae in 't Fraans sjreef. Haeë waoërt gebaoëre in Zitterd an de Limbrichtersjtraot.
Biografie bewirk
Z'ne vader, Frans Beltjens, kieëm oet d'r sjtaand va Remung oeë-in me in dae tied nog Fraans kalde. Och in Zitterd waoërt in dae tied in die maatsjappeleke laog nog volop 't Fraans gebroekd (kiek: Felix Rutten). Frans Beltjens dreef in Zitterd ‘n groëte zaak in mode-artikele. Z'n moder waor van Welzje kóm-aaf. Ze waor 'n dóchter van 'ne goodsjmid dae va Luuk kieëm. De heem-taal waor dus zoe good es zieëker 't Fraans, mesjie ooch 't Plat mae zieëker gee Nederlands. Charles Beltjens deeg de lieëger sjoeël in 't Nederlands an de Sjtadssjoeël Sint Agnetenberg. Vólgde daonao e tösjejaor in 't Fraans an 't particulier College Kallen en z'n middelbaar sjtudies vólgde haeë an 't internationaal gezaghöbbend Fraanstalig oonderwiesinstituut vör jónges, Rolduc. Dis elitesjoeël haat besjtande va 1843 - 1946 en waoërt bezóch dör de jónges van de Belsje, Nederlandse en Duutsje midde-en baovelaog. Daovör en daonao waor 't 'n preesteropleiding.
Beltjens dichde in 't Fraans. In 't begin leefdesgedichte. An 'n leefdesverhouding mèt Isabelle de Borman kieëm 'n èng deurdat vader de Borman zich dao taëge verzat. De Borman sjtudeerde väör arts è Luuk en trówde 'n vermogende Zitterdsje vrów en begoes in dis sjtad 'n praktijk. Nao dis aafwiezing góng Beltjens enige jaore nao 't boetelaand. E wonde in Paries en Brussel en kieëm in die periode in kontak mit de parnassiens, zoe-wie Charles Baudelaire en Mallarmé, dichters mit 'n klassiek-heidens waeltbeeld.
Beltjens wón groeëte literatuur-pries op 't Belsj en in Fraankriek. Gruuëtsj waoërt dao-uvver gesjraeve in de Limburgse gezètter, zoe-wie le Courier de la Meuse mae in z'n ege vadersjtad Zitterd (5000 inwuuënersj in dae tied) vóng haeë gaar gene respons. Es de harmonie pries makde sjtóng de sjtad op d'r kóp mae d'r geniale dichter in hön midde, dae correspondeerde mèt Victor Hugo, bleef oonbekaand en oonbemind. Beltjens haat dao mentaal zjwoeër aa gelaeje en dat keump dan och töt oetdrukking in z’n gedichte.
In 1872 vestigde Beltjens zich wer in Zitterd. E sjtórf eenzaam in 1890.
Waerk bewirk
't Bekaandste gedich van Beltjens is Le Condor captif
Hieoonder 'n selectie oet 't gedich Le Condor Captif.
- C’était le premier Mai, dans le jardin des Plantes,
- Le matin parfumé riait, frais et vermeil,
- Son doux souffle courait sous les feuilles tremblantes
- Comme un soupir d’enfant sortant de son sommeil
(1)
- Accourue en tumulte, une foule grotesque
- Deniais radieux, de badauds aux fronts plats
- Autour de l’animal tragique et gigantesque
- Hurlait, gesticulait ou riait aux éclats.
(14)
- Demain tu renaîtras de ta chute et, paisible,
- Sur ce morne perchoir, pour y souffrir encor
- Tu reviendras, pareil au perrquet risible,
- Empereur d’un theatre où tu sers de décor
(45)
Aander gedichte bewirk
- À Beethoven
- Midi
- Nox
- Aurore
- Sonnets à Lamartine
- Vénus et Minerve
- Tantale
- Lamento
- À l'Auteur des Chansons des Rues et des Bois Dit gedich is ópgedrage an Victor Hugo. In d'r leenk d'r breef dae Victor Hugo truuksjreef es daank.
- Inferno
- Sursum Corda!
Vertalinge bewirk
Beltjens vertaalde ooch gedichte van Heinrich Heine oet 't Duutsj in 't Fraans.
Ieërhesjtel van d'r dichter bewirk
In 1987 is de Stichting Charles Beltjens - naamgaeving nao 'n idee van Hein Bovendeaard - opgerich. Diz Sjtichting verzörgt historische, volkskundige en cultureel oetgaves in kling oplages. Es me de wiek Kolleberg i-viert trift me es ursjte op de Charles Beltjenssjtraot. Bie 't VVV va Zitterd kaome regelmaotig Fraanse bezeukersj vraoge nao 't graaf va Beltjens. Mae dat besjteet neet mie.
Monumaent bewirk
Ser 1995 sjteet in le jardin d’Isabelle e sjtaandbeeld van d'r bekindste Zitterdse dichter. 't Is gemakt deur Gjus Roebroek. Tralies oonder de buste en de teks in blauwe Naamse sjtee vertille os dat Beltjens zich eges 'ne gekowde condor veulde. In de daag tussje 2 en 11 oktober 2006 is de buste verdwene. Vlak nao de plaatsjing in 1995 is 't beeld al 'ns geklauwd. Doe haat d'r kunstenaer 'n zelfde buste gemakt, die betaald waoërt dör de gemingde. Op 14 oktober blaeëk dat de buste in veiligheid is brach in 'n loods van de gemingde umdat vandale al 'n mislukde poging gedoeë howwe de buste mit te naeme. Eind 2011 is 'n replica van de buste geplaatsjt.
Charles Beltjens herdicht bewirk
In 1991 brach de Sjtichting Charles Beltjens 'ne dichbundel oet, Charles Beltjens herdicht ISBN 90-73036-18-6, mèt veer dichterleke reacties óp 't waerk en d'r persoon van d'r dichter ter gelaegenheed van d'r 100ste sjterfdaag. De gedichte zeunt van Hans Berghuis, Frans Budé, Leo Herberghs en Wiel Kusters.