Gulp
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Valkebergs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
De Gulp (Frans: Galoppe) ies 'n sjnelsjtruimende ziebaek van de Geul in 't Laand va Herf, 't Heuvelland en Zuud Limburg. In de Romeinse tied woort de naam gesjpeld es Galopia of Gulippa, dat klein geul of bovebaek beteikent. Vanwege de väöl bochte en krunkele van de sjtruim ies de lengte neet sjuus te bepale, ze bedreug óngevaer 22 kilomaeter van brón tot monding.
De Gulp óntsjpringk tösje Hommerig en Montse óp Kapel in 't Belsj op 'n terrein dat in de volksmond Gulpe hèt. Es 't sjtruimke de weeg bie Hommerig (Frans: Hombourg) aaflöp voge ziech 'n paar brónne en beekskes debie: de Beriliere-baek, de Mabroekerbaek en de Remersdaler baek. 't Ies hie 'n ech brónnegebeed van de Gulp, 't borrelt dèks vanoet 'ne pool. 't Water passeert hie 2 watermeules en kesjtièl Veljaeren, kesjtièl Obsinnich, d'r Abdij va Sinnich, Täöve (Teuven) en kesjtièl Hoof D'r Draeck. Euver de Nederlandse grens löp ze door Sjlenake, langs de Groate bösj, door Beutenake, Waterop, Billinghoeze, Euverem, de Forellekwekerie, Kesjtièl Neubourg, nao Gulpe. In diet Zuud Limburgs dörp, dat nao 't reveerke ies geneump, mondt ze in de Geul oet. In Gulpe drièjt 'n watermeule op dees baek. 'ne Vösj dae in de Gulp veurkump ies de beekforel.
Landsjap
bewirkLangs de Gulp liek 'n aafwiesselend landsjap, dat besjteit oet hellinge, bösj, weie, velder, grave, baemde, peul, bóngerde en haol waeg.