A. den Doolaard
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Gelaens. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
A. den Doolaard (Zjwolle, 7 fibberwarie 1901 – Hoenderloo, 26 juni 1994), pseudoniem van Nederlandse sjriever Cornelis Johannes George (Bob) Spoelstra jr.
Biografie
bewirkZiene vader, Cornelis Spoelstra, waas Nederlands-hervormd predikant. Op zien zevetieënde bruk zoon Bob aevel mèt de kirk. Hae geit nao de HBS in Den Haag en nao 't euverlieje van zien vader in 1918 wirt hae bookhawwer biej de Bataafse Petroleum Maatschappiej (van 1920 pes 1928). In 1926 debuteert hae mèt De verliefde betonwerker (De verleefde betónwirker), eine bunjel vitalistische gedichte. In 1928 zaet hae zien baan op en begint hae mèt ein aantal zjwerftochte door Frankriek, wo hae diverse baantjes haet, zoa-es sjteinhawwer, droeveplökker, landjarbeider en dokwirker en wo hae in Paries en Chamonix zien ganse sjpaargeldj d'r door heen jaag. De ervaringe die hae biej dees zjwerftochte opdeit, verwirk hae in romans en gezètteartikele. Oet ziene Franse tied sjtamt ziene eësjte succesvolle roman De druiveplukkers. ’t Verhaol geit veural euver rauwe mèr eërlikke sezoenarbeidersj die biej de droeveoags in eine Franse wiengaard hun hartstoch veur vrouwe, drank en geldj neet kènne bedwinge. 't Laezerspebliek vundj zien sjpannende en in erotisch opzich vriejmoedige verhaole erg verfrisjend. Aangemoedig door dit succes góng den Doolaard wiejer mèt zien zjwervend besjtaon. Jaore achterein bleef hae op pad, ouch al leep zien eësjte huwelik daodoor op de klippe. Hae gong nao de Balkan en trok ónger meë door Joegoslavië, Albanië en Bulgarije. Geldj verdeende hae mèt van Frankriekincidentele reportages in 't Algemeen Handelsblad, mèt ’t gaeve van laezinge en 't sjrieve van vief succesromans.
Es reisreporter van de socialistische gezèt Het Volk haet de Doolaard al vreug gewaarsjuwt taenge 't opkómmende fascisme. Ónger de titel 'Rondom het Derde Rijk' maakde hae in de zomer van 1937 ein serie politiek gelaje reportages euver nazi-infiltratie en -intimidatie in de Duutsje buurlenj. Dees ónverbloomde artikele levere häöm ein oetwiezing op oet Oasteriek, terwiel ouch de toegank tot Duutsjlandj en Italië häöm óntzag woort. Ouch krit hae meiningsversjille mèt de redactie van Het Volk en nump hae óntsjlaag.
.jpg)
Es de Duutsje laegers in mei 1940 de leëg lenj bènnevalle, vluchde Den Doolaard en zien vrouw mèt de fits nao ’t zuje van Frankriek. Oetentelik sjlage ze d'r in óm, nao ein verblief van bienao ein jaor in Vichy-Frankriek, via Sjpanje en Portugal Èngelandj te bereike. In Londen wirk Den Doolaard es redacteur en ómroper biej de radiozenders de Brandaris en Radio Oranje.
Nao de Tweëde Waereldaorlog deit Den Doolaard versjlaag van de dreuëgmaking van Walchere, óm zich daonao veur ènnige tied te vestige in de Verenigde Sjtate en Joegoslavië. In 1962 is hae betrokke biej de eësjte anti-atoomdemonstratie in Amsterdam. Vanaaf 1954 woont 't gezin Spoelstra in Hoenderloo. Van dao oet óngernump Den Doolaard nog väöl reize, en verwirk zien ervaringe in romans, gezètteartikele en reisversjlage. In 1980 versjient van zien handj 't pamflèt Londen en de zaak van 't Sant, wo-in hae de persoan van François van 't Sant (veur en ónger de Tweëde Waereldaorlog vertrouweling van keuningin Wilhelmina) besjrief.
Den Doolaard besjreef zien werk en laeve in Het leven van een landloper (’t Laeve van 'ne landjluiper).
Den Doolaard is in 1930 getrouwd mèt Daisy Roulôt, ein Parisienne die hae biej ein van zien plezeerreiskes nao Paries hej óntmoet. Oet dit huwelik woort ein dochter gebaore. Nao echsjeijing in 1935 is hae op 6-10-1937 opnuuj getrouwd mèt Johanna Maria Wilhelmina Meijer. Oet dit huwelik woorte tweë dochtersj gebaore.
Monumènt
bewirk
Door zien langdoerig verblief in Joegoslavië woort dit ’t landj wo zien hart laog, zien, tweëde vaderlandj. Op 29 mei 2006 is in de Macedonische sjtad Ohrid ein monumènt ónthuld ter eëre van A. den Doolaard. Ouch wirt ein plein nao häöm verneump. 't Monumènt is óntwórpe door de bekènde Macedonische architec Vladimir Taic, nao ein idee van 't hoof van de Nederlandse Kamer van Kouphanjel in Macedonië, Peter Bosse [1]. ’t Monumènt sjteit veur Hotel Millennium en Hotel Lebed. Mèt de publicatie van ziene roman De bruiloft der zeven zigeuners (De broelof van de zeve zigeunersj) in 1939 óntsjtóng in Nederlandj eine boetegewone belangsjtèlling veur Ohrid, wat op 't heuëtepuntj resulteerde in zoo 'n 50.000 bezeukende Nederlanders per jaor. 't Monumènt maak deil oet van ein reeks Nederlandse initiatieve óm 't toerisme nao Macedonië te bevordere. De officiële gelegeheje in Ohrid zint biejgewoond door de dochters, klein- en achterkleinkènjer van A. Den Doolaard.
Óngersjeijinge
bewirk- 1934 - Meipries veur De herberg met het hoefijzer, geweigerd.
- 1980 - Edo Bergsma-ANWB-pries veur zien ganse oeuvre
Bibliografie
bewirk- 1926 - De verliefde betonwerker (gedichte)
- 1928 - De wilde vaart (gedichte)
- 1929 - De laatste ronde (roman)
- 1930 - Van camera, ski en propeller. Film-avonturen en ski-onderricht in het Mont-Blancgebied' (reisbesjrieving)
- 1931 – De druivenplukkers (roman)
- 1932 - Vier balladen (gedichte)
- 1932 - De witte stilte (roman)
- 1932 - De wilden van Europa (reportage)
- 1932 - Quatre mois chez les comitadjis, meurtriers patentés (reportage)
- 1933 - De herberg met het hoefijzer (roman)
- 1934 - Oriënt-Express (roman)
- 1934 - Hooge hoeden en pantserplaten (manifest)
- 1935 - Oostenrijk (reportage)
- 1935 - Van vrijheid en dood (reportage)
- 1936 - Wapen tegen wapen. Over het werk van socialistische journalisten in de fascistische landen (brochure) (mèt L.J. van Looi)
- 1936 - De grote verwildering (roman)
- 1938 - Het hakenkruis over Europa (reportage)
- 1938 - Wampie. De roman van een zorgeloze zomer (roman)
- 1938 - Door het land der lemen torens (reisbesjrieving)
- 1939 - De bruiloft der zeven zigeuners (roman)
- 1939 - Dolken en rozenkransen (novelle, versjene es feuilleton in 't waekblaad Wij)
- 1944 - Oranjehotel (sonnet)
- 1944 - De partizanen en andere gedichten (gedichte)
- 1944 - De vier ruiters (gedichte)
- 1944 - Vooravond kerstmis 1944 (gedicht) (mèt illustraties van Tyl)
- 1945 - Nederland herdenkt 1940-1945: Drama der bezetting (nao ideeë van Carel Briels)
- 1946 - Dit is Walcheren (reportage) (mèt Jef Last en Ed. Hoornik)
- 1946 - Europa tegen de Moffen (keus oet radio-redeveuringe)
- 1946 - Walcheren komt boven water (reportage)
- 1946 - Het spel der bevrijding (nao ideeë van Carel Briels)
- 1947 - Het verjaagde water (roman)
- 1949 - De gouden ploeg (toneelstuk) (same mèt Govert van de Meent)
- 1953 - Kleine mensen in de grote wereld (roman)
- 1955 - De toekomst in uw handen (manifest) (mèt Cas Oorthuys)
- 1956 - Joegoslavië, kaleidoscopisch reisland (reisbesjrieving) (mèt Cas Oorthuys)
- 1956 - Het land achter Gods rug (roman)
- 1956 - Dit is Joegoslavië (reisbeschrijving) (mèt Cas Oorthuys)
- 1958 - Dit is Griekenland; het vasteland (reisbesjrieving) (mèt Cas Oorthuys)
- 1958 - Dit is Venetië (reisbeschrijving) (mèt Cas Oorthuys)
- 1958 - Het leven van een landloper (autobiografie)
- 1959 - Dit is Griekenland; het vasteland (reisbesjrieving) (mèt Cas Oorthuys)
- 1960 - Grieken zijn geen goden (reisbesjrieving)
- 1962 - Prinsen, priesters en paria's (reisbesjrieving)
- 1963 - Vakantieland Joegoslavië (reisbesjrieving) (mèt Cas Oorthuys)
- 1966 - De goden gaan naar huis (roman)
- 1967 - Ontsporingen (verhaole)
- 1967 - Achter de blinde muur (verhaole)
- 1971 - Ogen op de rug; Terugkijkend naar boeken en tijdgenoten (autobiografie)
- 1976 - Samen is twee keer alleen (roman)
- 1980 - Londen en de zaak Van 't Sant (pamflèt)
- 1983 - Ik ben tegen (essays)
Referenties
bewirkExterne links
bewirk- Website gewied aan A. den Doolaard
- Biografie A. den Doolaard
- Televisie interview in de IJsbreker van Adriaan van Dis met A. den Doolaard op 11 februari 1990.
- Recensie Albanese vertaoling van "De Herberg met het Hoefijzer" van A. den Doolaard op Volkskrantblog