Rotterdam-Centrum

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

---

Ligking vaan 't stadsdeil Centrum in de gemeinte Rotterdam.

Rotterdam-Centrum is ein vaan de veertien stadsdeile vaan de Nederlandse stad Rotterdam. 't Besteit rouw-eweg oet de aw binnestad, de veurmaolege veurstad Cool en de ajdste nuibouw. Väöl vaan 't cultureel leve in de stad späölt ziech hei aof; me vint hei daobij ouch versjèllende monuminte die de stad bekind make.

Historie en vörming

Rotterdam in d'n Atlas vaan De Wit oet 1698. De Waterstad is intösse veerdeg.

Zuug ouch: Rotterdam — Historie

Rotterdam vörmde ziech ind daartienden iew bij 'nen dam in de Rotte - de huiege Hoogstraat - en bestoont in 1340, op 't memint tot 't stadsrechte kraog, veural oet huiskes strouopwaarts aon dat revierke. Later in de middeliewe breide ziech de bebouwing dreihooksgewijs oet; in de zeventienden iew woort ouch 't gebeed zuielek vaan de Hoogstraat bebouwd (de Waterstad). Oonder 't ancien regime bleef Rotterdam beperk tot deze Stadsdreihook en d'n Hof van Wena, dee de stad in 1590 aonkoch. Wel oontwikkelde ziech in de Coolse polder, westelek vaan de stad, 'n veurstad, ouch Cool geneump.

In 1810, oonder Frans bewind, woort de veurstad Cool bij Rotterdam geveug ('t lendelek deil góng nao Delfshaven). De bevolkingsdrök op de stad bleef touwnumme, en in 1886 woort ouch Delfshaven geannexeerd. Diverse annexaties volgde later nog. De stad begós dalek de res vaan de polder te bebouwe, te beginne mèt 't Oude Westen.

Op 14 mei 1940 bombardeerde de Duitse lochmach Rotterdam, boebij expliciet 't centrum inclusief Cool woort geraak. De gemeinte besloot direk tot Wederopbouw, neet in de vörm vaan herbouw op groete sjaol, meh door de stad e compleet nui geziech te geve. Pas nao d'n Twiede Wereldoorlog kós dit plan weure oetgeveurd. In de jaore viefteg en zèsteg oontstoont zoe 't kinmerkend modernistisch stadscentrum. Later, vaanaof de jaore negeteg, verreze hei versjèllende wolkekretsers, die 't stadsgeziech nog ins sterk höbbe veranderd.

Opzat en karakter

't Wit Hoes in Rotterdam, gebouwd in 1897.

Zuug ouch: Rotterdam — Stadsgeziech

Tot 't centrum vaan Rotterdam rekent me de volgende wieke:

Stadsdreihook

Dit is de oersprunkeleke binnestad vaan Rotterdam, wie heibove besjreve. Dezen dreihook weurt in 't weste begrens door de Coolsingel en de Schiedamsedijk, in 't zuie door de Nui Maos (mèt de Boompjes), in 't ooste door de Oostmolenwerf en 't Oostplein, in 't noordooste door de Goudsesingel en in 't noorde door de Pompenburg. In dit gebeed vint me de wienege aw monuminte vaan Rotterdam, zoewie de laat-gotische Laurenskèrk, 't Schielandhuis, 't Wit Hoes en 't Stadhoes (aon de Coolsingel). Aon de Blaak, 'n in d'n Oorlog mèt pojn gedemp water, zien sinds de jaore tachteg versjèllende markante gebouwe versjene. Dao-oonder zien de Kubuswoeninge, de Bibliotheek, de Blaaktorie (beter bekind es 'De Potloed') en de Merrethal. Zuielek vaan de blaak zien de aw haves evels neet gedemp; me vint hei beveurbeeld de Leuvehaven. Dees stadswiek heet zoewel 'n woenfunctie es 'n winkelfunctie en 'n oetgoonsfunctie. Winkele zien veural in 't weste vaan de Stadsdreihook te vinde; de Beurstraverse ('Koupgöt') löp zelfs oonder de Coolsingel door tot in Cool. In 't oostelekste puntsje, oostelek vaan de Mariniersweg, vint me veural woeninge: dees buurt heet neet 't aonzien vaan e stadscentrum.

Cool

Oersprunkelek 'n veurstad en veur d'n Oorlog nogal ermelek, heet Cool sinds de Wederopbouw e groet deil vaan de centrumfunctie euvergenome. 't Stadsdeil is zier good te bereike en trèk väöl bezeuk. Me vint hei oonder mie konzèrzaol De Doelen, versjèllende theaters, talloes kaffees en 't winkelcentrum De Lijnbaan. Wie dit in de jaore viefteg opegóng, waor 't uniek in de wereld; de formuul vaan otovrij winkelgebeed is intösse alum euvergenome. Daoneve heet Cool ouch wel 'n woenfunctie, die nao 't zuie touw belaankrieker weurt. Cool besteit oet e laankgerek gebeed, begrens door 't Weena (in 't noorde), d'n Eendrachtsweg (in 't weste), 't Vasteland (in 't zuie) en de Schiedamsedijk en Coolsingel (in 't ooste).

Aajd Weste

Nieuwe Binnenweg.

't Aajd Weste ligk weer westelek vaan Cool. De wiek heet 'n euverwegend volks karakter meh kint ouch wel veurnaom hierehoezer. Bekind is de Chinatown aon de West-Kruiskade ('n voortzètting vaan de Kruiskade in Cool). Zuieleker in de wiek löp de Nieuwe Binnenweg ('t verlengde vaan d'n Oude Binnenweg in Cool). 't Aajd Weste is levendeg, meh heet ouch 'n crimineel reputatie. De wiek weurt begrens door de Weena (in 't noorde), de 's-Gravendijkwal (in 't weste), de Rochussenstraat (in 't zuie) en d'n Eendrachtsweg (in 't ooste). Westelek geit de bebouwing zoeget naojeloes euver in 't Middelland en oetindelek 't Nui Weste, meh die wieke hure bij Delfshaven en neet bij 't Centrum.

Dijkzicht

E buurtsje zuielek vaan 't Aajd Weste. De naom Dijkzicht is veural bekind vaan 't gelieknaomeg hospitaol (allewijl Erasmus MC). Wijer stoon hei twie musuea: Museum Boijmans Van Beuningen en De Kunsthal.

Nieuwe Werk of Scheepvaartkwartier

Zuielek vaan Dijkzicht en vaan Cool. Dit stökske Rotterdam woort in d'n achtienden iew bediek en in de negentienden iew bebouwd, mèt veurnaom hierehoezer. Oondaanks 't bombardemint is hei väöl vaan euvergebleve. In 't weste vint me e groet stadspark, sumpel-eweg Het Park geneump. Gans aon de wesrand, tege de aw stad vaan Delfshaven aon, steit d'n Euromast.

CS-Kwartier

De Centraol Statie mèt de bebouwing drum heer. Noordelek vaan Cool en 't Aajd Weste; feitelek geit 't hei um alle gebouwe tösse 't spoor en 't Weena. Al in de jaore viefteg versjeen, zjus neve de statie, 't Groot Handelsgebouw; in de jaore negeteg kaom de bekinde wolkekretser Delftse Poort. Dees buurt is e keend vaan de Wederopbouw, zeker ouch umtot 't 't Weena veur d'n Oorlog nog neet gaof.

Verkier

Erasmusbrögk

Allerbelaankriekste knouppunt is de Centraol Statie vaan Rotterdam. Ze ligk natuurlek in 't CS-Kwartier, meh me kump nao 't euversteke vaan 't Weena oet tösse Cool en 't Aajd Weste. Vaan hei-oet vertrèkke zoewel sprinters es intercity's en internationaol treine nao Amsterdam en wijer, Utrech en wijer en riechting Roosendaal en Breda, zoewie e regionaol lijsje nao Hoek van Holland. Ouch is dit 't knouppunt vaan de Rotterdamse metro en vaan 't tramnètwerk. De statie kint 16 spore en kraog in 2014 e compleet nui gebouw.

In de Stadsdreihook vint me statie Blaak. Sinds d'n aonlag vaan de Willemsspoortunnel in 1993 ligk ze compleet oonder de groond; de metrostatie ligk zelfs bove de spoorweegstatie. De statie is gedach es stopstatie, meh de intercity stop allewijl (2015) ouch hei, um de lui die in de Stadsdreihook mote zien neet euver 't zier drök Centraol te sjikke. De geneumden tunnel heet de Stadsdreihook, dee vreuger mèt irnstege geluidseuverlas te make had; sterk oontlas.

Versjèllende drökke verkiersweeg doon 't centrum aon; stadsweeg s100 is zoeget um 't centrum heer aongelag en besteit oonder mie oet 't Weena. Twie brögke, de Willemsbrug en de Erasmusbrug, en einen tunnel, de Maastunnel, verbinde Rotterdam-Centrum mèt Rotterdam-Zuid.

Politiek

Wie de aander stadsdeile waor Rotterdam tot 2014 'n deilgemeinte, mèt 'nen eige deilraod en 'n eige colleesj. In dat jaor zien de bevooghede sterk gereduceerd en neump me de deilraode gebeedscommissies. De oetsleeg vaan de lèste jaore waore:

Partij	2006	2010	2014
D66	-	2	3
Leefbaar Rotterdam	4	3	3
VVD	2	2	2
PvdA	5	3	2
SP	-	-	2
GroenLinks	1	2	1
CDA	1	1	-
Totaol	13	13	13

In 2006 gaof 't e colleesj vaan PvdA, VVD en GroenLinks, in 2010 bestoont 't oet PvdA, VVD en D66.

Bevolking

Centrum is e divers stadsdeil; euver 't demografisch profiel vaan gans 't stadsdeil liet ziech niks zègke. In 2012 had 't in totaol 30.410 inwoeners: 13.055 in de Stadsdreihook, 9.610 in 't Aajd Weste, 4.190 in Cool, 1.820 in 't Nieuwe Werk, 1.090 in 't CS-Kwartier en 650 in Dijkzicht. (Alle getalle zien op ganse vieftalle aofgerund.)

Etnische samestèlling

Wie de ganse stad Rotterdam kint 't Centrum väöl allochtone. In 2012 waor 46% vaan de bevolking otochtoon, 17% westers allochtoon en 37% neet-westers allochtoon, daovaan 6%pt. Marokkaons, 3%pt. Antilliaons, 8%pt. Surinaams en 6%pt. Turks. Toch is 't etnisch profiel vaan de wiek atypisch, wie al bliek oet 't hoeg aontal allochtone die neet oet de veer groetste minderhede in Nederland koume. Feitelek is allein 't Aajd Weste 'n typisch Rotterdamse volkswiek, mèt 14% Marokkaone en eveväöl Surinamers. Ouch dat stadsdeil kint evels disproportioneel väöl Chineze (wie al opgemerk). In 't CS-kerteer woene hiel väöl allochtone (25% westerse en 38% neet-westerse), meh koelek Marokkaone (0%), Antilliaone (1%), Surinamers (4%) of Turke (3%). Me kin aonnumme tot 't hei um expats geit, die ziech in dit rieke stadskerteer höbbe gevesteg. In Dijkzicht woene väöl Antilliaone, meh bekans gein lui vaan de aander drei groete migrantegróppe. De Stadsdreihook en 't Nieuwe Werk zien euverwegend otochtoon (allebei roond de 60%).

Bronne

Dit artikel is deils gebaseerd op 't corresponderend Nederlandstaoleg artikel, en wel in dees versie.

Extern links

• Website vaan 't stadsdeil