Antigua en Barbuda
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
Antigua en Barbuda | |||
| |||
Basisgegaevens | |||
Officieel taal | Ingels | ||
Huidsjtad | Saint John's | ||
Sjtaotsvörm | keuninkriek (Gemeinebèsriek) | ||
Sjtaotshoof (lies) | Sjarel III (sinds 2022) | ||
gouvernäör-generaal | Rodney Williams | ||
premier | Gaston Browne | ||
[[{{{titelhoofregering2}}}]] | {{{naomhoofregering2}}} | ||
[[{{{titelhoofregering3}}}]] | {{{naomhoofregering3}}} | ||
Religie | {{{religie}}} | ||
Opperflaakde – % water |
440 km² praktisch 0% | ||
Inwoeners – Deechde: |
86.754 (2010) 197/km² | ||
Biekómmende gegaeves | |||
Munteinheid | Oos-Caribischen dollar (XCD )
| ||
Tiedzaone | UTC -4 | ||
Nationale fiesdaag | 1 november | ||
Vouksleed | Fair Antigua, We Salute Thee; God save the Queen | ||
Web | Code | Tel. | .ag | ATG | +1[1] |
Antigua en Barbuda (officieel (Ingels) Antigua and Barbuda) is 'n eilandnatie in 't Caribisch gebeed, bestaond oet de eilen Antigua en Barbuda en nog get kleinder, oonbewoende eilendsjes, die deil zien vaan de Klein Antille. 't Ligk oostelek vaan Saint Kitts en Nevis en Montserrat; opgezeen vaan dees en aander leie vaan de Klein Antille ligke (die in 'n vleujende lijn vaan noord nao zuid loupe) Antigua en Barbuda nogal oet de rót. 't Land heet, wie de mieste vaan zien naobers, 'ne geringen umvaank en 'n gering bevolking, wie ouch 'n Brits-creoolse cultuur.
Bestuurleke indeiling
bewirkAntigua is verdeild in zes gemeintes of parochies (parishes). Barbuda en Redonda (allewijl oonbewoend op e wetensjappelek centrum nao) gelle es oonderhureghede (dependencies); veur Barbuda kump dat feitelek neer op 'ne status es zevende parish. De complete indeiling vaan 't land is zoe:
|
Fysische geografie
bewirkMèt 442,6 veerkante kilometer is Antigua en Barbuda mer 't 184e land vaan de wereld, gemete nao oppervlak; dit is kleinder es beveurbeeld Andorra of 't Heuvelland, en vergeliekbaar mèt Curaçao. 't Land is gooddeils vlaak, en besteit oet leisteinbölte die oet zie rijze. Op Antigua is evels ouch 'ne berg: de 400 meter hoege Mount Obama (veurheer Boggy Peak), wat 't hoegste punt vaan 't land is. Op 't land vèlt neet te väöl rege; revere kint 't neet.
Eilen
bewirkE compleet euverziech vaan alle eilen die bij 't land hure zuut zoe oet:
Levende natuur
bewirkDoor de geringe rege en de oonvröchbare bojem greujt op groete deile vaan Antigua en Barbuda wieneg vegetatie; allein op de völkanische grun greujt mie. De fauna vaan 't land kin 186 vogelsoorte, boevaan 'rs 112 allein es doortrèkkers of daolgaste bekind zien, 1 endemisch (de Barbudazenger, Dendroica subita) en 3 geïntroduceerd. Drei wijer soorte zien oetgestorve. Inheimse zoogdiere zien beperk tot vleermuis en ziezoegdiere (ziekeuj en walvèsechtege).
Cultuur en demografie
bewirkEtnische gróppe
bewirkDe bevolking vaan Antigua en Barbuda is vaan Wes-Afrikaonse, Angelsaksische en Iberische aofkóms. Vaan hun is 91% zwart of mulats (wat in dit geval wèlt zègke: euverwegend zwart), 4,4% vaan gemingk blood, 1,7% blaank en 2,9% euvereg (veural Indiërs en Oos-Aziaote).
Taole
bewirkDe bewoeners vaan Antigua en Barbuda sprik 'n op 't Ingels gebaseerde creooltaol, 't zoegenaomp Anguilla en Barbuda-Creoolingels. De bei eilen höbbe allebei 'n eige dialek. De creole vaan de kortbij gelege eilen Anguilla, Dominica, Montserrat en Saint Kitts en Nevis zien ing verwant; zoe verwant zelfs, tot ze es dialekte vaan dezelfde taol gelle.[2] Neve dees creooltaol weurt in 't land ouch Standaardingels gesproke.[3]
Religie
bewirk't Liewedeil vaan de bevolking is christelek. De groetste denominatie is de Anglicaonse kèrk; daoneve gief 't ouch zevendendaagsadventiste, baptiste, presbyteraone en kathelieke.
Historie
bewirkAl roond 3100 v. Chr. kaome Indiaanse jegers-verzaomelere nao de eilen. Me neump die al ins Ciboney, wat ze dinkelek neet waore (dit is de naom vaan de oersprunkeleke bewoeners vaan de Groete Antille). Zij woorte later verdreve door de Arowakke, die vaan 't Zuid-Amerikaans vasteland kaome en landbouw kóste. Zoe roond 1100 kaom 'n nui bevolkingsgróp de regio in, de Caribe, die door hun agressief maneer vaan oorlogsveuring op väöl plaotse de Arowakke oonderworpe. Bij de koms vaan de Europeaone leefde bei gróppe same op de eilen; de Caribe bovenaon in de sociaol hierarchie. D'n Arowakse naom vaan Antigua, Wa'ladli (in 't Caribisch Wa'omoni) weurt in de volksmoond es Wadadli nog ummertouw gebruuk. Antigua woort in 1493 door Columbus oontdèk en geneump nao Maria, La Virgen de la Antigua (d'n Awwe Kathedraol in Sevilla). Ouch Barbuda en Redonda kraoge hun naome in dat jaor vaan Columbus.
Wie euveral in Amerika, meh zeker op dees klein eilen, sloge Europese krenkdes wie de pokke hel um ziech heen, wat de inheimse bevolking tot bekans nul reduceerde. Umtot Anguilla gein zeutwaterbronne had, beslote de Spanjole veur 't neet te kolonisere. De Ingelse dege dit in 1632 wel; in 1684 volgde Barbuda. In de late zeventienden iew veurde me sókkerreet en daomèt ouch slaovernij in; in 1834 woort die aofgesjaf. Tot 1981 (mèt 'n korte periood vaan Frans bewind in 1666) bleef 't eiland in Ingels, later Brits, bewind; in dat jaor woort 't land e Commelwealth Realm mèt de Britse keuning(in) aon 't hoof.
Bronne
bewirkVeur dit artikel is veural gebruuk gemaak vaan 't corresponderend Ingelstaoleg artikel, en wel in dees versie; wijer kump ouch informatie vaan en:Geography of Antigua and Barbuda, en:List of birds of Antigua and Barbuda, en:List of mammals of Antigua and Barbuda en en:Demographics of Antigua and Barbuda.
- ↑ mèt nètnommer 268
- ↑ Ethnologue report for language code: aig
- ↑ Ethnologue report for Antigua and Barbuda