Venus (planeet)

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

---

Venus Karakteristieke Aontal maone 0 Diameter 12104 km Massa 4,856×1024kg Rotatietied (daag) -243 daog Umlouptied zon (jaor) 225 dagen Aofstand tot de zon 108,21×106 km Atmosfeer zier diech, veurnaomelek CO2 Temperatuur (gem) 737 K (464 °C) Kleur Wit (dik wolkedèek) Kern Iezer/nikkel Samestèlling atmosfeer Koolstofdioxide 96% Stikstof (N2) 3% Zwaveldioxide 150 ppm Argon 70 ppm Water (damp) 20 ppm Koolstofmonoxide 17 ppm Helium 12 ppm Neon 7 ppm Carbonylsulfide (COS) spore Waterstofchloride spore Waterstoffluoride spore

Foto woebij door 't wolkedèk heen weurt gekeke.

Oppervlak vaan Venus

Venus, in de volksmoond vaanajds bekind es de Mörgestaar en de Aovendstaar, is vaanaof de zon gezeen de twiede planeet vaan eus zonnestèlsel. De planeet is verneump nao Venus, de Romeinse godin vaan de leefde. Zjus wie de eerd is 't 'n terrestrische planeet. Daobij is Venus oongeveer eve groet wie de eerd.

Karakteristieke

Venus gezeen in 'n baon um de Zon

Venus in 'n dik wolkedèk gezeen vanoet de Pioneer

Vulkanische activiteit aon 't oppervlak vaan Venus

Baon en Rotatie

Venus löp um de zon in 224,7 daog. De excentriciteit vaan de baan is gaans gering, slechs 0,007. Venus drejt in westeleke riechting um häör as, in tegestelling tot de aander planete, die in oosteleke riechting drejje. Dit hèt retrograad. De zon kump dus op in 't weste. Daobij drejt Venus mer hiel traag: ze deit 'r 243 eerdse daog euver um eine kier um häör as te drejje. Umtot de planeet tegeliekertied ouch um de zon drejt, doort 'nen "daag" (de periode tösse twie zonsopkomste) mer 117 eerdse daog.

Temperatuur en wolkedèk

Venus geit ummer sjuil oonder 'n hiel dik wolkedèk vaan dröppels zwavelzoer. Vaan bovenaof gezeen zörg dat veur 'n groete helderheid umtot 't wolkedèk väöl zonleech weerkaats. Vaanaof de eerd is Venus heidoor mèt 't bloete oug beter ziechbaar es eeder staar en es zoedanig nao de maon 't helderste objek aon d'n ochtend- of aovendhiemel. Aon d'n oonderkant zörg 't wolkedèk veur 'n heftig broeikaseffek boedoor de temperatuur op Venus hoeg oplöp. De zon en de nachteleke sterrenhiemel zien daan ouch noets ziechbaar vaanaof 't oppervlak van de planeet. De gemiddelde temperatuur is mèt zoe'n 480 °C zelfs hoeger es op Mercurius. 't Geel/oranjekleurige wolkedèk drejt sneller um de planeet es tot zie zelf drejt, boedoor windsnelhede tot 100 m/s kinne optrejje.

Atmosfeer

De atmosfeer vaan Venus is zier diech en besteit veur 't euvergroete deil oet koolstofdioxide, wat 't broeikaseffek, wat door 't wolkedèk weurt veroorzaak, nog extremer maak. De hoegen drök (circa 90 bar), de wolke vaan zwavelzoer, de hoeg temperatuur en de koolstofdioxideconcentratie make eder dinkbare vörm vaan leve op Venus oonmeugelek.

't Gief euverigens wel speculaties euver de meugelekheid vaan leve op Venus in d'n atmosfeer, op tientalle kilometers huugde, boe drök en temperatuur eerdse proporties aonnumme. In september 2020 kraoge die spikkelaties 'ne sterken impuls wie in d'n atmosfeer spore vaan fosfien woorte oontdèk. Op Eerd kump dit allein veur es metabolisch bijproduk; 't veurkoume daovaan in de Venusatmosfeer kin dus trop wieze tot dao ouch micro-organismes zitte.

Oppervlak

Op Venus zien twie groete continentachtige hoeglande te onderscheie. Op 't noordelek hoegland, wat Ishtar Terra heit en oongeveer zoe groet is es Australië, gief 't väöl gebergte. De hoegsten tóp is Maxwell Montes en stik oongeveer 10 km bove 't umringend land oet. Op de zuideleke hemisfeer ligk Aphrodite Terra, wat qua gruutde vergeliekbaar is mèt Zuid-Amerika. Tösse dees hoeglen ligke groete deeptes wie Atalanta Planitia, Guinevere Planitia en Lavinia Planitia. De dikke atmosfeer zörg deveur tot de mieste meteoriete al oetereinvalle veurtot ze 't oppervlak bereike, boedoor betrèkkelek wieneg inslaagkraters te vinde zien op Venus. Sins 1985 kint de Internationale Astronomische Unie ouch naome touw aon de kraters op Venus. Euver de gaanse planeet zien groete aofgeplatte sjèldvulkane te vinde. Mèt oetzundering vaan Maxwell Montes zien alle berg, vlaktes en aander geologische strukture verneump nao mythologische en echte vrouwe.

Geologische activiteit

Al-evel heet Venus gein tektonische plate wie de eerd, mer es gevolg vaan groetsjaolige vulkanische oetbarstinge is de koors continu in beweging en weurt 't oppervlak regelmaoteg euverspäöld met lava. Ouch dat is netuurlek 'n verklaoring veur de oontbrekende inslaagkraters. Toch zien de mieste vulkane neet actief en concentreert 't vulkanisme zich in hot-spots.

Samestèlling

Intern vertoent Venus väöl euvereinkomste mèt de eerd. In 't centrum ligk 'n kern van iezer mèt 'ne diameter vaan oongeveer 3000 km. Daorumheen bevint ziech 'ne mantel vaan gesmolte gesteinte. Aon de boetekant ligk 'n koors mèt 'n dikte vaan 50 km. Omtot 't op Venus gein magnetisch veld gief, weurt miestal aongenome tot de kern neet vleujbaar, mer vas is. Mer 't gief ouch theorieë boe-oet zouw blieke tot dat wel 't geval is en dat 't aofwezig zien vaan 'n magnetisch veld veroorzaak weurt door de traag rotatie. De deechde vaan Venus is ouch bijnao geliek aon die vaan de eerd, nl. 5250 kg/m³.

Venuseuvergaank

'ne Venuseuvergaank is 'n zeldzaam versjijnsel woebij Venus exak tösse de zon en de eerde in steit en is vergeliekbaar mèt de zonsverduustering. Deze Venuseuvergeng koume paarsgewijs veer kier veur in 'n vas patroen wat ziech eder 243 jaor herhaolt, steeds in de maond juni of december. Tösse de ierste en twiede euvergaank zit ach jaor. 121,5 jaor later koume de derde en veerde euvergaank veur, obbenuits mèt 'n tössepoos vaan ach jaor. Nao 105,5 jaor begint dees sequentie weer obbenuits. Op 8 juni 2004 ging zoe'ne serie vaan start. Deze euvergaank waor in Nederland good te zien - 't waor helder weer. De dao-opvolgende euvergaank gebäört op 6 juni 2012, mer om dee te zien moot me nao d'n aandere kant vaan de eerde reize. De derde en veerde euvergaank vinde plaots op respectievelek 11 december 2117 en 8 december 2125.

Verkinning

Nao de zon en maon is Venus tijdes de mörge en aovend ein vaan de mies prominent aonwezige hiemelliechame. De Babyloniërs besjreve Venus al roond 1600 v.Chr. en neumpde de planeet Nindaranna. Bij de Sumiriërs waor Venus bekind es Dil-bat of Dil-i-pat.

Mariner 2

Mariner 2

Mariner 2 waor de ierste succesvolle ruimtesonde die op 27 augustus 1962 nao Venus vertrok. Mèt dit ruimtevaartuig woort oonderzeuk gedoon nao zonnewind. 't Vloog op 14 december 1962 langs Venus woebij oontdèk woort tot oonder 't relatief keul wolkedèk 'n hiel heit oppervlak sjuil góng. Ouch woort mèt de Mariner 2 vasgestèld tot Venus neet euver 'n magnetisch veld besjik.

Venera 3

't Ierste ruimtevaartuig wat ech op Venus landde waor de Russische Venera 3 op 1 maart 1966. De landing was evels zoe hel tot 't vaartuig onmiddellek daonao es verlore moos weure besjouwd. Later zien aandere Venera-sondes nao Venus gesjik die mier succes hadde. De mieste apparatuur heelt 't neet langer es 'n haaf oor oet, vanwege d'n extreme drök vaan 90 atmosfeer, de extreem hoeg temperatuur en de zwavelzuurreges.

Venera 9

Op 22 oktober 1975 bereikde Venera 9 'n baon roond Venus mèt aon boord 'n arsenaol aon camera's en spectrometers. Dees ruimtesonde heet hiel väöl foto's en informatie euver de samestèlling vaan 't wolkedèk, ionosfeer en magnetosfeer nao de eerde trökgesjik.

Venus Express

Eind 2005 woort de Venus Express vaan de ESA gelanceerd. Dees ruimtesonde zal de atmosfeer en 't wolkedèk in detail bestudere en 'n globaal kaart vaan de oppervlaktetemperatuur make. Op 11 april 2006 is ze in 'n baon um de planeet gebrach.

Woerneume

Venus en de maon, kort veur zonsopgaank

Venus is nao de zon en de maon 't helderste objek aon d'n hiemel en deks opvallend aonwezig es "mörgestaar" of "aovendstaar". Umtot de baon van Venus binne die vaan de eerde ligk, steit Venus noets wied vaan de zon en kump daorum noets mie es 'n paar oor veur zonsopkoms op en geit noets mie es 'n paar oor nao de zon oonder. Zelfs euverdaag is Venus mèt eineg zeukwerk te zien. Mèt 'ne telescoop is te zien tot Venus zjus zie de maon fase (sjijngestalte) vertoent (oontdèk door Galileo Galilei), mer door 't wolkedèk zien d'r evels gein details te zien. De bèste woerneumingstied is kort veur ierste- of kort nao lèste kerteer, umtot de (halve) sjijf daan 't helderste is. Mèt de sjijf hielemaol vol (zjus wie volle maan) is de planeet ouch 't wijdste weg en vertoent ziech daan relatief zwaker verleech.

Externe links

• ((en)) NASA Venus Fact Sheet
• Foto's vaan Venus gemaak door Venera sondes
• Aofbeeldinge NASA