Maag

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mofers. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

Neet te verwarre mit maog: 'ne persoean (sómtieds in 't biezunjer e vrouwmis) dae gein geslechsbetrèkkinge haet gehadj.

De maag (Letien: ventriculus of gaster) is 'n orgaan in 't lief van miense en väöl dere det deentj veur 't voor te vertaere. 't Haet ouch 'n wichtige taak in 't oetsjakele van micro-organisme. De maag ligk linksbaoven inne boekholte, juus ónger 't midderif. De maag haet 'n wichtige ról inne spiesvertaering en zörg t'rveur det 't voor es 'n losse massa wuuertj aafgegaoven ane derm.

De maag wuuertj aangestuurdj dore zieëne ganglion coeliacum en nervus vagus.

Sómmige bieëster, wie herkawwers, höbbe mieëder mage, wie de pens, de nètmaag, de bookmaag enne lebmaag.

Anatomie

De maag van miense haet de vorm van 'n gekrómdje toet en ligk linksbaoven inne boekholte. De maag grens ane laever, de miltj, d'n alvleisjkleer, 't midderif en veur e deil anen diekken derm. Aafhenkelik vannen inhaad en vanne hajing van 't lief nump de maag versjillige vörm aan. Daomit euvereinkumstig kan me 'n haokvorm, 'n póshoornvorm of 'ne stierhäörevorm óngersjeie.

De sloekderm (oesofagus) kump bieje maagingank (pars cardiaca) de maag in. Op baoven aan welf zich de koeppel vanne maag (fundus gastricus). Hie verzamele 't ingeslik gaas zich. 't Maaglief of maagcorpus (corpus gastricum) geit richsónger inne maagoetgank of 't maagporteer (pylorus) euver. De deiler vanne maag gaon zónger biezunjer grenzen inein euver. De binnekantj vanne maag is beklèdj mit 'n diekke sliemhoed, worin de maagklere ingebèdj ligke. De spierlaog vanne maag besteit oet gled en dwaesjgestreep spierweefsel. Hiemit kan de maag zich vernejjen en verwiejen en zoea de peristaltische bewaeging vanne sloekderm veur 't verveur van aetesreste veurtzètte. De maag wuuertj ómgaove door 't boekvlees. Door 't boekvlees haer kan de maag zich inne boekholte bewaege, al naogelang de toenaam of aafnaam vannen ómvank daovan, in verbanj mit vooropnaam.

d'n Opboew vanne maagwandj.

Aafsjeijinge vanne maag

De maagwandj bevatj ploeajen in 't bedèkkendj epitheel, de foveolae (Ingels: gastric pits). Ane gróndj vanne foveolae munje de kleerbuze oet, döks mieëder de foveola. De celle vanne foveola höbben allemaol 'n kleerfónksje gekrege. Dees celle zeen van 't muceus tuup en höbben e helder cytoplasma.

Aafhenkelik vanne celsaort sjeie de maagklere versjillige stoffen aaf. De houfcelle sjeie pepsinogeen aaf, det inne maag wuuertj ómgezatte in 't enzym pepsien. Pepsien is veure eiwitsplieting bestump. De wandjcelle vörmen 't maagzoer (zaatzoer). De sliemaafsjeijing dore nakcellen is wichtig. Dees sliemlaog besjurmp de maag d'rtaenge det ze zichzelf vertaertj. Inne G-celle, die veural in 't porteerdeil vanne maag kónne waere gevónje, wuuertj 't hormoon gastrien aafgegaove. Gastrien kump via de bloodsómloup bieje klere vanne maagkoeppel en van 't maaglief en zètj dees aan toet 't aafsjeie van maagsaap. Zoealang in 't porteerdeil nag aetesdeiler aankómme die eiwitdeiler bevatte wuuertj gastrien nag geperduceerdj.

Aetesvertaering

Wen me zich besjeftig mit 't toet zich numme van aetes wuuertj doren aanblik enne gäör van 't aetes de maagsaapsecretie via de tieëndje herrezieën op geng gebrach. Dees zieënfaas is d'n aanzèt veure kleeroetsjeijinge en wuuertj den dore hormaal faas, 't perducere van gastrien, veurtgezatte. De bereijing enne volgorde vanne versjillige saorten aan aeteswaar is duus neet ónwichtig veur 't percès det zich aafspeeltj inne maag. De aetesbrie oete sloekderm wuuertj inne maag vergaordj. Gemiddeldj blief 'ne maoltied drie à veer oer inne maag; bie vèt aete kan de verbliedsdoor waere verlingk toet waal zeven oer of lenger. De aafgaaf vanne aetesbrie anen twellefvingerigen derm (duodenum) vindj slechs plaats in klein wieväölheje die d'n twellefvingerigen derm den wiejer kan verwirke.

'n Röntgenfoto vanne maag, gevöldj mit zowaal positief (bariumhajendje) es negatief (CO²) kóntrasstof *'n zoea-geneump dóbbelkóntrasóngerzeuk). 't Positief kóntrasmiddel is op dees opnaam wit; 't negatief zwart. Boete de maag is hie ouch 't ieëste stök vannen dónnen derm, 't duodenum, zichbaart.

Maagverkleining

Bie emes mit euvergewich wuuertj in oetzunjerlike vel sómtieds euvergegange toet 'n maagverkleining. De maag wuuertj daobie e gans stök kleinder gemaak. Den pas neet allein hieël weinig nag meh d'rin, mer ouch blief alles minder lang inne maag en wuuertj 't daodoor oetènjelik ouch minder vertaerdj en opgenómmen in 't lief.

Gekrenkdjes

Versjillige gekrenkdjes die specefiek mitte maag höbbe te make zeen maagzwaer, maagkanker en maagbleujing.

Zuuch ouch

Wiktionair

Zeuk de definitie, vertalinge, oetsjpraok en dialekvariante van maag op in de Wiktionair.