Leeuwarden

Dit artikel is in mierder Limburgse dialekte gesjreve. Perbeer estebleef waal mer ei dialek per alinea aan te hauwe.

---

Gemeinte Leeuwarden (Ljouwert)
Provincie	Friesland
Hoofplaats	Leeuwarden
Börgemeister (lies)	Ferd Crone PvdA
Opperflaakde – daovan water	166,99 km² 15,29 km²
Inwoeners – deechde:	122.335 (31-5-2018) 806/km²

Leeuwarden (Fries: Ljouwert, Stadsfries: Leewarden) is de hoofsjtad van de Nederlandse provincie Friesland.

Sjtadsfuncties

Es administratief centrum van Friesland herberg Leeuwarden 'n aantal bestuursapparate, wie 't provinciehoes en d'n tribunaal. Sins de koms van de Achmea-tore, e hoonderd meter hoeg kentoorgeboew, is de sjtad ouch e veurnaom deenstecentrum. Saer de fusies van 2014 en 2018 (zuug ónder) haet de sjtad ouch 'ne neet te verwaarloeze agrarische sector.

Sjtadsgeziech

Oldehove

't Sjtadsgeziech van Leeuwarden weurt gedómmeneerd door de ierder geneumden Achmea-tore. 't Awd symbool van de sjtad is de Oldehove, 'ne sjeif gezakde gotische tore zónder biebehurende kèrk. Wiejers sjteit dao de Bonifatiuskèrk, geboewd door de Limburgsen arsjitek P.J.H. Cuypers in neogotische sjtiel.

Historie

Leeuwarden moot te lèste in de negende ieuw oontstoon zien, aon de Middelzie; 'ne later in de Middelieuwe ingepolderde zie-erm. Dao óntwikkelde ziech 'ne laevendegen handel op Oos-Europa. In 1435 verkraog de plaats sjtadsrechte.

In d'n Tachtegjaoregen Oorlog sloot de sjtad ziech aan bie de prins van Oranje. In de zeventiende ieuw kinde de sjtad groete veurspood en haw oongeveer 26.000 inweuners; mie es Groninge op dat memènt. In de negentiende ieuw verveel de sjtad. Op vriedeg 16 november 1951 vónt hie de Kneppelfreed ("Knöppelvriedeg") plaats: gewelddadeg relle van Friestalege die veur 't gebroek van hun taal opkaome mèt de politie.

In 1944 woort Leeuwarden oetgebreid mèt 't zuielek 'trimdiel' vaan Leeuwarderadeel. In 2014 kraog de gemeinte e stök vaan de daan opgelufde gemeinte Boarnsterhim. In 2018 volgde 't restant vaan Leeuwarderadeel en e stök vaan de daan ouch opgelufde gemeinte Littenseradiel. Heidoor naom de gemeinte sterk in oppervlaakde touw en raakde ze lendeleker vaan karakter es ze veurheer waor.

Kerne

De gemeinte umvat neve de stad Leeuwarden nog de kerne Baard*, Bears* (Beers), Britsum, Cornjum (Koarnjum), Eagum* (Aegum), Easterlittens* (Oosterlittens), Finkum (Feinsum), Friens*, Grou* (Grouw), Goutum, Hempens-Teerns (Himpens-Tearns), Hijum, Hilaard* (Hijlaard), Húns* (Huins), Idaerd* (Idaard), Jellum*, Jelsum, Jirnsum* (Irnsum), Jorwert* (Jorwerd), Lekkum, Leons* (Lions), Mantgum*, Oude Leije (Aldeleie), Roordahuzum* (Roordahuizum), Snakkerburen (Snakkerbuorren), Stiens, Swichum, Wergea* (Warga), Warstiens*, Warten*, Weidum*, Wijtgaard (Wytgaard), Wirdum (Wurdum) en deile vaan de gehuchte Bartlehiem en Vrouwbuurtstermolen.

In de gemeintes Boarnsterhim en Littenseradiel waore de Friese plaotsnaome officieel. Nao de annexatie is dat zoe gebleve; de Nederlandse naome weure koelek gebruuk. In de plaotse die vaanajds bij de gemeintes Leeuwarden en Leeuwarderadeel hoorte zien evels de Nederlandse naome officieel. Heibove steit ummer de officiële naom iers en daonao d'n alternatieve naom (wienie 'r vaan d'n officiële versjèlt) tösse häökskes. De officieel naome die Friestaoleg zien, zien mèt e stereke aongegeve.

Externe link

• Website van de gemeinte