Via Belgica
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Valkebergs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
Via Belgica (ouch Via Agrippinensis) ies 'ne nuje naam, sjtammend oet de 21e ièw in Limburg, dae gegeve ies aan de 400 kilomaeter lange Romeinse weeg, dae geloupe haet van Boulogne sur Mer (Gesoriacum) in Frankriek, door (Belsj) via Tienen, Helshoven, Tóngere (Aduatuca Tungrorum), door Zuud Limburg via Mestreech euver de Maas (Mosa Trajectum), Wiek, Meersje, Vroenhof (Houtem), * Sint-Pièter (Valkeberg), Walem, Ransdaal, Kunder (of vanaaf * Brokem (Crièmersjtraot) - De Hièk) - Klumme - Craubeek - Voelender), Heerle (Coriovallum), Greunsjtraot, in Rimburg euver de Worm, Julich (Iuliacum) nao Kölle (Colonia Claudia Ara Agrippinensium) in (Duutsjland).
Opgravinge
bewirkHie en dao ies door opgravinge mèt zekerheid 't weegtraject en/of Romeinse bewoning (ummer in de buurt van waeg) vasgesjtèld. In Helshoven 'n sjtök weeg; in Tóngere romeinse beboewing; in Mestreech ies dat 'n brök euver de Maas, ónder de Groete Staat en de Vrieth'f en reste van therme; e sjtök baan in Wiek, reste van 'ne weeg aan de Meersjenerweeg; in Meersje, op de Herkeberg, loog 'ne Romeinse villa en 'n sjtök weeg; in Vroenhof höbbe ze ouch 'n sjtök weeg opgegrave; ten noorde van Houtem liegke de reste van 'ne Romeinse tempel en villa's (in de Rondebos en de Ravesbösj); in Sint-Gerlach haet me in 2017 'n sjtök weeg getraceerd. In Sjtraobaek en Brokem zint Romeinse graver gevónge, bie Walem höbbe ze de fundamente van 'ne wachtore opgegrave; in Ransdaal 'n Romeins graaf (urne); in Kunder 'ne Romeinse villa (Ten Hove), in Voelender bie de Midweeg sjtökker weeg, in Heerle Romeinse therme; in Rimburg 'ne Romeinse villa.
De weeg woort aangelag veur militair doele, meh ouch, en zeker later, gebruuk es handelsweeg door de bevolking. Langs de weeg sjtinge indertied op de hoager gelege gedeiltes en ander sjtrategische punte wachtores. Dao zint reste van gevónge ten noorde van Houtem en op de Goudsberg bie Walem. Tösje die wachtores woort ónderling geseind. Langs de weeg sjtónge mielpäöl.
Ander Romeinse bane door Limburg
bewirk
Ander belangrieke Romeinse waeg lepe van Heerle nao Trier (via Aoke); de Nijmeegse baan van Tóngere via Mestreech en Blerick nao Nijmege en de hièrbaan van Trier via Aoke en Tuddere nao Xanten en Venlo. 't Trajec Mestreech nao Aoke, zou ouch 'n Romeinse oarsjpróng höbbe.
In Heerle laog in de Romeinse tied, tösje 't tegewoordige raodhoes en 't thermemuseum, 'n belangriek kruuspunt van waeg.
De Via Mansuerisca (waarsjienlek Romeins meh meugelik ouwer. Andere bewere dat de weeg Merovingisch zou zin) leep van Trier via Kapel, Hagelsjtee, de Plank en Terlinge nao Mestreech[1] en 'ne weeg van Heerle via Gulpe en Voere nao Visé en Luuk.
Toeristische exploitatie
bewirkÖp termijn mót d'r Via Belgica 'n toeristische route waeëre.[2]