Harry Koolen
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Gelaens. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
Harry Koolen (Maersje, 22 juni 1904 - Terworm-Heërle, 26 jannewarie 1985) waor 'ne Nederlandse sjilder.
Biografie bewirk
Harry Koolen woort gebaore es de jóngste zoon van 't daagloanergezin van Antonius Koolen en Maria Huijts. Op 15-jaorige laeftied kroog hae in zien woonplaatsj Maersje zien eësjte könszinnige vörming van Jan van Puijenbroeck, eine Antwerpse sjilder dae ónger de Eësjte Waereldaorlog waas oetgeweke nao Nederlandj. Tot die groep beheuërde ouch Charles Eyck, Henri Jonas, Hub Levigne, Alfons Volders, Pièrre Klein, Joseph Tielens en Henri Schoonbroodt. Al gaw vertrok hae op 16-jaorige laeftied same mèt de tweë jaor awwere Charles Eijck nao Amsterdam wo hae wol gaon sjtudere aan de Rijksacademie. Hae woort aevel neet toegelaote tot de academie ómdat hae te jónk waor. Hiejdoor waas hae genoadzaak óm mèt allerlei baantjes in zien laevesóngerhawt te veurzeen. In 1922 woort hae esnog toegelaote en hae sjtudeerde pès 1926 ónger de professore Johannes Hendricus Jurres, Nicolaas van der Waay en Hendrik Jan Wolters. Directeur destieds waas Prof. Dr. Antoon Derkinderen. Veur dees sjtudie kroog hae ein jaorwèdde van de gemeinte Maersje.
In Amsterdam ontmoete hae Ali Smit mèt wae hae in 1928 trouwde en daobiej kroog hae ouch 't voogdiejsjap euver häör döchterke oet ein eërder huwelik. 't Sjtèl góng wone aan de Prinsengracht en kroog nog drie kènjer. D'r volgde ein aantal exposities in Amsterdam, Mesjtreech, Tilburg, Nijmege, Venlo, 's Gravenhage en Breda en ook internationaal kroog hae bekèndheid zoa-es in Duutsjlandj (Kölle en Düsseldorf) en in Éngelandj, wo zien werk woort opgenómme in ein groate reizende tentoansjtèlling same mèt werke van Jan Sluijters, Charley Toorop, Carel Willink, Dick Ket en Piet Mondriaan.
In daen tied woonde en wirkde Harry Koolen in Amsterdam mèr hae heel ein pied-à-terre in Limburg, wo hae op versjillende plaatsje verbleef wo-ónger Mesjtreech, Eymael (Belsj), Houtem en in de meule van Rothem. Ónger de aorlog versjafde hae zoawaal in Amsterdam es in Limburg gasvriejheid aan diverse vrunj die op dat mement hun beroop neet vriej koosjte oetoefene, ónger wae de violis Herman Salomon en de toneëlsjpelers August Defresne, Albert van Dalsum en Jo Sternheim. In dees periood portretteerde hae Sternheim, ein sjilderie dat allewiel deil oetmaak van de portrètgaleriej van de Stadsschouwburg in Amsterdam. 't Huwelik mèt Ali kaom nog veur de aorlog danig ónger drök te sjtaon. 't Sjtèl laefde saer 1940 al praktisch gesjeije en in 1946 zouw 't oetentelik defenitief oetein gaon. In 1944 woort tiedes de bevriejing van Houtem zien atelier door ein verkeërd aafgewórpe brandjbóm verrinneweerd. Hiebiej góng 't zich dao-in bevènjend werk en materiaal compleët verlaore. Koolen vertrok dan oet ’t al bevriede Limburg nao 't nog bezatte Amsterdam, d'r van oetgaonde dat de bevriejing van 't noorde neet lang op zich zouw laote wachte. Dit bliek later ein verkeërde keus en hae maakde zoadoonde de hóngerwèntjer mit. Nao de bevriejing van 't noorde keërde hae broadmager en sjtraotèrm trök nao Limburg en vestigde zich in de oastelike miensjtreek, wo hae de neuëdige opdrachte dach te verwerve van de florerende Limburgse miene.
Zien eësjte expositie nao de aorlog mèt es thema "Kunst in vrijheid", vóndj aevel plaatsj in september / oktwoaber 1945 in 't Rieksmuseum in Amsterdam. Direk nao de aorlog documenteerde hae op ein indrökwèkkende wies de sjlachoffers van de Holocaust mèt teikeninge die ware opgenómme in 't book "Menschen aan flarden" van Frits Dohmen, oetgegaeve door bookhanjel Winands in Heërle.
Op zeuk nao ein atelierruumde woort hae door de gemeinte Heërle op 't laegsjtaonde kesjteël Terworm geattendeerd, wo hae in 1946 góng wone en wirke. Hae heel ein expositie in 't nuuj gemeintehoes van Heërle, óntwórpe door Ir. F. Peutz. Ouch mengde hae zich in 't cultureel laeve van Heërle en bezoch hae bieeinkómste biej Mw. Meuleman, de echgenote van de directeur van de vroedvrouwesjoal. Hoeze Meuleman góldj es ein trefpuntj van kónstenaers en intellektuele en hae leërde dao Bep Mous kènne womit hae trouwde en veer kènjer kroog. Same mèt häör óngernóm hae väöl sjtudiereize nao Frankriek, Italië en Ierlandj.
Ómsjtreeks 1958 maakde hae ein oetgebreide documentatie van sjilderieje en teikeninge van 't mienbedrief wo-in hae mèt name 't zjwaor werk en laeve van de mienwirker zoawaal baove- es óngergróndjs belichde. Hae kroog heel väöl opdrachte veur 't make van portrette van ónger angere leidinggaevende figure van DSM en Philips, Keuningin Juliana (1947, gouvernement), diverse börgemeisters en bisjoppe. Ouch maakde hae sjilderieje van religieuze óngerwerpe en vriej figuraties, landjsjappe, sjtaej, Limburgse volksgebruke en bloomsjtökke. Veur ein Belsje gordienefebriek óntwórp hae jaorelank diverse dessins.
Tot zien groate werke beheuëre ein aantal ómvangrieke wandjsjilderinge veur ónger angere de Brand beerbroewerie in Wielder (1937), 't geboew van de lóchmachsjtaf in 's Gravenhage (1956), de abdie van Middelburg (1957), de mèlkfebriek Campina in Eindhove (1960) en ’t PTT-geboew (1967) aevenaens in 's Gravenhage. Harry Koolen haet gesjilderd pès aan ziene doad.
Op 26 januari 1985 euverleej hae op 80-jaorige laeftied op Terworm in Heërle in zien ziekbèd, dat opgesjtèld sjtóng in zien atelier te midde van zien lètste sjilderieje.