Viele

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Vielender. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

---

Viele / Ville

Viele / Ville (Nederlands: Vijlen) is e dörp in de gemingde Vols in 't heuvelland va Zuid Limburg. D'r naam kunt van 't Latiensj villa of villare en heejmit weëd bedoeld ing (here)boerderei óp e landgód. De hoezer en höf van 't dörp bevinge zich óp d'r Vielenerberg (192m.) en in 't dal van de Mecheler- of Lombergerbaach. Doa woane óngeveer 1500 luuj. In de buurt liegkt d'r groeëte Vielenderbusj.

Buurtsjappe

Beej Viele hure de buurtsjappe:

• Komeresj (Kamerig) (Camerig) (Gènzie)
• Kotteze (Cottesse) (Gènzie)
• Harles (Harles)
• Mamelis (Mamelis)
• Mellesjet (Melleschet)
• G'n Root (G'n Rót) (Rott)

Gesjiedenis

An d'r Kelderwaeg zow ing villa oet de Romeinse tsiet ha gesjtange. Óch weëd gesjproake uvver e adelik hoes Termoere. Dae naam kunt truuk in e hoezercomplex, in de Vielendersjtroat. I 1016 weëd óch gesjproake uvver inge hof Viele, noe d'r Munnikshof (Vielendersjtroat 51) geneumd, is ing sjenking an de abdei va Burtsjeid i Oche (Aken). D'r naam Munnikshof herinnert an de vrugger abdei va Burtsjeid. Die abdei how in 't midde van d'r 14e eeuw väöl land i egedom in dìs sjtreek. D'r pastoer van de parochie woäd beneumt durch de abdis van de abdei. De abdis, Gróndvrauwe van de heerlikheed Viele how 't óch vur 't zage uvver 't beheer van d'r Vielenerbusj. D'r Arnold van Gemmenich hat in 1319 als allodium (vreej erfgód) dae busj an de abdei gesjónke. De collectieve gebroeksrechte van dae busj, i 1539 vasgelaat in e reglement òp ing perkamente 'Waldrolle', bleef bis 1940 verbónge mit de höf en hoézer in de zès Vielender 'Rotten'. Dat zunt: Kamerig, Kottese, Berg, Mameles, Ròt en Viele. In de heerlikheed Viele howwe ze, graad wie i Hozelt óp d'r Öcherwaeg (Akerweg)'t hoes 'A g'ne Banket', ing sjepebank. I Viele woate de zittinge gehauwe in d'r hof 't Pannes (Panhoes) (brouwerei). I 1656 zunt de sjepebanke va Vols-Hozelt en Viele ónger 't gezag van de Sjtate-Generaal beejgenee gegange.

Dörp

Brónze beeld va Martinus in de gelieknamige kirk va Viele

Hieël hoeëg liegkend en doadurch al va wiedaaf te zieë, is de Katholieke kirk, gewied an d'r hillige heilige Maarten (Martinus). Òp de plaatsj woa e auwer gebouw hat gesjtange, bouwet d'r architect Weber i 1862 ing neo-gotische zaalkirk. D'r hoeëge toerm va 58 meter is i 1878 veëdig kómme. Binne zunt de róng pilare en de kruutsgewelve ópvallende elemente. In de kirk bevinge zich sjildereie en kruutswaegsjtasies van d'r Limburgse kunstenaer Charles Eyck.

Óp de kruutsinge va waeg, sjtunt benoa uvveraal veldkruutser.
E paar groeëte höf bevinge zich in 't dal: d'r Munnikshof, d'r Grunnewig en d'r vakwerkhof 't Pannes. D'r hof Hopsjet liegkt bovve òp d'r Vieleberg.

't Dörp telt 2 wiengaarde: St.Martinus en St.Hubertus.

Vereins

De harmonie en óch de drumband hisje Sint-Martinus. Mit 't fès va Sint Maarten, 11 november vingt inge lampionne-óptsóch plaatsj mit d'r 'hillige' óp 't peëd.
De sjutterei hat als patroeënhillige Sint Joep (Josef).
D'r vastelaovendsverein heesjt "De Schnapsnaze". (sjnaps is sjterke drank).

Bekende persoeëne

• Pastoer Schleiden sjreef in 't Vielender plat.
• Will Kohnen, sjriever sjtreekromans in 't Vieleter
• Joanne Klink, theologe en sjriefster

• extern website: http://www.vijlen.net