Twiede Kamer
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
De Twiede Kamer, in 't Nederlands voloet de Tweede Kamer der Staten-Generaal, vörmp same mèt de Ierste Kamer de Staote-Generaol, 't Nederlands parlemint. 't Is 't belangriekste machorgaon in de Nederlandse politiek, die es parlementair democratie georganiseerd is, en häör rol is vergliekbaar mèt de Belzje Kamer van Volksvertaegewaordegers, 't Brits Liegerhoes en d'n Duitse Boondsdaag. De Twiede Kamer weurt door verkezinge samegestèld; heibij gelt 't princiep vaan everedege vertegewaordeging.
Historie
bewirkIn 1814 woort nao de Franse bezètting de aw Staote-Generaol weer opgeriech. In 't nui souverein-prinsdóm weurt de mach evels anders verdeild en krijge de versjèllende Staote minder mach in de nationaol regering. Bij de vörming vaan 't Keuninkriek en 1815 weurt de twiekameregheid ingeveurd: de Ierste Kamer, die besteit oet 55 lede, weurt door de Keuning beneump, de Twiede Kamer, mèt 110 inzittende, weurt gekoze door de Provinciaol Staote. Dees situatie blijf behawwe tot 't revolutiejaor 1848; nao liberaol demonstraties weurt de Staote-Generaol gemoderniseert. Ze krijg väöl mie take en bevooghede en de Twiede Kamer weurt noe direk gekoze, volges e distriktestèlsel. 't Aontal zetele geit heibij trouwes trök vaan 110 nao 100. In dezen tied weurt nog gestump op individueel kandidaote, partije zien nog neet algemein, allein facties wie liberaol, anti-revolutionair, conservatief, confessioneel en teslotte ouch socialistisch teikene ziech aof.
Tegen 't ind vaan de negentiende iew koume partije op, wie de Anti-Revolutionair Partij, de Roems-Kathelieke Staotspartij, de Liberaol Unie, de Christelek-Historische Unie en de Sociaol-Democratische Arbeierspartij. In 1917 verandert me de constitutie. Heibij veurt me oonder mie de everedege vertegewoordeging in, zoetot mie partije in de Twiede Kamer gekoze kinne weure, en 't algemein keesrech veur manslui. Dees veranderinge dege ziech vaanaof de verkezinge vaan 1918 dudelek gelle. Sins 1919 höbbe ouch alle volwasse vroului keesrech; die mochte in 1922 veur 't iers veur de Twiede Kamer stumme.
In 1956 woort de bezètting vaan de Twiede Kamer mèt 'ne factor oonderhaaf oetgebreid vaan 100 tot 150 zetele. In 1992 verhuisde de Kamer vaan de balzaol aon de Binnenhoof nao 'ne nuibouw aon 't Plein.
Mach en bevooghede
bewirkOondaanks wat de naom deit dinke heet de Twiede Kamer mie mach es de Ierste Kamer. 't Orgaon heet drei hooftake:
- controleur vaan de regering en häör beleid;
- wetgever (same mèt de regering en de Ierste Kamer);
- vertegewaordeger vaan 't volk.
De Twiede Kamer kin oonder mie begroetinge vaan individueel ministeries good- of aofkäöre. Wètte die door 'ne minister zien ingedeend kin ze gaans aofwieze (zjus wie de Ierste Kamer) of aonpasse; dat lèste hèt 't rech vaan amendemint en dit is bindend. Es 'ne minister 't dao neet mèt eins is kin 'r allein de ganse wèt intrèkke. Bovedeen kin de Twiede Kamer zelf wètte indene, dit hèt 't rech vaan initiatief.
De Twiede Kamer kin 'ne minister ter verantwaording rope; dit hèt 't rech vaan interpellatie. Dit maag de Ierste Kamer ouch, meh die maak dao belangriek minder gebruuk vaan. Kamerleie kinne 'n motie aannumme, die 'ne bewindspersoen get veursjrijf. Dit is evels neet bindend. Veur dinger die de Kamer hoeg opnump kin ze 'n parlementair enquête instèlle: 'n speciaol commissie deit daan 'n oetgebreid oonderzeuk nao 't oonderwerp boebij de oondervraogde oonder eid stoon. De Ierste Kamer maag dit ouch meh heet dat tot noe touw nog mer eine kier gedoon.
D'n oetslaag vaan Twiede-Kamerverkezinge vörmp de basis veur de vörming vaan nui kabinètte: es e nui kabinet gevörmp weurt moot de mierderheid vaan de Kamer dit kabinèt steune. Gemeinlik besteit e kabinet daan oet ministers vaan 'n coalitie boevaan de partije in de Twiede Kamer 'n absolute mierderheid höbbe. Es e kabinèt vèlt weure nui verkezinge veur de Twiede Kamer oetgesjreve.
Samestèlling
bewirkDe lèste verkezinge (22 november 2023) lieverde dees samestèlling op:
| Partij | 2023 | 2021 | 2017 | 2012 | 2010 | 2006 | 2003 | 2002 | 1998 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| PVV | 37 | 17 | 20 | 15 | 24 | 9 | |||
| PvdA | 25 ª | 9 | 9 | 38 | 30 | 33 | 42 | 23 | 45 |
| GL | 25 ª | 8 | 14 | 4 | 10 | 7 | 8 | 10 | 11 |
| VVD | 24 | 34 | 33 | 41 | 31 | 22 | 28 | 24 | 38 |
| NSC | 20 | ||||||||
| D66 | 9 | 24 | 19 | 12 | 10 | 3 | 6 | 7 | 14 |
| BBB | 7 | 1 | |||||||
| CDA | 5 | 15 | 19 | 13 | 21 | 41 | 44 | 43 | 29 |
| SP | 5 | 9 | 14 | 15 | 15 | 25 | 9 | 9 | 5 |
| DENK | 3 | 3 | 3 | ||||||
| PvdD | 3 | 6 | 5 | 2 | 2 | 2 | |||
| FVD | 3 | 8 | 2 | ||||||
| SGP | 3 | 3 | 3 | 3 | 2 | 2 | 2 | 2 | 3 |
| CU | 3 | 5 | 5 | 5 | 5 | 6 | 3 | 4 | 5 |
| Volt | 2 | 3 | |||||||
| JA21 | 1 | 3 | |||||||
| 50+ | 1 | 4 | 2 | ||||||
| BIJ1 | 1 | ||||||||
| LPF | 8 | 26 | |||||||
| LN | 2 | ||||||||
| Totaal | 150 | 150 | 150 | 150 | 150 | 150 | 150 | 150 | 150 |
ª 2023: PvdA + GL = 25
In mei 2021 stapde Liane den Haan oet 50PLUS. Ze bleef in de Kamer zitte; heidoor heet 50PLUS noe gein fractie mie.[1] In dezelfde maond splitsde drei leie vaan 't FVD ziech vaan de fractie aof, zoetot die partij noe nog vief zetele euver heet.[2]
Veurzitters
bewirk- Martin Bosma (PVV), sinds 14 december 2023
- Vera Bergkamp (D66), 2021–2023
- Khadija Arib (PvdA), 2016–2021
- Anouchka van Miltenburg (VVD), 2012–2015
- Gerdi Verbeet (PvdA), 2006–2012
- Frans Weisglas (VVD), 2002–2006
- Jeltje van Nieuwenhoven (PvdA), 1998–2002