Quenya
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
't Quenya is 'n fantasietaol die door de elve in de fantasiewereld vaan J.R.R. Tolkien weurt gesproke. In d'n tied boe-in The Hobbit en The Lord of the Rings speule is de taol al oetgestorve en weurt ze slechs levend gehawwe es cultuurtaol, op 'n meneer wie 't Latien in de modernen tied es klassieke taol functioneert. 't Quenya is neve 'n aander elvetaol, 't Sindarijns, de einege vaan Tolkien zien fantasietaole boevaan genoog informatie besteit um drin te sjrieve. Väöl Tolkien-leefhöbbers sjrieve gediechte in 't Quenya.
Allewel tot de kinnes vaan 't Quenya beperk is, wèt me tot Tolkien nog hiel väöl mie euver zien taole heet gesjreve wat nog neet gepubliceerd is. Zien erve bringe aoventouw get oet, boemèt de kinnes vaan 't Quenya laankzaom aongreujt.
Aofkoms
bewirk- Zuug ouch: Kunstaole vaan Tolkien
Tolkien, dee in zien jäög väöl versjèllende taole lierde, waor bezoonder gereurd door 't Fins. De sjoenheid en elegantie vaan dees taol inspireerde häöm tot 't sjöppe vaan 'n kunstaol. 't Quenya heet daan ouch väöl vaan de fonologie en grammair vaan 't Fins euvergenome. Ouch 't Latien en Grieks zien vaan groet belang gewees.
In 't Tolkien-universum is 't Quenya de taol vaan de elve oet Eldamar, e land westelek vaan Middel-Eerd. Elve zien in de beuk vaan Tolkien minsechtege superwezes. Wie alle elvetaole stamp 't aof vaan 't Primitief Quendiaans, wat ziech daonao oontwikkelde in 't Eldarijns en daan in diverse dochtertaole, boe-oonder 't Quenya. Aon 't ind vaan 't Twiede Tiedperk verdween Eldamar vaan d'n eerdbojem. In 't Daarde Tiedperk, boe-in The Hobbit en The Lord of the Rings speule, is 't Quenya allein nog es cultuurtaol in gebruuk. Veur de daogelekse communicatie gebruke de elve noe aander taole, gans in 't bezunder 't Sindarijns. De elfetaole vaan 't Daarde Tiedperk stamme neet vaan 't Quenya aof, meh veural vaan 't Gemein Telerijns ('n zöstertaol vaan 't Quenya die tegeliek gesproke woort).
Dees genealogie is pas later door Tolkien bedach um zien taole 'n plaots te geve in 'ne coherente fantasiewereld. Feitelek begós heer al roond 1910 aon Quenya, daonao aon de veurluipers vaan 't Sindarijns en góng heer pas nao The Hobbit serjeus aon 't werk mèt de res vaan de taole. Bijgevolg heet heer die aander taole ouch väöl minder oetgewèrk.
Dialekte
bewirkTolkien oontwikkelde drei variante vaan 't Quenya. Ierstens 't aajd-Quenya, de vörm die woort gesproke ietot de taol oeterein greujde. 'n Bezunderheid vaan dees taol is tot ze nog versjèl maak tösse nominatief en accusatief, e versjèl wat in 't later Quenya verlore geit. Later oontstoon twie variante, Vanyarijns en Noldorijns. Umtot de Noldor-elfe weer trökkierde nao Middel-Eerd, is 't hun taol die 't belaankriekste is veur de werke vaan Tolkien.
Grammair
bewirkSubstantieve
bewirkDe substantieve höbbe gein geslachte. Ze weure verboge in twie getalle en nege of tien (aofhenkelek vaan periode en dialek) naomvalle. 't Bepaold lidwoord is in alle naomvalle i, 't gief gein oonbepaold lidwoord.
Werkwäörd
bewirk't Quenya kint vief tije: presens, imperfectum, perfectum, touwkoumenden tied en aoristus. Dees verdeiling baseert ziech op 't Aajdgrieks.
Sjrif
bewirkTolkien sjreef al zien taole gemeinelek in 't Latiens sjrif op, meh oontwikkelde ouch alfabette veur zien eige taole. Quenya weurt in Tolkien ziene wereld opgesjreve in 't tengwar, 't cirth of 't sarati. Vaan die drei is 't tengwar wiedoet 't bekindste. Dit sjrif weurt ouch väöl gebruuk door fans die ziech vaan de elvetaole bedene.