1837
1837 (MDCCCXXXVII) waor e gewoen jaor wat begós op 'ne zoondag op de Gregoriaanse kalender.
Gebäörtenisse bewirk
- 1 jannewarie - 't Eësjte nummer zuut 't leech van ein nuuj tiedsjrif: De Gids. Nao 't gebruuk van de tied is de redactie anoniem, de oetgaever is Beyerink.
- 8 fibberwarie - In ein duel tösje Aleksandr Poesjkin en Georges d'Anthès wirt eine eëresjtried besjlech. Poesjkin euverliejt tweë daag later.
- 17 fibberwarie - In de gezèt De Zuid-Afrikaan versjient ein manifest van Piet Retief. Hae keërt zich taenge 't Brits gezag in de Kaapkolonie, dat de sjlaverniej haet verboaje zónger redelike compensatie veur de sjlavehawwende Boere. Retief en angere verlaote de Kaap en trèkke 't bènnelandj in: dit is 't begin van de Groate Trèk.
- april - Ein Afghaans leger ónger aanveuring van de zoon van Emir Dost Mohammed versjleit de Sikhs biej Jamrud. Dao wachte de troepe op toesjtömming van de Èngelsje óm Pesjawar bènne te trèkke.
- 10 mei - De banke in de USA sjtoppe mèt 't oetbetale van sjpaartegoje. Begin van de Paniek van 1837 en van de groate depressie die dao op volgde.
- 20 juni - D'r kump ein eindj aan de personele unie van 't Verenigd Keuninkriek en Hannover. Nao de Britse wèt volg Prinses Victoria van Kent häöre noonk Willem IV op. In Hannover sjteit de Salische wèt häör opvolging in de waeg. De jóngere broor van Willem IV, de hertog van Cumberland, wirt hiej es Ernst August I van Hannover de landjsvors.
- 7 juli - Lètste doadvonnisvoltrèkking in Zjwolle. Albert Wetterman wirt opgehange veur de maord op zien vrouw.
- 1 augustus - Insjtèlling van ein commissie ter veurbereijing van de dreuëgmaking van 't Haarlemmermeër.
- 2 september - Samuel Morse demonsjtreert ziene elektro-magnetische telegraaf.
- 18 november - Zeve weitesjappers in Hannover, bekènd gewore es de Göttinger Sieben, protestere taenge 't aafsjaffe door de nuje keuning van de liberaal gróndjwèt van 't landj.
- 12 december - De Göttinger Sieben waere door keuning Ernst August óntsjlage, drie van hun teves verbanne.
- zónger datum
- Louis Jacques Mandé Daguerre óntwikkelt de Daguerreotype, eine veurlouper van de fotografietechniek.
- D'r kump 'n eindj aan de Paderi-aorlog noe de sjtad Bonjol (geneump nao de machtige Paderi-leijer Imam Bonjol) besjtórmp is. Hiejmit is de mach van de Paderi gebraoke en de hoaglenj van Sumatra sjtevig in henj van de Nederlandersj.
- De aanlègk van 't kunsmatig meër Grand Lake St. Marys in Ohio is gesjtart.
Gebore bewirk
gebaore 6 jannewarie 1837.
- 2 jannewarie - Mili Balakirev, Russische componist (gesjtorve 1910)
- 6 jannewarie - Touch the Clouds, Amerikaanse indianeleijer en krieger (gesjtorve 1905)
- 27 jannewarie - Mordechai Mark Zamenhof, joadse zionist, atheïst en de vader van de kunstaalauteur Lejzer Zamenhof (gesjtorve 1907)
- 17 fibberwarie - Samuel van Houten, Nederlandse lènks-liberale politicus (gesjtorve 1930)
- 24 fibberwarie - Rosalía de Castro, sjriefster en dichter (gesjtorve 1885)
- 5 miert - Lodewijk Bernardus Johannes Dommers, Nederlandse besjtuurder en óngernummer (gesjtorve 1908)
- 18 miert - Grover Cleveland, 22ste en 24ste president van de Verenigde Sjtate (gesjtorve 1908)
- 21 miert - Theodore Nicholas Gill, Amerikaanse ichtylogist, mammalogist, malacologist en bibliothecaris (gesjtorve 1914)
- 20 april - Louis Artan, Nederlandse sjilder en etser (gesjtorve 1890)
- 7 juni - Alois Hitler sr., Vader van Adolf Hitler (gesjtorve 1903)
- 19 juli - Aernout Philip Theodoor Eyssell, Nederlandse rechsgeleërde (gesjtorve 1921)
- 25 augustus - Jacob Maris, Nederlandse impressionistische kunssjilder (gesjtorve 1899)
- 8 september - Raphael Pumpelly, Amerikaanse geoloog en óntdèkkingsreiziger (gesjtorve 1923)
- 29 oktober - Abraham Kuyper, Nederlandse theoloog en politicus (gesjtorve 1920)
- 7 november - Jules Laurant le Bron de Vexela, Nederlandse militair (gesjtorve 1911)
- 23 november - Johannes Diderik van der Waals, Nederlandse natuurkundige (gesjtorve 1923)
- 24 december - Cosima Liszt, vrouw van Richard Wagner (gesjtorve 1930)
- 24 december - Elisabeth van Oasteriek-Hongarije (gesjtorve 1898)
Gesjtorve bewirk
- 23 jannewarie - John Field (54), Ierse pianist en componist
- 3 fibberwarie - Claudine Thévenet (62), Franse geistelike en ordesjtichtster
- 10 fibberwarie - Aleksandr Sergejevitsj Poesjkin (37), Russische dichter
- 20 mei - Frederik van Hessen (89), zoon van landjgraaf Frederik II van Hessen-Kassel
- 6 oktober - Jean-François Lesueur (77), Franse componist
- 12 oktober - Wilhelmina van Pruse (62), prinses van Pruse en keuningin van de Nederlande (vrouw van keuning Willem I)
- 17 oktober - Johann Nepomuk Hummel (58), Oasteriekse componist en pianist
-
Jacob Maris,
gebaore 25 augustus 1837. -
Abraham Kuyper,
gebaore 29 oktober 1837. -
Johannes van der Waals,
gebaore 23 november 1837.
