'ne Gansen toer...

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

---

’ne Gansen toer... (oersprunkelek Frans: Le tour de Gaule d'Astérix) is 'n album vaan Asterix. In de oersprunkeleke serie dreug 't nommer 5. 't Is eint vaan de twie Asterix-albums - 't lèste, um perceis te zien - boevaan 'n Limbörgse vertaoling is oetgebrach. In dit album, wat touwspeult op de Runde vaan Fraankriek (Tour de France), trèkke Asterix en Obelix door gans Gallië um oet diverse plaotse 'n specialiteit mèt te numme. Oonderweeg weure diverse stei en regio's vaan 't huieg Fraankriek op de hak genome.

Publicatie

Le tour de Gaule versjeen vaanaof fibberwarie 1963 in 't stripblaad Pilote, boe ouch de ieder albums in versjene waore. In 1965 woort 't album oetgegeve; aonvaankelek door Pilote zelf, later door Dargaud. In 1998 zouw oetgeverij Hachette de rechte vaan alle 24 canonieke Asterix-albums euvernumme; ouch die vaan dit album.

De Limbörgse vertaoling kaom in 1998 oet, es samewèrking tösse Veldeke en Dargaud. Dit album versjeen naotot veurgenger 't Titelgevech al e succes waor gewore. Neet laank daonao gónge de rechte op Asterix ouch in de Benelux euver op Hachette. Momenteel zien de twie Limbörgse Asterix-versies neet nui verkriegbaar.

Synopsis

De gebruukde naome zien wie in de Limbörgse vertaoling.

In 't Romeins kamp Klein Mennecum kump Finedefleurus op bezeuk, 'nen inspecteur oet Roeme. Heer is neet bekind mèt 't gebeed en heet orders vaan Caesar um 't Gallisch dörp te pacificere. Oondaanks verzèt vaan de centurio drijf heer ziene zin door, wat weer ins in e pienelek verlees veur de Romeine indeg. Dao-op beslut heer de Galliërs te isolere mèt 'n pallisaod. Asterix, raozeteg euver dit plan, daog de Romeine oet: heer zal, oongehinderd door de moer en 't Romeins leger, 'nen toer door gans Gallië make en oet alle stopplaotse get lekkers mètnumme. Finedefleurus nump de wèddensjap aon.

Asterix en Obelix breke door de pallisaod en goon op weeg. Iers doen ze Noord-Gallië aon: Rotomagus (Rouaan), Lutetia (Paries), Camaracum (Cambrai/Kameriek) en Durocortorum (Reims). Romeinse patrouilles en versperringe weite ze te versloon of te oontwieke. Daan weure de twie protagoniste evels verraoje door 'ne Galliër bij wee ze wèl verkes ete. Asterix weurt gevaange gezat in Divodorum (Metz); Obelix oontkump bij touwval en geit Asterix oet de gevaangenis bevrije.

In Lugdunum (Lyon) kriege ze hölp vaan d'n oondergroondse, boenao de reis wijer geit door 't zuie: Nicaea (Nice) en Massilia (Marseille). Daan, op weeg nao Tolosa (Toulouse), koume Asterix en Obelix bij oongelök in e Romeins kamp, meh weite dao-aon te oontkoume. Nao Tolosa geit 't nao Aginum (Agen), boe ze gruuts weure oonthaold. 'ne Herbergeer perbeert ze ouch hei te verraoje, meh Asterix doorzuut d'n truc. Op de weeg nao Burdigala (Bordeaux) weure ze beruif. De Romeine snappe de ruivers en zien die abusievelek veur Asterix en Obelix aon. In Burdigala weure de ruivers aon de kaak gestèld, meh es de echte Asterix en Obelix de stad in koume, wete ze mèt hölp vaan de plaotseleke bevolking de zak weer trök te pakke.

Veur 't lèste stök trèkke ze mèt e vrachsjeep vaan Burdigala nao Gesocribata (Le Conquet) aon de kös vaan Armorica (Bretagne). Oonderweeg vechte ze nog mèt de zieruivers ('ne running gag in Asterixverhaole die ziech op zie aofspeule). 't Lèste stök wandele ze nao hun eige dörp, boe de Romeine hun verlees numme en de Galliërs e baankèt hawwe mèt 't lekkers wat Asterix en Obelix höbbe mètgenome.

Grappe

't Album steit vol vaan de gebrukeleke knipouge nao de modernen tied. De specialiteite die Asterix en Obelix euveral vaandan hole, bestoonte in de Romeinsen tied nog neet, laot stoon tot ze es typisch veur de regio woorte gezeen. Lutetia, 'n klein plaots in d'n iersten iew veur Christus, weurt zoe drök geteikend es wie 't 't huieg Paries waor, en de kareverkouper, dee de helde 'ne weerdeloeze wagel aonsmeert, weurt wie de stereotiepe malafide otoverkouper geteikend. Oonderweeg koume ze in 'nen 'Herberg de la poste' ('n verwiezing nao de väöl poshotels die 't vaanajds in Fraankriek laanks de weeg gief). De Romeinse weeg nao Nicaea steit vol mèt Lutetiërs die aon zie verkaantie vere, zjus wie in de modernen tied de Côte d'Azur e geleef verkaantiegebeed is.

Lutetia, inclusief anachronistische grappe euver de drökte en de arrogantie vaan zien inwoeners, kaom al aon bod in 't album La serpe d'or (nommer 2). Later albums boe-in 'n aander regio vaan Gallië es Armorica/Bretagne centraol steit zien Le bouclier arverne (nommer 11) en Astérix en Corse (nommer 20).

In dit vijfde album krijg de serie bitteke bij bitteke de vörm boe v'r ze in kinne. De running gag vaan de pirate die t'n oonder goon weurt in dit book veur d'n twiede kier geteikend. Obelix dee ziech beleideg veult door opmerkinge euver zie gewiech zouw nog in väöl albums trökkiere. In dit album löp vaanaof Lutetia e klei hunneke Obelix nao. Later zouw dit hunneke de naom Idefix kriege en zuut me Obelix koelek nog zoonder.

Dialekte in de Limbörgse vertaoling

Zjus wie bij vergeliekbaar Veldeke-projekte is de vertaoling neet in ein inkel dialek, meh spreke de figure diverse dialekte, veural oet Nederlands Limbörg. Opvallend is tot plaotse in Noord-Gallië Zuid-Limbörgse dialekte touwbedeild kriege, en vice versa. De verdeiling is wie volg:

• Asterix en zien dörpsgenoete: Mestreechs
• Romeine: Zittesj
• Vertèller: Nuts
• Rotomagus: Valkebergs
• Lutetia: Bóchezer
• Camaracum: Kirchröadsj
• Durocortorum: Heëlesj
• Divodorum: Echters
• Landverraojer: Gelaens
• Lugdunum: Remunjs
• Nicaea: Venloos
• Massilia: Venrods
• Aginum: Wieërts
• Burdigala: Kinders
• Zieruivers: Hollands

Opmerking: De inwoeners vaan Nicaea (of eigelek de umgeving) höbbe mer ei Venloos zinneke te zègke. De inleiing en 't veurstèlrundsje zien ouch in 't Venloos, meh de dialektabèl aon 't begin gief dat neet aon.