Willem Kloos

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Valkebergs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

Willem Kloos (6 mei 1859 - 31 mièrt 1938) waor 'ne Nederlandse diechter en 'ne belangrieke vertegewoordiger van de Tachtigersj.

Biografie

Willem Johannes Theodorus Kloos woort gebore in Amsterdam es zoon van de sjnieder Johannes Kloos en Anna Cornelia Ameise. Zien moder sjtorf in 1860. Johannes Kloos hertrouwde in 1861. Vanaaf 1879 sjtudeerde Willem Kloos klassieke lèttere aan de Gemeintelike Universiteit van Amsterdam en behaolde ziene kandidaatstitel in 1884. In ziene sjtudentetied lièrde hae Jacques Perk kènne, van wae 'r de gediechte nao Perks doad oetgaof. De inleijing die Kloos sjreef bie dees oetgaaf (1882) ies later goon gelle es manifes van de Bewaeging van Tachtig.

Kloos debuteerde in 1880 in 't tiedsjrief Nederland mèt 't gediech Rhodopis. Kloos zien gediechte oet de jaore 80 van de 19e ièw woorte beïnvlood door de Ingelsje diechter Shelley.

In 1885 riechde hae same mèt Frederik van Eeden, Albert Verwey, Frank van der Goes en Willem Paap 't tiedsjrief De Nieuwe Gids ("De Nuje Gids") op. In diet tiedsjrief publiceerde Kloos 'n serie literair kronieke, die same e beeld geve van zien poëtica. Hae lèk hiebie de naodruk op 't op 'n perseunlike meneer weergeve van emoties door d'n diechter. 'n Väöl geciteerde oetsjpraok van Kloos ies dat de kuns 'de aller-individueelste expressie van de aller-individueelste emotie' moet zin. Vörm en inhoud zint veur häöm neet te sjeije; 't geit um l'art pour l'art (kuns um de kuns). Veur 't besjrieve van wat 'r veult in ziene zièl haet 'ne diechter twiè miedele: klankexpressie en beeldsjpraok. Kloos vong dat eder uniek geveul 'n eige beeldsjpraok moos höbbe. Mèt dees visie zat Kloos ziech aaf tege de generatie van dominee-diechtersj wie J.J.L. Ten Kate, Nicolaas Beets en Bernhard ter Haar, die in zien ouge hoeselike poëzie vol clichés maakde.

Ouch publiceerde Kloos väöl van zien sonnette in De Nieuwe Gids. Dees sonnette were algemein besjouwd es Kloos' bèste literair werk en es karakteristiek veur de opvattinge van de Tachtigersj. De gediechte besjrieve de geveules van de diechter en de wieselinge in zien sjtumminge. De beroemste diechreigel van Kloos ies waarsjienlik waal:

"Ik ben een God in 't diepst van mijn gedachten"

Aan 't ing van 1885 sjreef Kloos same mèt ziene goje vrund Albert Verwey e lank verhaolend gediech mèt de titel Julia. Een verhaal van Sicilië. 't Waor gesjreve in de ouwerwètse, romantische sjtiel in de trant van Beets, woa zie ziech tege verzatte. Ze publiceerde 't ónder 't pseudoniem "Guido". 't Gediech waor bedoeld es grap en deende um de literair recensente van daen tied veur de gek te houwte. De actie sjlaagde, hoewaal 't veur hun belangriekste tiedsjrief, De Gids, neet reageerde. In hun brochure De onbevoegdheid der Hollandsche literaire kritiek maakde Kloos en Verwey bekènd dat 't 'n grap waor gewaes.

Ouch in 1885 sjreef Kloos ónder de naam Sebastiaan Slaap 'n veurwoord bie de bundel Grassprietjes of Liederen op het gebied van Deugd, Godsvrucht en Vaderland door Cornelis Paradijs (Frederik van Eeden). Deze bundel waor 'n parodie op de poëzie van de dominees.

In de jaore 90 van de 19e ièw begoeste versjillende diechtersj ziech te verzètte tege 't individualisme en 't "kuns um de kuns"-princiep van Kloos. Zie wolle 'n miè op de maatsjappie geriechde, sociaal poëzie. Ouch binne de oorsjprunkelike bewaeging van Tachtig kaom 't tot ruzies. Van Eeden en Van der Goes dachte dat 't socialisme verbetering koes bringe, wiel Kloos en Van Deyssel dachte dat 't socialisme de kuns tot nivellering zou bringe. Kloos bleef bie zien oorsjprunkelike ideale en trok ziech truuk um poëzie te sjrieve. In zie perseunlik leve kreeg Kloos 't ouch lestiger; hae begoes te drinke, kreeg las van psychoses en sjreef sjelsonnette. In 1894 versjeen De Nieuwe Gids tiedelik neet, meh later ging 't blaad toch weer door.

In 1896 kaom Veertien jaar literatuurgeschiedenis oet, 'ne bundel mèt Kloos zien literair kritieke. In 1900 trouwde hae mèt Jeanne Reyneke van Stuwe, 'n sjriefster. Kloos ziene invlood waor doe al väöl minder gewore, meh hae bleef gediechte publicere in De Nieuwe Gids en zou tot ziene doad in de redactie blieve.

Op 3 mièrt 1935 kreeg Kloos 'n ièredoctoraat aan de Universiteit van Amsterdam.

Belangrieke werke

Het boek van kind en God (z.j.)
Julia. Een verhaal van Sicilië (1885)
De onbevoegdheid der Hollandsche literaire kritiek (1886)
Verzen (1894)
Nieuwe verzen (1895)
Veertien jaar literatuur-geschiedenis, 1880-1893 (1896)
Verzen II (1902)

Veurbeeld

Hie volg 't gediech Van de Zee, gepubliceerd in 1888.

Van de Zee

Aan Frederik van Eeden

De Zee, de Zee klotst voort in eindeloze deining,

De Zee, waarin mijn Ziel zichzelf weerspiegeld ziet;

De Zee is als mijn ziel in wezen en verschijning,

Zij is een levend schoon en kent zichzelven niet.

Zij wist zich af in eeuwige verreining,

En wendt zich altijd òm em keert weer waar zij vliedt,

Zij drukt zichzelven uit in duizenderlei lijning,

En zingt een eeuwig-blij en eeuwig-klagend lied.

O, Zee was Ik als Gij in àl uw onbewustheid,

Dán zou ik eerst gehéél en gróót gelukkig zijn;

Dán had ik eerst geen lust naar menslijke belustheid

Op menselijke vreugd en menselijke pijn;

Dan wás mijn Ziel een Zee, en hare zelfgerustheid

Zou, wijl Zij groter is dan Gij, nóg groter zijn.

Extern links

Brónne

Ton Anbeek - Geschiedenis van de literatuur in Nederland, 1885-1985
G.J. van Bork en P.J. Verkruijsse, De Nederlandse en Vlaamse auteurs. (1985) [1]
Dick van Halsema - 15 mei 1880: Kloos ontmoet Perk in de Kalverstraat--De betekenis van Kloos' 'Inleiding' bij Perks gedichten In: Nederlandse Literatuur, een geschiedenis
G.P.M. Knuvelder, ‘Willem Kloos (1859-1938)’ In: Handboek tot de geschiedenis der Nederlandse letterkunde. Deel 4 (1953), [2]
Harry G.M. Prick, ‘Willem Kloos 1859-1938’ In: 't Is vol van schatten hier... (1986), [3]

Commons

In de categorie Willem Kloos van Wikimedia Commons zeen media gerelateerd aan dit óngerwerp te vènje