Willem-Alexander vaan de Nederlen

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

---

Willem-Alexander vaan Oranje-Nassau
Keuning vaan de Nederlen
In functie van	30 aprèl 2013
tót	nog in functie
Veurgegange door	Beatrix
Opgevolg door	kroenprinses Catharina-Amalia
Gebaore	27 aprèl 1967
Gesjtórve	nog in laeve
Echgenoet(e)	Máxima Zorreguieta
Religie	Nederlands Hervörmp

Persoenlek waope vaan keuning Willem-Alexander, gekwartileerd vaan de Nederlen en Oranje mèt e hartsjèld vaan Amsberg.

Willem-Alexander Claus George Ferdinand (Utrech, 27 aprèl 1967) is Keuning vaan de Nederlen (Nederlands: Willem-Alexander der Nederlanden). Heer volgde op 30 aprèl 2013 zien ma Beatrix op. Ziene pa is de gehiemelde prins Claus vaan Amsberg.

Biografie

Baar en duip

Op 25 aprèl woort prinses Beatrix opgenome in 't Academisch Hospitaol in Utrech. Twie daog later, um drei veur ach in d'n aovend, woort de prins gebore mèt 'n keizersnee. Zoe'n haaf oor nao de geboorte maakde de Rieksveurliechtingsdeens (RVD) 't nuits bekind. Op vief plaotse in 't Keuninkriek woorte, nao traditie, 101 saluutsjote aofgevuurd. De nuie prins woort bij zien geboorte twiede in de troenopvolging. De volgenden daag woort door väöl lui es 'nen officieuze vrijen daag gevierd en euveral woorte veendele oetgehaange. Op 2 mei deeg prins Claus op 't raodhoes vaan Utrech aongifte vaan de geboorte. Heer melde tot de roopnaom Alexander zouw zien; later woort dat evels Willem-Alexander. Ziene complete naom liet ziech zoe verklaore:

• Willem (Wöllem op z'ch Limbörgs): de naom die väöl ajdste Oranje-zäöns höbbe gekrege; de naom ouch vaan vief stadhawwers en drei keuninge;
• Alexander: nao wat de awwers zagte veural 'ne naom veur de aordegheid; evels ouch de naom vaan twie negentienden-iewse prinse (de twiede zoon vaan Wöllem II en d'n daarde zoon vaan Wöllem III);
• Claus: de naom vaan de pa;
• George: de naom vaan Claus ziene grampeer (feitelek Georg) en zoewiezoe 'ne naom dee in 't geslach vaan Amsberg väöl veurkump;
• Ferdinand: nao Ferdinand graof vaan Bismarck, getuige bij de trouw vaan Beatrix en Claus.

Willem-Alexander woort op 2 september geduip es lid vaan de Nederlands-Hervörmde Kèrk. Dat gebäöre in de Jacobskèrk in D'n Haag, oonder leiing vaan ds. H. Kater, d'n hoofpredikant. De peetawwers en getuige waore ziene grampeer Prins Berhard, ziene noonk prins Aschwin zur Lippe-Biesterfeld, prinses Margaretha vaan Denemarke (de later keuningin Margaretha II), Ferdinand graof vaan Bismarck en Renée Elizabeth Bradbrooke Smith gebore joonkvrouw Roëll.

Jäög

Wie zien ma in 1980 keuningin woort, woort Willem-Alexander otomatisch prins vaan Oranje; op zien achtiende kraog heer zitting in de Raod vaan Staote. Heer kraog toen ouch 't rech op 'n oetkiering vaan de Staot.

Zien jäög brach de prins door mèt zien ma op kestiel Drakensteyn bij Lage Vuursche (gemeinte Baarn). In 't dörp Baarn góng heer nao de nui Baarnse Sjaol en later nao 't Baarnsch Lyceum. Wie heer mèt zien moojer nao D'n Haag mètverhuisde (nao Huis ten Bosch), góng heer vaanaof 1981 nao sjaol op 't Vrijzinneg-Christelek Gymansium dao. Nao zien sjaol deeg heer iers 'n studie aon 't Atlantic College in Llantwit Major (Wales); daonao góng heer in Leiden historie studere. Heer góng dao bij 't studentecorps (Minerva) en um 't enthousiasme boemèt 'r aon 't studenteleve mètdeeg woort 'r Prins Pèls geneump. In 1993 studeerde de prins aof op de positie vaan Fraankriek binne de NAVO. Zien scriptie is neet gepubliceerd, umtot de universiteit vaan Leiden dat toen noets deeg.

Optrèkking tot 't keuninksjap

Nao zien studie begós de prins ziech te riechte op allemaol functies die mèt de positie vaan staotshoof te make hadde. Veuriers waore dat militair posities. Al tösse 1985 en 1987 waor heer in de marine in deens gewees; noe góng heer bij de Lochmach veur te liere vlege. Ouch kaom heer ummer dèkser neve of in de plaots vaan zien moojer op officieel gebäöres en woort heer ingeleid in 't bestuur vaan 't land en in 't bedriefsleve. Daoneve specialiseerde heer ziech vaanaof ind jaore '90 in 't waterbehier.

Bij 't bekindweure vaan de aonstoonde troenswissel lag heer zien nevefuncties neer, veur ziech gans op zien taak es keuning te concentrere. Zienen officiële (korten) titel es kroenprins waor (in 't Nederlands) Zijne Koninklijke Hoogheid de Prins van Oranje.

Keuningsjap

Op 30 aprèl 2013 woort heer, nao de abdicatie vaan Beatrix in de Vroedsjapskamer vaan 't Keuninklek Paleis vaan Amsterdam, keuning vaan de Nederlen. Later op d'n daag woort heer kortbij, in de Nui Kèrk, ingehöldeg.

Sport

Al in zien tiener- en twintegerjaore kaom heer bekind te stoon es 'ne groete sportfan. Zoe deeg heer in 1986 mèt aon de Èlfsteidetoch oonder 't alloniem W.A. van Buren. Ouch is heer sinds 1998 lid vaan 't IOC. Wijer woort heer dèks es sportfan gezeen; zie gedraag es supporter bij de Vrouwluihockeyfinaal op de Olympische Speule van 1996, die door Nederland woort gewonne, zörgde veur verdeilde reacties in Nederland. Ouch de functie vaan IOC-lid gaof heer op wie Beatrix häören troensaofstand aonkundegde. Wie heer keuning woort, deeg heer aofstand vaan ziene zedel; de Valkebergse politicus Camiel Eurlings volgden 'm op. Op de 125e IOC-sessie, boe heer ten gunste vaan Eurlings aofsjeid naom, woort Willem-Alexander beneump tot ierelid; heer kraog daobij de Gouwe Olympische Orde umgehaange.

Trouw en femilie

In ziene studentetied en daonao jaogde de roddelblaajer dèks op de relaties vaan de prins. Veural bekind woort zien vrundin Emily Bremers, mèt wee 'r vaan 1994 tot 1998 'n relatie had. Op 30 miert 2001 evels verloofde Willem-Alexander ziech mèt Máxima Zorreguieta. Dees Argentijnse vrouw waor in Nederland, veural in linkse kring, umstrejje, umtot häöre pa Jorge Zorreguieta staotssecretair waor gewees in de dictatuur vaan Jorge Videla. Máxima zelf woort evels al gaw oonder groete deile vaan de Nederlandse bevolking geleef um häör sjoenheid, intelligentie, inleving en de snelheid boemèt ze Nederlands had gelierd. Op 2 februari 2002 trojden 't paar in Amsterdam; veur de wèt in de Beurs vaan Berlage, welk houwelek door börgemeister Job Cohen woort geslote; veur de kèrk in de Nui Kèrk, in 'nen deens vaan dominee Carel ter Linden. Máxima häöre pa moch dao neet bij zien. Bij de rijtour in de Gouwe Kojts woort gedemonstreerd, meh door mer e paar lui.

Willem-Alexander en Máxima kraoge drei kinder, alledrei meidskes:

• Catharina-Amalia (miestal geneump Amalia), gebore op 7 december 2003;
• Alexia, gebore op 26 juni 2005;
• Ariane, gebore op 10 aprèl 2007.

Ze zien sinds de troensbestijging vaan Willem-Alexander respectievelek ierste, twiede en daarde in de rij vaan troenopvolging. Amalia is sinds deen daag prinses vaan Oranje, ofwel kroenprinses.

Titels

De keuning heet de volgende èrfeleke titels:

• Keuning vaan de Nederlen;
• Prins vaan Oranje-Nassau en Lippe-Bisterfeld;
• Markies vaan Veere en Vlissingen;
• Hertog van Limburg;
• Graof van Katzenelnbogen, Vianden, Dietz, Spiegelberg, Buren, Leerdam en Culemborg;
• Börggraof van Antwerpe;
• Baron vaan Breda, Diest, Beilstein, de stad Grave, 't land van Kuuk, IJsselstein, Kraonendónk, Eindhove, Liesveld, Herstel, Warneton, Arlay en Nozeroy;
• Vrijhier vaan Ameland;
• Hier vaan Borculo, Bredevoort, Lichtenvoorde, Loo, Geertruidenberg, Klundert, Zevenbergen, Hoge en Lage Zwaluwe, Naaldwijk, Polanen, Sint Maartensdijk, Soest, Baarn, Ter Eem, Willemstad, Steenbergen, Mofert, Sankt-Vith, Buettgenbach, Niervaart, Daasburg, Turnhout, Besançon;
• Joonkhier vaan Amsberg.

Väöl vaan die titels goon al iewe mèt en zien in d'n tied vaan de Rippubliek door de stadhawwer verkrege. Aandere zien recenter: d'n titel Joonkhier vaan Amsberg heet heer geërf vaan ziene vaajer prins Claus, Prins vaan Lippe-Bisterfeld is de Keuning euver ziene groetvaajer prins Bernhard.

Bron

Dit artikel is gebaseerd op en in groete lijne vertaold oet 't corresponderend Nederlandstaoleg artikel.