Waerwouf

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Valkebergs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

'ne Waerwouf (waerwolf) ies 'n weze oet 't Volksgeluif. De sage van de waerwouf sjtamp van veur oos jaortèlling. Veural in de tied van de Noormanne kaom 't geluif in de waerwouf sjterk nao veure. Dit Volksgeluif kaom veur vanoet de verzinsels en angs veur wuif, die ziech vreuger dèks lete zeen in de buurt van gehuchte en aafgelege häöf.

't Woord waerwouf kump van ’t Gotische wair (man) en wouf. Dae man koes ziechzelf verandere in ‘ne bloodvretende wolf ofwaal hae woort umgetouverd tot waerwouf. Volges de Germaanse mythologie waor de wouf ’t symbool van de nach. Zoa deeg de waerwouf zien werk ouch allein mer sjnachs. ’t Gezèkde: "Dae nao twelf oer geit moet de waerwouf drage” tuènt dat aan. Vreuger gelof me ouch dat, es ‘t 7e kind in ’n gezin ‘ne jóng waor, de kans besjtóng, dat ‘r de mach zou kriege um waerwouf te were. Die mach bleef neet veur ’n gans jaor, meh veur bepaalde tieje. De maond februari weurt de waerwouvemaond geneump. Ouch geluifde me, dat rónd Sint-Jan op 24 juni, fiès van de zomerzónnewende en rónd Kaersjmes (winterzónnewende) de waerwuif in actie zouwe kómme.

't Waerwoufverhaol waor vreuger 'n probaat miedel um vriejersj, die sjnachs nao hun leefste trokke op tied thoes te kriege.

't Volksgeluif dat luuj in dere deit verandere weurt in de medische weitesjap Lycantropie geneump.

Sage van de Waerwouf

Me dach, dat zoane persoon kóntak houw mèt 'n demonisch weze (calant geneump). De gedaanteverwieseling houw plaats op 'n aafgelege plek, meistal in 'ne bösj. Nao beloftes van de duvel woort de woufsvach of de haorige woufsgordel nao häöm toegesjmete. Die magische attribute moos 'r drage. Op dat moment veranderde de man in 'ne waerwouf. 't Volksgeluif wou dat de waerwouf rónd miedernach op sjplietsinge van waeg en krusinge hoesde um dao de luuj aan te valle. Zien gedrag waor agressief waor zien gedrag, getuge de oetdrökking, die dao vanaaf sjtamp: "Hae ies oet zien vel gesjprónge".

Es de waerwouf gewónd raakde bie 'n gevech, waor 't 'n kwestie van wachte tot de volgende daag um de sjöldige aan te wieze...
Volges 't geluif koes emes bekans neet vriekómme van zien door de duvel opgelagde verpliechtinge. Allein es 'r kans zaog um 't wolvevel te verbrenne waor 't meugelik um ziech van de helse verpliechtinge te verlosse.

Waerwouf in Dalhem

In de hièrlikheid Dalhem (Belsj) woorte in 1605 twiè manne aangeklaag vanwege waerwouverie. Dat waore Jean Le Loupe en Gardin. De ièrsjte ging op de vlöch, meh de twiède ging de brandsjtapel op. Jean Le Loup zou 2 jaor later in Mestreech zin verhuèrd en gefolterd en hae zou bekènd höbbe. Hae zou in 1602 in de bösj Al Sart bie Galbaix 'n kind höbbe versjlónde!. Teves verklaorde hae dat 'r kóntak houw gehad mèt "enen calant" (duvel). In 1907, 5 november, woort hae terech gesjtèld aan de hujige waegsjplietsing Valkeberg-Bemele in Sjarn. Op de plek woort denao 'ne paol gezat mèt 'n raad woa-op 'ne in hout oetgekapde waerwouf (um aaf te sjrieke).

Sjtripverhaol

In 't sjtripverhaol van Suske en Wiske (in 't Limburgs) "De waerwouf van Ieëtselder" weurt vertèld euver de waerwouf in de zómp bie Ieëtselder (Etzenrade).

Brón

Wiktionair

Zeuk de definitie, vertalinge, oetsjpraok en dialekvariante van waerwouf op in de Wiktionair.

H.W.A. Lemmerling, Oet vreuger jaore, deil 7, 1982