Voorburg

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

---

Voorburg Gewaeze gemeinte in Nederlandj
Gevörmp	prehistorisch
Opgehaeve	2002
Opgegange in	Leidschendam-Voorburg
Provincie	Zuid-Holland
Hoofplaats	Voorburg
Opperflaakde (bie opluffing)	6,28 km²
– daovan water:	0,04 km²
Inwoeners (kort veur opluffing)	38.217 (31 december 2001)
– deechde:	6.124,5/km²
Lies van börgemeisters

Voorburg of Veurburg is 'n plaots in de Nederlandse provincie Zuid-Holland, gemeinte Leidschendam-Voorburg. 't Deit deens es veurstad vaan D'n Haag, boe 't gans aon is vasgegreujd. Voorburg, al in de prehistorie bewoend en in de Romeinsen tied 'n plaots vaan beteikenis, waor tot 2002 'n zelfstandege gemeinte.

Historie

Voorburg ligk op 'n aw duinerij en is al sinds 2700 v.Chr. bewoend. Voondste oet de broonstied en iezertied zien hei gedoon. Bij 't begin vaan de Romeinse euverheersing woende hei de Germaanse stam vaan de Cananefate. De strategische beteikenis vaan de locatie greujde sterk in d'n iersten iew nao Christus, wie in 47 de Romeinse veldhier Corbulo hei de Corbulograch deeg grave, um de Maos en de Rijn te verbinde. (E deil vaan de grach leef dinkelek wijer in de Vliet die door 't gebeed kump.) De Romeine stiechde op dees locatie 'n stad, die nao 't bezeuk vaan keizer Hadrianus in 121 Forum Hadriani woort geneump. 't Waor dus 'n merretplaots (forum = merret). Ouch waor 't de hoofplaots vaan de Cananefate, wie bliek oet de latere naom Municipium Aelium Cananefatium. De naom Forum (Hadriani) bleef evels in gebruuk en laog aon de basis veur 't ierste deil vaan d'n huiege naom. Forum Hadriani waor neet groet, meh had 'n stadsmoer en 'n steideleke bevolking die dinkelek oet geromaniseerde Cananefate bestoont. De stad woort roond 270 verlaote; rewiene zien nog iewelaank ziechbaar gewees.

De plaots duuk in de vreug middeliewe weer op es Foreburg in 'n geujerlies vaan de Utrechse kèrk oet d'n achsten of negenden iew. Later woort 't 'n amb, behurend aon de femilies Van Wassenaar en De Linge. Tösse 1615 en 1828 vervölde de stad Delft de rol vaan ambshier. In d'n tied vaan de Rippubliek kaome in Voorburg väöl boeteplaotse te ligke, aongelag in opdrach vaan rieke Hagenere die hei kaome woene. De welvaart vaan deen tied gaof Voorburg 'n aonzeenlek veurkoume, allewel tot 't gein stadsrechte had.

De groete greuj kaom vaanaof 't ind vaan de negentienden iew. De gemeinte D'n Haag drong in deen tied versjèllende kiere bij hoeger euverhede op 'n annexatie aon, boe-op Voorburg besloot daan zelf mer arbeierswieke aon te lègke - 'nen opzat dee lökde, al annexeerde de groete naobergemeinte wel 't landgood Binckhorst. Door 't volbouwe vaan zoeget gans 't groondgebeed woort Voorburg ein vaan de diechsbevolkde gemeintes; oetindelek had ze mie es 6000 inwoeners per verkaante kilometer. In oongeveer dezelfden tied veranderde ouch Rijwijk en Leidschendam in Haagse veurstei.

Op 1 jannewarie 2002 fuseerde Voorburg mèt Leidschendam tot de nui gemeinte Leidschendam-Voorburg. De veurgestèlde naom Vlietstede heet 't neet gehaold. Voorburg woort de hoofplaots vaan de nui fusiegemeinte.

Historische inwoenertalle

Jaor Aontal Greuj 1795 1.634 -- 1830 1.955 +19,6% 1840 2.307 +18,0% 1849 2.569 +11,4% 1859 2.424 -5,6% 1869 2.651 +9,4% 1879 2.772 +4,6% 1889 3.260 +17,6% 1899 4.126 +26,6% 1909 4.881 +18,3%

Jaor Aontal Greuj 1920 7.452 +52,7% 1930 19.214 +157,8% 1947 35.547 +85,0% 1956 39.183 +10,2% 1960 44.118 +12,6% 1971 43.635 -1,1% 1981 43.883 +0,6% 1991 39.813 -9,3% 2001 38.217 -4,0%

Opmerkinge

• In 1907 annexeerde de gemeinte D'n Haag e stökske Voorburgs gebeed.
• Bij de volkstèlling vaan 1971 zien de inwoenertalle op ganse vieftalle aofgerund.
• De ciefers veur 1981 en 1991 gelle veur 1 jannewarie, die veur 2001 zien gemete op 31 december vaan dat jaor (de lèsten daag tot de gemeinte bestoont).

Rillatief oontwikkeling vaan 1795 tot 2001

(logaritmische sjaol; x₁₇₉₅=100)

Aonzien

Hoes Swaensteyn oet 1632; oersprunkelek herberg, allewijl raodhoes vaan Leidschendam-Voorburg.

Voorburg kint in totaol 76 rieksmonuminte. Oonder de aw beziensweerdege gebouwe zien oonder mie de gotische Aw Kèrk, de neogotische Martinuskèrk oet 1893, 't raodhoes Swaensteyn in de Hollandse renaissance (foto), diverse boetehoezer en e paar veurmaolege boerderije. Bij sommege boetehoezer is de groond oonbebouwd gebleve; dit zien allewijl de stadsparke vaan Voorburg.

't Centrum vaan Voorburg is sinds 1971 besjermp stadsgeziech.

Insignes

De gemeinte Voorburg droog e vrij e sumpel sjèld, wat ziech zoe leet umsjrieve:

Vaan zèlver (wit), belaoje mèt 'n börg vaan keel (roed).

Dit waope had 't amb Voorburg al in 't ancien regime; 't kump veur in 't achtienden-iews manuscrip Beelaerts van Blokland. 't Is e sprekend waope, meh ouch 'n verwiezing nao de Romeinse versterking die hei oets stoont. Op 24 juli 1816 bevestegde d'n Hoege Raod vaan Adel de gemeinte Voorburg in 't gebruuk devaan. De börg vaan keel kump ouch trök in 't waope vaan de fusiegemeinte Leidschendam-Voorburg.

De lèste jaore droog de gemeinte ouch e wit veendel mèt dao-op de börg oet 't waope gestileerd geteikend.

Gebore in Voorburg

• Guillaume Groen van Prinsterer, politicus en historicus (1801)
• Lambertus Hendricus Perquin, preester en opriechter KRO (1865)
• Hans Bruggeman, Twiede Kamerlid veur de PSP (1927)
• Pieter Winsemius, bedriefskundege en politicus (1942)
• Joost Belinfante, Nederlandse popmusicus (Doe Maar) (1946)
• Hans Vermeulen, zenger vaan Sandy Coast (1947)
• Connie Breukhoven, zengeres, beter bekind es Vanessa (1951)
• Peter Blangé, volleyballer (1964)
• Maarten van der Linden, roejer (1969)
• Marnix ten Kortenaar, sjaatser (1970)
• Robert Jensen, prizzentator (1973)
• Eljero Elia, voetballer (1987)
• Sanne van Kerkhof, shorttrackster (1987)
• Jordy van Loon, volkszenger (1993)

Bronne

Dit artikel is gebaseerd op, meh neet vertaold oet, 't corresponderend Nederlandstaoleg artikel, en wel in dees versie.