Steintied
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
Mèt steintied weurt de periode aongeduid boe-in lui gebruuksveurwerpe oetsletend vaan stein, zoewie vuurstein, maakde, en nog neet vaan metaol. V'r kinne aonnumme tot ze de gansen tied ouch wel houte gebruuksveurwerpe maakde meh die zien natuurlek noets bewoerd gebleve. De doer vaan de steintied varieert mèt de plaots die weurt bekeke: veur bepaolde stamme op Borneo of Nui-Guinea is 'r nog mer zjus aofgeloupe!
Miestal weurt (in Europa) de steintied oonderverdeild in:
- paleolithicum of awwe steintied, vaanaof oongeveer 700.000 veur Christus tot oongeveer 8000 jaor v. C.
- mesolithicum of middesteintied , vaanaof 8000 v C. tot oongeveer 5000 v. C.
- neolithicum of jonge steintied, vaanaof 5000 v.C. tot roond 4000 v. C.
Nao de steintied kaom 't koper es ierste metaal op en d'r is spraoke vaan de kopertied (aeneolithicum) en daonao de broonstied en d'n iezertied.
De datering en doer vaan de steintied zien oonderwerp vaan discussie en hange ouch aof vaan de gehanteerde diffiniesies en locaties. D'n awwe steintied begint örges tösse 2 en 5 miljoen jaor geleije in Afrika, wie de ierste minsechtege gereidsjappe oet stein begóste te make. 't Is evels oetzunderlek lestig mèt zekerheid te zègke of 'ne losse stein ('zoonder contex') mèt e breukvlak en 'ne sjerpe kant 't resultaat is vaan 'n bewuste bewerking of vaan 'n touwvallige gebäörtenis; zoe'n beslissing weurt dèks gemekeleker door 't vinde vaan groete aontalle vaan zoe'n stein in 'n lokaal concentratie boe ze op ander, wijer vergeliekbaar plaotse oontbreke. De aajdste voondste zien daorum altied controversieel. D'n euvergaank nao koper en broons vond plaots in de periode tösse 6000 en 2500 veur Christus, in us streke ieder roond 't lèste tiedstip.